یادداشت اختصاصی؛
کی‌دراما در گذر دو دهه؛ از سنت‌محوری تا هویت دوگانه و ارزش‌های غربی
کی‌دراما در دو دهه اخیر تحولات چشمگیری را پشت سر گذاشته است؛ از روایت‌های سنت‌محور و اخلاق‌محور خانوادگی گرفته تا جهانی‌شدن و شکل‌گیری هویتی دوگانه که فرم شرقی را حفظ کرده اما ارزش‌ها و مفاهیم آن به سمت فردگرایی و الگوهای غربی حرکت کرده‌اند.
به گزارش خبرنگار فرق و ادیان خبرگزاری رسا، اگر به گذشته وسیر کی‌دراما طی دو دهه اخیر توجه کنیم در میابیم که کی‌دراما سه دوره تحول متمایز را پشت سر گذاشته است؛ تحولاتی که از روایت‌های سنت‌محور و خانوادگی آغاز شد، با جهانی‌شدن صنعت سرگرمی کره به روایت‌های مدرن و فردیت‌محور رسید و در سال‌های اخیر به مرحله‌ای جدید موسوم به «هویت غربی» انجامیده است؛ مرحله‌ای که در آن، فرم شرقی شاید حفظ شده اما لایه‌های معنایی و ارزشی آثار به سمت الگوهای فکری غربی حرکت کرده‌اند.
تحولی که تنها «غربی‌شدن» نیست
بر اساس این تحلیل، تغییرات کی‌دراما برخلاف تصور عمومی، یک روند خطی «سنت → مدرنیته» نیست، بلکه نوعی هم‌نشینی و ترکیب فرهنگی را نشان می‌دهد. به‌گونه‌ای که تولیدات جدید کره‌ای همزمان حامل نشانه‌های هویتی شرق آسیا و پیام‌های ایدئولوژیک جهانی هستند.
سه دوره تحولی کی‌دراما
دوره سنت‌محور؛ بازنمایی اخلاق شرقی تا حدود سال ۲۰۱۶
در نخستین دوره تحول کی‌دراما، که تا حدود سال ۲۰۱۶ ادامه داشت، این ژانر تلویزیونی بیش از هر چیز بازتاب‌دهنده جهان‌بینی کنفوسیوسی و ساختار خانواده در جامعه کره بود. سریال‌ها در این دوره تلاش می‌کردند تا ارزش‌های اخلاقی، نظم اجتماعی و هنجارهای سنتی را نه به‌عنوان قواعد تحمیلی، بلکه به‌عنوان بخشی از زندگی روزمره قهرمانان و خانواده‌ها به تصویر بکشند.
ویژگی‌های بارز این دوره شامل موارد زیر بود:
- خانواده به‌عنوان هسته روایت‌ها: بیشتر داستان‌ها حول محور روابط خانوادگی، تعهدات بین نسلی و ارتباط با بزرگ‌ترها شکل می‌گرفتند و خانواده به‌عنوان پایه هویت فرد و جامعه معرفی می‌شد.
- تأکید بر سلسله‌مراتب و احترام: روابط عمودی و رعایت ادب و احترام نسبت به بزرگ‌ترها در تمامی تعاملات اجتماعی و خانوادگی برجسته بود، و قهرمانان همواره در این چارچوب اخلاقی عمل می‌کردند.
- شخصیت‌های فداکار و اخلاق‌محور: قهرمان‌ها کمتر به دنبال جاه‌طلبی فردی بودند و بیشتر به نقش اجتماعی و جمعی خود وفادار می‌ماندند؛ ویژگی‌ای که باعث می‌شد روایت‌ها آموزنده و هنجاری تلقی شوند.
- ساختار روایی خطی و کم‌تنش: داستان‌ها عموماً ساده، روان و قابل‌دسترس بودند و از پیچیدگی‌های روان‌شناختی یا درام‌های شدید خبری نبود، تا ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی به‌صورت روشن منتقل شوند.
