پدر با اقتدار و مادر با محبت؛ رمز شکل‌گیری هویت جنسیتی سالم در فرزندان

به گزارش خبرنگار گروه جمعیت و تعالی خانواده خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام محمدرضا بنیانی استادیار دانشگاه معارف اسلامی در نشست علمی «پدر دختری» که با موضوع «هویت جنسی سالم دختر با پدر مقتدر، مادر محبت‌دیده» به‌عنوان بخشی از سلسله نشست‌های «پدر دختری در آینه علم و دین ۲» و به همت گروه مطالعات خانواده پژوهشکده باقرالعلوم علیه‌السلام برگزار شد، به بررسی ابعاد مختلف هویت جنسیتی، نقش خانواده در شکل‌گیری آن و تأثیرات انقلاب جنسی قرن بیستم پرداخت.

حجت‌الاسلام بنیانی در آغاز بحث با اشاره به ضرورت و اهمیت موضوع، عنوان کرد: هویت جنسیتی انسان شامل پنج بُعد اصلی است: رفتارهای جنسیتی، نقش‌های جنسیتی، گرایش‌های جنسیتی، هویت جنسیتی و جنسیت؛جنسیت بلافاصله پس از تولد شکل می‌گیرد در حالی که سایر ابعاد هویتی تا حد زیادی تحت تأثیر عوامل محیطی و بیرونی قرار دارند.

استادیار دانشگاه معارف اسلامی سپس به انقلاب جنسی که در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ در اروپا و آمریکا رخ داد اشاره کرد و گفت: طی این دوره گفتمان سنتی جنسیت جای خود را به نوع جدیدی از گفتمان داد که بر لذت‌طلبی و کنار زدن محدودیت‌ها تأکید داشت، اما این تحولات نتایج مطلوبی در پی نداشت و موجب افزایش مشکلات مرتبط با هویت و مسائل جنسیتی شد.

وی به برخی از پیامدهای منفی این گفتمان غربی اشاره کرد و یادآور شد: آزادسازی جنسی میان زنان و مردان منجر به کاهش تعهد در روابط، افزایش استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری، آزادی بیشتر بدن‌ها به‌ویژه بدن زنان، سبک‌های پوشش غیرسنتی و روابط جنسی قبل از ازدواج شده است.

حجت الاسلام بنیانی افزود: این تحولات آرام‌آرام منجر به تغییر در رفتارها و نقش‌های جنسیتی، آسیب به هویت جنسیتی و حتی گسترش موضوعاتی مانند تغییر جنسیت شد که همه این موارد زندگی فردی و اجتماعی افراد را عمیقاً تحت تأثیر قرار داده است.

استادیار دانشگاه معارف اسلامی در ادامه به تبیین مفاهیم کلیدی مرتبط با هویت جنسیتی پرداخت و توضیح داد: هویت جنسیتی به معنای احساس فرد نسبت به جنسیت خود است که ممکن است تا حدی با ویژگی‌های جسمانی او هماهنگ یا ناهماهنگ باشد.

وی در ادامه به توصیف هنجارهای جنسیتی پرداخت و بیان کرد: این هنجارها شامل الگوها و رفتارهای اجتماعی مشخصی هستند که بر اساس جنسیت در تمام جوامع وجود دارند و تأثیر قابل توجهی در شکل‌گیری رفتارها دارند.

حجت‌الاسلام بنیانی سه عامل اصلی مؤثر بر هویت جنسیتی را تشریح کرد و اظهار داشت: این عوامل شامل جنبه‌های فیزیولوژیکی مانند ساختار مغزی، هورمون‌ها و ژنتیک، جنبه‌های خانوادگی مرتبط با الگوهای دلبستگی، روش‌های تربیتی و نقش‌های والدینی و همچنین جنبه‌های اجتماعی مانند هنجارها و انتظارات جامعه هستند.

استادیار دانشگاه معارف اسلامی یادآور شد: خانواده یکی از مهم‌ترین عوامل خارجی در شکل‌گیری هویت جنسیتی به شمار می‌رود.

وی به شرح سه مؤلفه مرتبط با اثرات خانوادگی پرداخت و توضیح داد: فرزندانی که در مراحل ابتدایی زندگی دچار دلبستگی ناایمن می‌شوند بیشتر در معرض مشکلات هویت جنسیتی قرار می‌گیرند، همچنین روش‌های تربیتی مستبدانه یا بیش از حد آسان‌گیر می‌توانند عامل بروز چنین مسائلی شوند.

حجت‌الاسلام بنیانی در ادامه سخنان خود بر اهمیت نقش‌های تعریف‌شده برای مردان و زنان در خانواده تأکید کرد و آن را بسیار اثرگذار دانست.

استادیار دانشگاه معارف اسلامی به تفصیل در خصوص نقش‌های جنسیتی مردان و زنان صحبت کرد و شرح داد: نقش‌های مردانه شامل اقتدارطلبی، حمایت‌کنندگی و حمایت از اطرافیان است، در حالی که نقش‌های زنانه بر مراقبت، عشق‌ورزی و پرورش‌دهندگی متمرکز است.

وی با استناد به نظریه «مهر و اقتدار» تصریح کرد: زنان بیشتر به مهر و محبت نیاز دارند و مردان به اقتدار و تأمین این نیازها کمک می‌کند تا هر یک از دو جنس بتوانند نقش‌های خود را به بهترین شکل ایفا کنند.

حجت‌الاسلام بنیانی در ادامه هشدار داد: عدم تعریف صحیح نقش‌های جنسیتی در خانواده می‌تواند منجر به مشکلات هویت جنسیتی شود، به عنوان مثال اگر مردی رفتار دیکتاتورمآبانه یا ضعیف داشته باشد این مسئله ممکن است آثار منفی بر هویت جنسیتی فرزندان داشته باشد و حتی در مواردی منجر به تغییر جنسیت شود.

استادیار دانشگاه معارف اسلامی در پایان سخنان خود پیشنهاد کرد: مادران باید در موقعیتی قرار بگیرند که حس خوبی نسبت به جنسیت خود داشته باشند و از احساس تحقیر یا بی‌ارزشی دور بمانند، این اقدامات می‌تواند به ایجاد هویت جنسیتی سالم‌تر در فرزندان کمک کند.

شایان ذکر است این نشست با پاسخ‌گویی به سؤالات شرکت‌کنندگان به پایان رسید.