کارشناس و ناقد سینما مطرح کرد؛
از غفلت از ایمان در فیلم‌های جنگی تا لزوم بازنگری در محتوای آثار
رحمتی با استناد به آیات قرآن، محتوای آثار ارائه شده در جشنواره فیلم فجر را مورد ارزیابی قرار داد و ضمن انتقاد از کمرنگ بودن نقش ایمان و معنویت در فیلم‌های جنگی، بر لزوم بازنگری در محتوای فیلم‌ها و توجه به ارزش‌های اصیل ملی و دینی تاکید کرد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، محمدتقی رحمتی، کارشناس و ناقد سینما در نشست نقد و بررسی آثار چهل و سومین جشنواره فیلم فجر که به همت خبرگزاری رسا در سالن شهید دهقانی خبرگزاری رسا برگزار شد، در خصوص ارزیابی محتوی‌های ارائه شده در این جشنواره بیان داشت: از دیدگاه محتوایی، قرآن کریم معیار‌هایی برای هنر و هنرمندان ارائه می‌دهد که می‌توان از آنها برای سنجش آثار جشنواره نیز بهره برد.
رحمتی ادامه داد: در سوره شعراء، آیه ۲۲۷، خداوند ویژگی‌هایی را برای هنرمندان شایسته برمی‌شمارد: ۱. ایمان به خدا؛ هنر باید مخاطب را به سوی شناخت و هدفمندی در زندگی سوق دهد، امید را در او تقویت کند و او را به جاودانگی و اتکا به قدرت الهی سوق دهد؛ ۲. تشویق به عمل صالح؛ آثار هنری باید جامعه را به سوی نیکی‌ها و اعمال سازنده هدایت کنند. ۳. یادآوری و ذکر خدا؛ هنر نباید سبب غفلت مخاطب شود، بلکه باید همواره او را متوجه ارزش‌های معنوی و الهی سازد؛ ۴. دفاع از مظلومان؛ هنرمند باید صدای مظلومان باشد و در مقابل ظلم سکوت نکند؛ آثار هنری ارزشمند، آنهایی هستند که در راستای حمایت از عدالت و بیان حقیقت گام برمی‌دارند.
وی با بیان این شاخص‌های قرآنی اظهار کرد: با توجه به این شاخص‌ها، ضروری است که فیلم‌های جشنواره از این جنبه‌ها بررسی شوند و میزان انطباق آنها با ارزش‌های والای انسانی و اسلامی مورد ارزیابی قرار گیرد؛ این در حالی است که از ۱۴ فیلمی که مشاهده کردم، به نظر نمی‌رسید، ایمان و ذکر خدا به شکل بارزی مطرح شده باشد چرا که ما به جای نمایش باور‌های دینی، بیشتر با صحنه‌هایی مواجه بودیم که به عملیات و اطلاعات جنگی پرداخته بودند.
این کارشناس و ناقد سینما با انتقاد از نحوه به تصویر کشیدن فرماندهان جنگی در سینما، گفت: در فیلم‌هایی که به این شخصیت‌ها پرداخته شده، بُعد ایمانی و توکل به خدا که عامل اصلی پیروزی‌های واقعی بوده، کمتر دیده می‌شود.
رحمتی با اشاره به فیلمی که به‌عنوان برداشت آزادی از زندگی شهید تهرانی مقدم ساخته شده، اظهار داشت: این اثر با واقعیت زندگی این شهید فاصله زیادی دارد چرا که شهید تهرانی مقدم با تلاش، ایمان و توسل به خدا مسیر موفقیت را پیمود، اما فیلم، او را در قالب یک شخصیت کلیشه‌ای با انگیزه‌های شخصی نمایش داده و این بُعد مهم از زندگی‌اش را نادیده گرفته است.
وی افزود: این مسئله تنها به این فیلم محدود نمی‌شود؛ در دیگر آثار سینمایی مرتبط با دفاع مقدس نیز مشاهده می‌کنیم که تأکید اصلی بر درام‌های شخصی و عواطف فردی است، در حالی که آنچه رزمندگان را در میدان نبرد پیروز میدان قرار می‌داد، ایمان و معنویت آنها بود؛ سینما باید این حقیقت را به درستی منعکس کند، نه اینکه با تغییر روایت، تصویری تحریف شده از تاریخ ارائه دهد.
این کارشناس و ناقد سینما با تأکید بر نیاز سینمای ایران به بازنگری در محتوای فیلم‌ها اظهار کرد: در مجموع، جشنواره باید تأکید بیشتری بر ارزش‌های اصیل ملی و دینی بگذارد؛ سینما ابزاری قدرتمند برای هدایت فکری جامعه است و باید از این ظرفیت به درستی استفاده شود و امید است که در آینده، فیلم‌هایی ساخته شوند که نه تنها از نظر هنری قابل‌قبول باشند، بلکه در انتقال پیام‌های معنوی و ارزشی نیز موفق عمل کنند.