- برجسته‌سازی امید و تلاش: یکی از عناصر کلیدی این دوره، نمایش امیدواری و تلاش به عنوان مسیر اصلی زندگی بود؛ قهرمانان با پشتکار و صبر بر مشکلات فائق می‌آمدند و پیام‌آور این مفهوم بودند که موفقیت با پایبندی به اصول اخلاقی و کوشش مستمر امکان‌پذیر است.
این دوره از کی‌دراما را می‌توان به‌عنوان مرحله‌ای دانست که آثار تولیدشده بیش از آنکه هدف صادرات فرهنگی و نفوذ جهانی داشته باشند، نماینده هویت بومی کره بودند و فرهنگ، سنت و ارزش‌های اجتماعی این کشور را برای مخاطبان داخلی بازنمایی می‌کردند. به همین دلیل، داستان‌ها در این دوره نه تنها جنبه سرگرمی داشتند، بلکه به‌نوعی بازتاب و تثبیت هنجارهای اخلاقی و فرهنگی جامعه کره به شمار می‌آمدند و پایه‌ای محکم برای تحولات بعدی در دوره‌های مدرن‌سازی و جهانی‌شدن فراهم کردند.
دوره جهانی‌شدن؛ روایت‌های فردگرا و مصرف‌محور (۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰)
با ورود جدی پلتفرم‌های بین‌المللی مانند نتفلیکس و افزایش سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ کره‌ای، کی‌دراما وارد مرحله دوم تحول خود شد؛ مرحله‌ای که در آن سلیقه جهانی به یک عامل تعیین‌کننده در شکل‌دهی روایت‌ها و شخصیت‌ها تبدیل گشت. در این دوره، داستان‌ها بیش از پیش با مخاطبان فرامرزی و سلایق جهانی هماهنگ شدند و فراتر از مرزهای فرهنگی کره، موفقیت و محبوبیت جهانی کسب کردند.
ویژگی‌های اصلی این دوره:
- گسترش ژانرهای مدرن و جهانی: سریال‌ها با ژانرهایی همچون تریلر، اکشن، جنایی و روان‌شناختی ترکیب شدند و روایت‌ها پیچیده‌تر و جذاب‌تر شد. این گسترش ژانر، توانست مخاطب بین‌المللی را جذب کند و استانداردهای جهانی را رعایت کند.
- برجسته‌شدن سبک زندگی مصرفی و مدرن: مصرف‌گرایی، مد، زیبایی و برندهای شخصی در روایت‌ها برجسته شدند؛ گاهی حتی محور داستان حول زندگی تجملی و فعالیت‌های روزمره شخصیت‌ها می‌چرخد.
- تغییر الگوی موفقیت: دیگر موفقیت صرفاً جمعی و اخلاق‌محور نبود؛ بلکه موفقیت فردی، رسانه‌ای و برند شخصی اهمیت پیدا کرد. این تحول باعث شد که قهرمانان داستان، علاوه بر اخلاق و وفاداری، به خودبیانگری و تحقق اهداف شخصی نیز توجه کنند.
- ظهور شخصیت‌های چندلایه و سیال: قهرمانان این دوره، شخصیت‌هایی با تضادها و ابعاد مختلف هستند که هم فردگرایی خود را نشان می‌دهند و هم با خانواده و ارزش‌های سنتی درگیرند.
- عناصر عاشقانه و فلسفه شرق: مثلث‌های عشقی پیچیده، تعمق در عشق و زندگی، و حفظ بخشی از فلسفه شرقی و سنت‌های کره‌ای، هنوز در داستان‌ها حاضر است و روایت‌ها را غنی‌تر می‌کند.
- غرق شدن در تجربه‌های احساسی: شخصیت‌ها و مخاطب، به شدت با داستان‌های عاشقانه و عاطفی درگیر می‌شوند؛ عشق به عنوان یک تجربه محوری در روایت‌ها جلوه می‌کند.
