لزوم فهم ارزش های سینمای تراز انقلاب

اشاره: یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین عناصر در فرهنگ جامعه، عنصر پر طمطراقی به نام سینماست عنصری که امام خامنه‌ای در بیان اهمیت، از آن به عنوان کلید پیشرفت کشور یاد کرده‌اند.

بنابراین بدیهی است که غفلت از عنصر سینما، می‌تواند ضربات جبران‌ناپذیری را به بدنه فرهنگ جامعه وارد آورد و سینمای پس از انقلاب، از نقطه صفری شروع شد که بر بستر همان مسیر قبل از انقلاب قرار داشت و به بیانی دیگر سینمای اکنون ایران، تولیدات مناسب و خوب فراوانی دارد اما کلیت آن طراز انقلاب اسلامی نبوده و نیست.

از این رو خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا با توجه به اهمیت سینما در مساله فرهنگ به گفت‌وگو با وحید حیاتی استاد دانشگاه صدا و سیما قم پرداخته است.

متن این گفت‌وگو در زیر تقدیم خوانندگان محترم می شود:

رسا- سیر سینمای ایران پس از انقلاب از نگاه جنابعالی چگونه بوده؟

با توجه به رویکرد جغرافیای ایران مدت های مدیدی نقش ارتباط سینما در تحولات فرهنگی وجود داشته است، سینماگران سال 1356 و اواخر 1355 به درکی از جامعه آن زمان رسیده بودند که عملا فیلم ها توانستند بازتاب اجتماع خودشان را برای مقاومت و حرکت کردن پیدا کنند.

به محض پایه گذاری رویکرد های انقلاب اسلامی حضرت امام(ره) چهارچوبی را برای سینمای نوین بعد از انقلاب ترسیم کردند، این مسیر فضاهایی را بوجود آورد که عملا در رویکرد های بعد از انقلاب، سینما برای دگرگونی ارزش های فردی و جوامع وارد عمل شد، در جایگاه نقش اجتماعی خود حرکت کرد و این مسیر و عملکرد تا سال ها فعالیتی را سازمان داد که سینما توانست با افزایش سواد و رویکردی که در این زمینه وجود داشت به همدلی و هم احساسی در خصوص مناسبت های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعه برسد.

با ورود جنگ عملا ارتباط خود را با محور اجتماعی و فرهنگی دنبال کرد و وارد مقوله فیلم سازی با موضوع دفاع مقدس شد و ظرفیتی را در این دو طرفه بودن ارتباط رسانه و جامعه دنبال کرد، وقتی این ارتباط دو طرفه بوجود آمد طبیعتا دهه های بعد محصول بازتاب رویکردهای اجتماعی و فکری سینماگران و هنرمندان است.

رسا- جایگاه سینما در تحولات فرهنگی چیست و چه تاثیری در فرهنگ و اجتماع دارد؟

زمانی که داریم جایگاه سینما ایران را در نسبت با تراز انقلاب بررسی می کنیم باید به این نکته توجه داشته باشیم که به نوعی نقش سینما را در تحولات فرهنگی پیش فرض گرفتیم، به طوری که در برهه هایی از انقلاب و پس از آن در تحولات فرهنگی صاحب مرجعیت بوده ولی این مسیر ادامه پیدا نکرده و با افول مواجه بوده است و عملا در دهۀ نود با یک سینمای بی خاصیت و کم تاثیر در تحولات اجتماعی و ایجاد رویکرد های اجتماعی مواجه بودیم.

از مهمترین عناصری که در بحث فرهنگ مهم است سیاست گذاری فرهنگی و ابزار و عوامل تاثیر گذار در سینما می باشد، سیاست گذاری فرهنگی ما در چهل سال پس از انقلاب اینگونه بوده که با دولت های مختلف روند ها و رویه ها تغییر کرده است، این دو تا مقوله عملا تاثیر مستقیمی در تولید محتوای قابل تولید توسط سینما دارد.

رسا- فاصلۀ سینمای ایران با سینمای تراز انقلابی در حال حاضر چقدر است؟

نوعی برونگرایی که در انحرافاتی شبه روشن فکری مثل سینمای اروپا بوده در رویکرد فیلم سازان این دوره هم است، وقتی تاکید بر سینمای اروپایی ها می شود و اجنبی ها الگوهای سینماگذاران ما قرار می گیرند و در مقابل با اهداف تراز انقلاب همراهی و همدلی ندارند باعث ایجاد فاصله ها می شوند، علاوه بر اینکه نداشتن راهبرد مشخص و چشم انداز تعریف شدۀ مناسب در این مسیر همه زمینه ساز این فاصله شده اند.  

رسا- برای رسیدن به سینمای مطلوب و تراز انقلابی چه راهکارهایی وجود دارد؟

مهم ترین صفتی که برای رسیدن به سینمای تراز انقلابی باید دنبال شود درک ارزش های سینمای انقلابی است، زمانی می توان به این مرحله رسید که دربارۀ آن فکر کرد و در اولویت های باور و اعتقاد لیست کرده شود، باورمندی به یک موضوع است که انسان را به سمت طی کردن مسیر تا رسیدن به قله همراهی می کند. 

زمانی می توانیم در عرصۀ نمایش عناصر تراز سینمای انقلاب حرکت کنیم که نسبت به این موضوع به یک ارزش و باور رسیده باشیم، برای رسیدن به سینمای تراز انقلاب نقطۀ شروع مهم بحث، باورمندی و درک جغرافیای انقلاب اسلامی است.