جذب جوانان به مسجد، تضمین‌کننده پویایی و حیات جامعه است

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، آیت الله محسن فقیهی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگویی به مناسبات هفته جهانی مسجد، مسجد مردمی را بسیار پویا و اثرگذار دانست و تأکید کرد که قرار گاه ملی بعد مردمی آن را تقویت کند.

 

وی کاهش حضور جوانان و نوجوانان در مساجد را یکی از مهم ترین چالش های مسجد دانست و جذب جوانان به مسجد را اقدامی ارزنده و تضمین کننده پویایی و حیات جامعه معرفی کرد.

 

مشروح این گفت‌وگو به شرح ذیل است:

 

 

- مسجد، خانه خدا و کانون عبادت است، جایی که دل‌ها به سوی قبله‌ای واحد و معبودی یگانه متوجه می‌شود. در قرآن کریم آمده است: «و اعتصموا بحبل الله جمیعاً و لاتفرقوا» (آل عمران/103). این آیه، رمز وحدت امت اسلامی را در چنگ‌زدن به ریسمان الهی می‌داند. گرچه مصداق اصلی این آیه، اهل بیت علیهم السلام هستند؛ اما می توانیم مسجد را هم یکی از مصادیق مهم وحدت امّت اسلامی بدانیم. با تأکید بر مشترکات فراوان بین شیعه و سنی، مانند توحید، نبوت، قرآن، قبله و بسیاری از احکام و ارزش‌های اخلاقی، مسجد فضایی را فراهم می‌آورد که برادران و خواهران مسلمان، فارغ از تفاوت‌ها و اختلاف‌‌ها، در کنار هم به عبادت بپردازند، در مجالس علمی و فرهنگی در مساجد شرکت جویند. این هم‌نشینی و همدلی، سوءتفاهم‌ها را از بین برده و توطئه‌های دشمنان را خنثی می‌کند، چرا که تفرقه، بزرگترین آفت جامعه اسلامی است که باید مسلمانان به شدت از آن پرهیز کنند.

 

 

- مساجد از صدر اسلام تا کنون، نه تنها محل عبادت، بلکه پایگاه اصلی برای فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی، وفرهنگی بوده است. در دوران پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، مسجد النبی مرکز تصمیم‌گیری‌ها، آموزش، قضاوت، رسیدگی به امور مردم و اعزام نیروها به جبهه‌های جنگ بود. از این رو، مسجد هم در جبهه نرم و هم در جبهه سخت، نقش بی‌بدیلی ایفا می‌کند.

 

در جبهه نرم، مسجد با ترویج معارف اسلامی، اخلاق حسنه، فرهنگ ایثار و شهادت، و بصیرت‌افزایی، افکار عمومی را هدایت می‌کند و در مقابل تهاجم فرهنگی دشمن، ایستادگی می‌نماید. منبرهای روشنگرانه، حلقه‌های معرفت، و کلاس‌های آموزشی در مسجد، بستر مناسبی برای جهاد تبیین و مقابله با شبهات فراهم می‌آورند.

 

در جبهه سخت نیز، مساجد همواره کانون بسیج نیروها، جمع‌آوری کمک‌های مردمی، و حمایت از رزمندگان بوده است. در همین دوران دفاع مقدس ما تا به امروز، مساجد کشور، پناهگاه مردم، و کانون مقاومت در برابر ستم و استکبار بوده‌اند.

 

 

- نقش بانوان در جامعه اسلامی، به ویژه در مساجد، نقشی حیاتی و بی‌بدیل است. در قرآن کریم، در آیاتی مانند آیه 71 سوره توبه، به جایگاه مهمّ مردان و زنان مؤمن در امر به معروف و نهی از منکر و یاری‌رساندن به یکدیگر اشاره شده است. زنان مسجدی می‌توانند با حضور فعّال و هوشمندانه خود، ستون‌های مستحکم مقاومت نرم در ابعاد مختلفی باشند که به چند نمونه اشاره خواهیم داشت.

 

نخست اینکه بانوان، اوّلین مربیان نسل آینده هستند. مادران مسجدی با تربیت فرزندانی با ایمان، متعهّد، و آگاه به مسائل روز، بذر مقاومت و بصیرت را در دل آنان می‌کارند. فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی، برگزاری کلاس‌های قرآن، احکام، اخلاق، و سبک زندگی اسلامی برای بانوان، ترویج فرهنگ حجاب و عفاف، و ایجاد فضایی برای هم‌فکری و تبادل نظر، می‌تواند از دیگر فعالیت‌های مهم زنان در مساجد باشد. همچنین بانوان محترم می‌توانند با حضور در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، به ترویج ارزش‌های دینی و پاسخ به شبهات بپردازند و در خط مقدم جهاد تبیین گام بردارند. حضور آرام و پرصلابت زن مسلمان در جامعه و به خصوص در برنامه‌های دینی و فرهنگی در مساجد، خود نوعی مقاومت نرم در برابر فرهنگ بیگانه است.

 

 

- جوانان، آینده‌سازان هر جامعه‌ای هستند و جذب آنان به مسجد، تضمین‌کننده پویایی و حیات جامعه است. برای پاسخگویی به نیازهای نسل جوان و مسائل روز، مسجد باید از رویکردهای سنّتیِ صرف، فراتر رود و با زبانی نو و جذاب با آنان ارتباط برقرار کند.