در این مرحله، کی‌دراما تلاش می‌کند همزمان به مخاطب داخلی و بین‌المللی پاسخ دهد؛ به عبارت دیگر، جذابیت‌های بومی و سنتی با استانداردهای جهانی ترکیب شده‌اند. این ترکیب، موفقیت کی‌دراما در بازارهای خارجی و افزایش نفوذ فرهنگی کره را توضیح می‌دهد و زمینه‌ساز تحولات پیچیده‌تر دوره بعد یعنی «هویت دوگانه» می‌شود.
دوره ورود به هویت غربی؛ روایت‌های پیچیده و ارزش‌های جدید (۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵)
تحلیل‌های فرهنگی و رسانه‌ای نشان می‌دهد که از سال ۲۰۲۱ به بعد، کی‌دراما وارد مرحله‌ای نوین و پیچیده شده است که آن را «عصر هویت دوگانه» می‌توان نامید. در این دوره، آثار کره‌ای همزمان ظاهر سنتی و شرقی خود را حفظ می‌کنند، اما در لایه‌های زیرین، مفاهیم فردگرایانه، نئولیبرال و جهانی برجسته شده‌اند.
ویژگی‌های کلیدی این دوره:
- ظاهر شرقی با محتوای جهانی: سریال‌ها ممکن است در فضاهای تاریخی، سنت‌های فرهنگی و نمادهای شرقی شکل بگیرند، اما در پس‌زمینه، دغدغه‌ها، انگیزه‌ها و آرمان‌های شخصیت‌ها به شدت تحت تأثیر الگوهای فردمحور و غربی است.
- پیچیدگی روایت و شخصیت‌ها: شخصیت‌ها چندلایه، سیال و متناقض هستند؛ آن‌ها هم با ارزش‌های جمعی و سنتی درگیرند و هم به دنبال خودبیانگری، استقلال و تحقق اهداف فردی‌اند.
- بازنمایی ارزش‌های نوین: در این دوره، روایت‌ها بیش از پیش بر عدالت اجتماعی، رقابت، موفقیت فردی و سلامت روان متمرکز شده‌اند. ساختار معنایی این مفاهیم عمدتاً مبتنی بر الگوهای غربی و فردگرایانه است، هرچند فرم بصری و عناصر فرهنگی همچنان شرقی باقی مانده‌اند.
نمونه‌های شاخص: برخی از آثار پرمخاطب این دوره شامل «بازی مرکب»، «جهنمی» و دیگر سریال‌های محبوب سال‌های اخیر هستند که ترکیبی از فرم شرقی و محتواهای جهانی را به تصویر می‌کشند.
این آثار نشان می‌دهند که فرم تصویری همچنان شرقی باقی مانده، اما ساختار معنایی و روان‌شناختی شخصیت‌ها شباهت زیادی به الگوهای غربی پیدا کرده است. به بیان دیگر، کی‌دراما در این مرحله موفق شده است یک هویت دوگانه خلق کند؛ هویتی که هم جذابیت سنتی و فرهنگی را حفظ کرده و هم پاسخگوی انتظارات مخاطب جهانی باشد.
در نهایت تحلیل تحولات سه‌گانه کی‌دراما نشان می‌دهد که این ژانر تلویزیونی نه به شکل یک «تقلید صرف از فرهنگ غربی»، بلکه در فرآیندی پیچیده، به سمت غربی‌شدن معنایی و ارزشی حرکت کرده است. ارزش‌های فردگرایانه، نئولیبرالی، رقابتی و حتی عناصر خشونت و فساد اجتماعی، در لایه‌های زیرین سریال‌ها برجسته شده‌اند و فرم‌های بصری شرقی صرفاً پوششی برای انتقال این مفاهیم هستند.
ارسال نظرات