ایثار روحانیون در دفاع مقدس روحیه جهادی رزمندگان را تقویت کرد

حجت‌الاسلام والمسلمین سید علیرضا دانا نماینده مردم فارس در مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه آباده در گفت و گوی تفصیلی با خبرنگار خبرگزاری رسا در فارس، ضمن بازخوانی نقش روحانیون و طلاب در دوران هشت سال دفاع مقدس، بر این نکته تأکید کرد که روحانیت تنها در جایگاه موعظه‌گری باقی نماند، بلکه عملاً در متن جبهه‌ها و خطوط مقدم به‌عنوان بخشی از پیکره اصلی رزمندگان حاضر شد و با لباس رزم و سلاح در دست، شانه‌به‌شانه بسیجیان و نیروهای ارتش و سپاه در خط‌شکنی‌ها شرکت کرد.

 وی با بیان اینکه بسیاری از طلاب و روحانیون در عملیات‌های بزرگ همچون فتح‌المبین، بیت‌المقدس و کربلای ۵ به شهادت رسیدند و یا مسئولیت‌های فرماندهی را برعهده گرفتند و این حضور تاریخی، چهره‌ای از روحانیت به‌عنوان «مجاهد فی‌سبیل‌الله» در ذهن مردم احیا کرد و اعتماد عمومی به روحانیت را چند برابر ساخت.

رسا- نقش روحانیون و طلاب را در جبهه های دفاع مقدس هشت ساله تشریح بفرمایید.

روحانیون و طلاب در دفاع مقدس تنها در جایگاه «موعظه‌گر» ظاهر نشدند، بلکه عملاً بخشی از پیکره رزمندگان شدند. آن‌ها لباس رزم می‌پوشیدند، سلاح به دست می‌گرفتند و شانه‌به‌شانه بسیجی‌ها و نیروهای ارتش و سپاه در خطوط مقدم حضور داشتند. بسیاری از طلاب در عملیات‌های بزرگ مثل فتح‌المبین، بیت‌المقدس و کربلای ۵ در خط‌شکنی‌ها شرکت کردند و حتی در زمره شهدای شاخص قرار گرفتند.

اما نقش آن‌ها فقط در میدان جنگ نبود؛ در پشت جبهه نیز کاروان‌های تبلیغی تشکیل می‌دادند، خانواده‌های رزمندگان را دلگرم می‌کردند، احکام و معارف دینی را آموزش می‌دادند و در بیمارستان‌ها به مجروحان رسیدگی معنوی می‌کردند. آن‌ها پل ارتباطی بین ارزش‌های دینی و واقعیت میدان نبرد بودند؛ یعنی هم به رزمنده‌ها انگیزه جهاد می‌دادند و هم خود با جان و عملشان اثبات می‌کردند که روحانیت از مردم جدا نیست.

رسا- نقش مراجع و علمای دینی در هدایت و پشتیبانی جبهه‌ها چگونه بود؟

مراجع تقلید در آن دوره، به‌ویژه حضرت امام خمینی (ره)، نقش راهبری و مشروعیت‌بخشی اساسی داشتند. وقتی امام جنگ را «دفاع مقدس» نامیدند، این عنوان جنگ را از سطح یک درگیری سیاسی و نظامی فراتر برد و به آن معنویت، تقدس و رنگ تکلیف الهی داد. در نتیجه، مردم جنگ را عبادت و تکلیف شرعی خود دانستند.

مراجع دیگر هم با صدور پیام‌ها و توصیه‌ها، نه‌تنها رزمندگان را دلگرم می‌کردند بلکه کل جامعه را در پشت جبهه‌ها فعال نگاه می‌داشتند. بسیاری از آنان بخشی از وجوهات شرعی را برای کمک به جبهه‌ها اختصاص دادند. از سوی دیگر، علما با حضور در شهرها و منابر، مردم را برای اعزام نیرو و کمک‌های مردمی بسیج می‌کردند. در واقع، اگر روحانیون میدان عمل را گرم نگه می‌داشتند، مراجع و علما میدان اندیشه و اعتقاد را پشتیبانی می‌کردند.

رسا- حضور روحانیون در کنار رزمندگان چه تأثیری در روحیه نیروها داشت؟

حضور روحانیون در جبهه‌ها، به‌ویژه در شب‌های عملیات، فضای معنوی و روحانی خاصی ایجاد می‌کرد. رزمندگان وقتی می‌دیدند روحانیون معمم، در کنارشان آماده شهادت هستند، احساس می‌کردند که مسیرشان همان مسیر اولیای الهی است. مراسم نماز و دعا و برنامه‌های معنوی که توسط روحانیون برگزار می‌شد، به رزمندگان آرامش عجیبی می‌بخشید.

از طرفی، وقتی روحانیون در میدان جنگ و خط مقدم پیش‌قدم می‌شدند، این پیام را منتقل می‌کردند که دین فقط توصیه به ایثار نیست بلکه خود عامل به ایثار است. همین موضوع به رزمندگان اطمینان خاطر می‌داد که جنگشان نه صرفاً ملی، بلکه عمیقاً الهی است.

رسا- به نظر شما مهم‌ترین دستاورد حضور طلاب در دفاع مقدس چه بود؟

بزرگ‌ترین دستاورد این حضور، احیای چهره «مجاهد فی سبیل‌الله» از روحانیت بود. طلبه‌ای که تا پیش از انقلاب در ذهن برخی فقط اهل تحصیل و تدریس یا منبر شناخته می‌شد، در دفاع مقدس نشان داد که می‌تواند اسلحه هم بردارد، جان بدهد و حتی فرماندهی کند.

می‌توان با یقین گفت که این تجربه تاریخی، اعتماد مردم به روحانیت را چند برابر کرد. مردم دیدند که روحانیون تنها به گفتار بسنده نمی‌کنند بلکه در عمل همراهند. از دل همین حضور، الگوی «روحانی جهادی» شکل گرفت؛ الگویی که بعدها در عرصه‌های دیگر مثل سازندگی، محرومیت‌زدایی و فعالیت‌های فرهنگی ادامه یافت.

رسا- امروز نسل جدید طلاب و روحانیون چگونه می‌توانند میراث آن ایثارگری‌ها را ادامه دهند؟

بدیهی است که امروز جبهه‌ها تغییر کرده‌اند. دشمن شاید دیگر در خاک کشور حضور نداشته باشد، اما در عرصه‌های فرهنگی، رسانه‌ای و اعتقادی فعال است و به نظرم میراث دفاع مقدس برای طلاب امروز این پیام را دارد که باید همچنان مردمی، جهادی و پیش‌قدم باشند.

نسل جدید طلاب عزیز ما اگر می‌خواهد ادامه‌دهنده راه شهیدان روحانی باشد، باید در میدان جنگ نرم همان روحیه را حفظ کند؛ حضور در میان مردم، درک دغدغه‌های نسل جوان، پاسخ‌گویی به سؤالات فکری و دینی، و ایستادگی در مقابل هجمه‌های فکری و رسانه‌ای دشمن با حفظ محوریت ولی حکیم و عادل جامعه (مقام معظم رهبری) و حمایت همه‌جانبه و تبعیت از ایشان در جهت تحقق کامل حکمرانی متعالی. همچنین باید در عرصه خدمات اجتماعی، چه محرومیت‌زدایی و چه همیاری و همکاری در حل بحران‌های مختلف، خود را وارث همان فرهنگ ایثار معرفی کنند.