رحمتی در ضمن بیان چالش‌هایی که سینمای ایران در سال‌های اخیر با آنها مواجه بوده، گفت: یکی از این مشکلات، نداشتن نگاهی جهانی و برنامه‌ریزی کلان برای تولید محتوا است؛ در گذشته، فیلم‌های ایرانی توانسته بودند در بازار‌های بین‌المللی جایگاه خود را پیدا کنند، اما در حال حاضر مخاطبان داخلی نیز کمتر از قبل به سینمای ایران توجه نشان می‌دهند؛ این مسئله به عوامل مختلفی از جمله ضعف در محتوا، نبود نگاه جهانی و مهندسی نادرست در تولیدات سینمایی مرتبط است.
وی ادامه داد: یکی از نکات مهم در سینما، بهره‌گیری از محتوا و داستان‌های بومی با نگاهی جهانی است؛ برای مثال، برخی کشور‌ها مانند بوتان توانسته‌اند با استفاده از فیلم‌نامه‌های قوی و داستان‌های محلی، در سطح بین‌المللی موفق ظاهر شوند؛ اما در ایران، در بسیاری از موارد تلاش شده تا سینما با الگوبرداری از سینمای جهانی، هویت خود را از دست بدهد؛ نتیجه چنین رویکردی، تولید آثاری است که نه در سطح داخلی موفق هستند و نه در عرصه بین‌المللی.
این کارشناس و ناقد سینما افزود: نمونه‌هایی مانند فیلم‌های کیارستمی نشان می‌دهند که با استفاده از محتوای بومی، می‌توان در جشنواره‌های جهانی موفق شد؛ این فیلم‌ها، علی‌رغم کمبود برخی از عناصر فنی، به دلیل محتوای منحصر به فردشان توانسته‌اند در سطح جهانی جایگاه خود را پیدا کنند؛ اما در حال حاضر، بسیاری از فیلم‌های تولید شده، از نظر محتوا و ساختار ضعف دارند و همین موضوع باعث کاهش مخاطبان داخلی و بین‌المللی شده است.
رحمتی، یکی دیگر از مشکلات اصلی سینمای ایران را، سرمایه‌گذاری ناکارآمد و نبود حمایت هدفمند از فیلم‌سازان مستعد دانست و اظهار کرد: بسیاری از سرمایه‌های دولتی به پروژه‌هایی تخصیص داده می‌شود که بیشتر از آنکه جنبه هنری و محتوایی قوی داشته باشند، بر اساس سفارش‌های خاص تولید می‌شوند؛ این نگاه سفارشی، موجب شده تا فیلم‌هایی که دارای محتوای غنی و تأثیرگذار هستند، کمتر مورد حمایت قرار گیرند.
این کارشناس و ناقد سینما با اشاره به موفقیت انیمیشن "پهلوانان" بر اهمیت برنامه‌ریزی و استفاده از عناصر فرهنگی ایرانی در تولیدات انیمیشنی تأکید کرد و گفت: انیمیشن "پهلوانان" توانسته در شبکه‌های بین‌المللی پخش شود و مورد استقبال قرار گیرد، اما در برخی موارد، فیلم‌ها و انیمیشن‌های ایرانی به دلیل نبود حمایت کافی یا مهندسی نادرست، به موفقیت مورد انتظار دست پیدا نمی‌کنند.
وی با انتقاد از نبود نوآوری در فیلم‌نامه‌هایی که به دفاع مقدس می‌پردازند، بیان کرد: مسئله دیگر، نحوه نمایش فیلم‌های دفاع مقدس است؛ بسیاری از فیلم‌های این ژانر، به جای آنکه روایت‌گر حماسه‌ها و افتخارات واقعی باشند، به صورت کلیشه‌ای و تکراری ساخته می‌شوند؛ در حالی که نمونه‌هایی از فیلم‌های دفاع مقدس وجود دارند که توانسته‌اند تأثیر عمیقی بر مخاطب بگذارند، اما نبود نوآوری و پرداخت قوی در بسیاری از فیلم‌های این حوزه، موجب شده تا تأثیرگذاری آنها کاهش یابد.
رحمتی در پایان تأکید کرد: پیشرفت سینمای ایران مستلزم تغییر رویکرد در برنامه‌ریزی، حمایت از فیلم‌نامه‌های قوی، بهره‌گیری از استعداد‌های واقعی در کارگردانی و داشتن نگاهی جهانی در تولید آثار است؛ همچنین باید بر محتوای بومی تأکید بیشتری شود تا سینمایی قدرتمند و تأثیرگذار در سطح بین‌المللی داشته باشیم.
ارسال نظرات