 

برای نمونه باید عرض کنم که جوانان، در معرض شبهات مختلف فکری و عقیدتی هستند. مساجد باید با برگزاری نشست‌های تخصصی، انتشار مطالب روشنگرانه در فضای مجازی، و انتخاب امامان جماعت عالم و مردمی و دلسوز، به این شبهات پاسخ دهند. همچنین باید در کنار مسائل دینی، به مسائل روز جامعه، مانند مشکلات اقتصادی، بیکاری، ازدواج، و آسیب‌های اجتماعی توجه کند و با ارائه راهکارهای عملی و کمک به حلّ مشکلات مردم، جایگاه خود را به عنوان یک پایگاه مردمی تثبیت کند. برگزاری جلسات پرسش و پاسخ با حضور اساتید مجرب، کارگاه‌های مهارت‌آموزی، و استفاده از ابزارهای جدید آموزشی، می‌تواند جذابیت مسجد را برای جوانان افزایش دهد. همچنین طراحی کتابخانه‌های مجهز، و مراکز مشاوره و نیز محل ورزش در جوار مساجد، می‌تواند به جذب جوانان کمک کند.

 

 

- فضای مجازی، تیغ دو لبه‌ای است که هم می‌تواند فرصت باشد و هم تهدید. در این شرایط، مساجد باید با هوشمندی و خلاقیت، از این ابزارها برای حفظ و ترویج ارزش‌های دینی بهره ببرند.

 

مثلاً می‌توانند با ایجاد کانال‌ها و صفحات فعال در شبکه‌های اجتماعی، محتوای دینی جذاب و کاربردی مانند کلیپ‌های کوتاه، تولید و منتشر کنند. همچنین می‌توانند در راستای جهاد تبیین، کارگاه‌های سواد رسانه‌ای برای نمازگزاران، به ویژه جوانان، جهت تشخیص اخبار صحیح از غلط، مقابله با شایعات، و استفاده صحیح از فضای مجازی را اجرا نمایند. یکی از کارهای مهم دیگر مساجد با توجه به سرعت انتشار اطلاعات و شایعات در فضای مجازی، تبیین حقایق و روشنگری در برابر شبهات و اطلاعات غلط با سرعت و دقت کامل است.

 

 

- مساجد در جوامع امروز با چالش‌های متعددی روبرو هستند که برای مقابله با آن‌ مشکلات و چالش ها، نیازمند تدبیر و برنامه‌ریزی جامع هستیم. یکی از چالش ها که نمود زیادی در جامعه دارد، کاهش حضور جوانان و نوجوانان در مساجد است. برای رفع این چالش اولاً باید به نوسازی محتوایی مساجد، ایجاد محیطی جذاب و پذیرا، استفاده از ابزارهای نوین برای انتقال مفاهیم دینی، و مشارکت دادن جوانان در اداره امور مسجد روی آوریم. ثانیاً مدیران و هیئت امنای مساجد، جهت استفاده از الگوهای موفّق، و تدوین برنامه‌های استراتژیک برای توسعه فعالیت‌های مسجد، آموزش داده شوند. ثالثاً مهمترین نکته هم حضور یک امام جماعت دانشمند، فعال، پویا و دارای اخلاق حسنه است که می‌تواند با انبوه جوانان یک محله یا منطقه ارتباط صمیمی برقرار کند تا از این طریق، آنها را علاقه‌مند به معارف دینی نماید. باید حوزه های علمیه، چنین ائمه جماعاتی را تربیت وپرورش دهند که علاوه بر بُعد علمی، در اخلاق و مردم‌داری سرآمد باشند.

 

 

- تشکیل قرارگاه ملّی مسجد، اقدامی مبارک و امیدبخش است که می‌تواند نقطه عطفی در احیای جایگاه مسجد باشد. توصیه بنده به دولت و مجلس محترم در این زمینه، در چند محور خلاصه می‌شود:

 

اولین نکته، لزوم حمایت همه‌جانبه مادی و معنوی است. دولت و مجلس باید با تخصیص بودجه‌های کافی، تدوین قوانین تسهیل‌گر، و حمایت از طرح‌ها و برنامه‌های این قرارگاه، بستر لازم را برای فعالیت‌های بیشتر مردمی در مساجد فراهم آورند. دومین نکته، لزوم هماهنگی و هم‌افزایی بین دستگاه‌هاست. دولت و مجلس باید بر هماهنگی کامل بین سازمان‌های عضو این قرارگاه نظارت داشته باشند تا از موازی‌کاری‌ها و هدر رفت منابع جلوگیری شود و تمامی ظرفیت‌ها در جهت یک هدف واحد، یعنی تقویت جایگاه مسجد، به کار گرفته شود.

 

نکته بعدی که می توانیم به آن اشاره کنیم، توجه به نیازهای بومی و منطقه‌ای است. در برنامه‌ریزی‌ها، باید به تنوع فرهنگی و نیازهای بومی هر منطقه توجه شود. یک نسخه واحد برای همه مساجد کارآمد نخواهد بود. قرارگاه باید بتواند با در نظر گرفتن اقتضائات محلی، برنامه‌های متناسبی را تدوین کند.

 

آخرین نکته که به عنوان مهمترین نکات قابل اشاره است، تقویت بُعد مردمی و خودگردانی مساجد می باشد. دولت و مجلس باید با وضع قوانین و ارائه مشوّق‌ها، زمینه را برای مشارکت هر چه بیشتر مردم در اداره امور مساجد و خودگردانی آن‌ها فراهم کنند. مسجدِ مردمی، مسجدی پویا و اثرگذار خواهد بود. این همان چیزی است که از صدر اسلام تا کنون، مساجد را زنده نگه داشته است.