وقار امام خمینی و فضای علمی متفاوت قم و نجف

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، آیت‌الله حاج شیخ مصطفی اشرفی شاهرودی، از علمای برجسته مشهد و از شاگردان سابق امام خمینی(ره) در نجف در گفت‌وگویی تفصیلی به بیان خاطرات خود از فضای علمی نجف و ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری امام پرداخت. 

وی در این روایت، تفاوت‌ ساختاری حوزه‌های قم و نجف، منش شخصی امام و آیت‌الله خویی و نیز تنوع جریان‌های علمی در حوزه نجف را تشریح کرد.

آیت‌الله اشرفی شاهرودی با اشاره به تفاوت‌های رفتاری و آموزشی میان دو حوزه علمیه نجف و قم گفت: حوزه نجف از گذشته به برخورد صمیمانه اساتید با شاگردان شناخته می‌شد. فضای علمی آنجا به گونه‌ای بود که استادان بزرگ با طلاب احساس رفاقت می‌کردند و این ارتباط نزدیک بخشی از فرهنگ تربیتی آن حوزه بود. اما حوزه قم بیشتر رسمی بود و مراجع و اساتید عالی‌رتبه با فاصله و احترام بیشتری با طلاب مواجه می‌شدند. این تفاوت‌ها محصول سنت‌های متفاوت دو مرکز بزرگ علمی تشیع بود.

وقار امام(ره) جای گفت‌وگوهای معمولی را پر می‌کرد

وی با اشاره به شخصیت کم‌حرف و وقور امام خمینی(ره)، افزود: امام(ره) برخلاف برخی اساتید که اهل گفت‌وگو و نقل خاطره بودند،  بسیار کم‌حرف بود. در مجامع عمومی کمتر سخن می‌گفت و معمولاً سکوت و وقار بر رفتارشان حاکم بود. این کم‌گویی اما به معنای دوری از شاگردان نبود؛ بلکه ریشه در خلق‌وخوی خاص ایشان داشت. امام(ره) چه در قم و چه در نجف همین رفتار را داشتند؛ اهل مباحثه‌های جانبی و گفت‌وگوهای دوستانه نبودند ولی این امر هیچ‌گونه تأثیری بر جایگاه علمی و تربیتی ایشان نمی‌گذاشت.

این استاد باتجربه حوزه نجف ادامه داد: برخلاف امام(ره) برخی از بزرگان بسیار اهل نقل خاطره، گفت‌وگو و معاشرت بودند. این تفاوت‌ها به منش افراد بازمی‌گشت و دخلی در امور علمی و مرجعیتی نداشت. هر عالمی طبیعت و سبک رفتاری خاص خود را دارد و همین تنوع فضای حوزه را غنا می‌بخشد.

آیت‌الله اشرفی شاهرودی با اشاره به شخصیت و رفتار آیت‌الله خویی(ره) اظهار کرد: آقای خویی علاوه بر عظمت علمی با طلاب مأنوس‌تر بود و بیشتر با شاگردان صحبت می‌کرد. وی ارتباط روان و صمیمانه‌ای با طلاب داشت و همین باعث می‌شد جمع زیادی از طلاب در درس ایشان حضور پیدا کنند. با اینکه امام و آیت‌الله خویی هر دو از مدرسان مطرح نجف بودند، سبک و شیوه رفتاری‌شان متفاوت بود. این تفاوت‌ها از منظر ما طبیعی بود و طلاب نیز بر اساس ذوق علمی و روحیه شخصی خود استاد را انتخاب می‌کردند.

آزادی کامل طلاب در انتخاب استاد؛ مزیت متمایز حوزه

وی در بخش دیگری از خاطرات خود به فضای آزاد علمی حوزه نجف اشاره کرد و گفت: یکی از امتیازات حوزه‌های علمیه آزادی کامل طلاب در انتخاب استاد است. هیچ‌گونه الزام و تحمیلی برای حضور در درس خاصی وجود نداشت. هر طلبه‌ای متناسب با فهم، علاقه و بهره‌گیری خود در درس شرکت می‌کرد. در نجف، اساتید فراوان و درس‌ها متعدد بود و این تنوع موجب رشد علمی طلاب می‌شد.

آیت‌الله اشرفی شاهرودی در ادامه به حضور طلاب مختلف در درس امام خمینی(ره) پرداخت و اظهار کرد: عده‌ای از شاگردان آیت‌الله خویی بعدها در درس امام شرکت کردند. از جمله بنده، برادرم و جمعی دیگر. البته تعداد شاگردان زیاد بود و اکنون همه اسامی در خاطرم نیست.

آیت‌الله اشرفی شاهرودی در پایان خاطرنشان کرد: آنچه از امام خمینی(ره) در ذهن من مانده، وقار، سکوت، توجه شدید به درس و دقت‌های علمی ایشان است. حضور در محضر آن عالم ربانی برای ما توفیقی بزرگ و خاطره‌ای فراموش‌نشدنی از دوران تحصیل در نجف بود.