روایت‌گری در جنگ رسانه‌ای فراتر از انتقال خبر است

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، آقای سیاحت از فعالان رسانه‌ای کشور عصر چهارشنبه یکم مردادماه در نشست علمی «بازخوانی تجارب مدیران رسانه‌ای در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه» که در قالب سلسله‌نشست‌های «بازکاوی جنگ و صلح تحمیلی از منظر آموزه‌های اسلامی» در محل خبرگزاری رسا برگزار شد، با بیان اینکه مفهوم روایت در میدان جنگ رسانه‌ای فراتر از مخابره صرف یک خبر است، گفت: از منظر محتوایی آنچه ما از «روایت اول» مراد می‌کنیم الزماً به معنای انتشار نخستین گزارش از یک رویداد نیست؛ بلکه مقصود ما احیای واقعیت‌ها، زنده نگه داشتن حقیقت در ذهن مخاطب و برقراری پیوستگی معنادار میان گذشته، حال و آینده یک واقعه است.

وی افزود: در میدان جنگ روایت‌ها آنچه اهمیت دارد تولید و تثبیت ادراک عمومی است. روایت‌گری موفق یعنی بتوانیم به جای گیر افتادن در چارچوب‌های کلیشه‌ای و قالب‌های خشک خبر رسمی با روح ماجرا و هویت حقیقی آن ارتباط برقرار کنیم و این ارتباط را به زبان مخاطب بازگو کنیم.

ضعف روایت ما به معنای واگذاری مرجعیت خبری به دشمن

این فعال رسانه‌ای با اشاره به مصداق جنگ رسانه‌ای در جریان جنگ 12 روزه خاطرنشان کرد: آنچه در این جنگ بیش از همه خودنمایی می‌کرد قدرت روایت‌سازی جریان صهیونیستی بود. ما باید با خود صادق باشیم؛ اگر روایت ما ضعیف باشد اگر نتوانیم پاسخ دقیق، مؤثر و بهنگام به دروغ‌پردازی‌های رسانه‌های صهیونیستی بدهیم در واقع مرجعیت خبری را به آن‌ها واگذار کرده‌ایم. این همان نقطه شکست است ولو اینکه در میدان نظامی پیروز باشیم.

سیاحت تأکید کرد: نباید بگذاریم مفاهیم مهمی مانند «روایت اول» در دستگاه محتوایی رسانه‌های ما به سطح «اولین بودن» در مخابره خبر تقلیل پیدا کند. روایت اول یعنی روایت اصیل، مستند با زبان مخاطب و ریشه‌دار در حقیقت ماجرا. این نوع روایت است که می‌تواند در افکار عمومی اثر بگذارد و منطق رسانه‌ای دشمن را به چالش بکشد.

وی با بیان اینکه نبرد رسانه‌ای جمهوری اسلامی صرفاً با اسرائیل نیست، تصریح کرد: ما نباید مواجهه رسانه‌ای‌مان را به جنگ با یک دولت جعلی محدود کنیم. صهیونیسم یک منظومه فکری و تمدنی است که رسانه، سیاست، اقتصاد و فرهنگ جهانی را در چنبره خود دارد. بنابراین مواجهه ما باید با صهیونیسم جهانی باشد نه صرفاً با رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی.

اهمیت مواجهه رسانه‌ای با صهیونیسم جهانی و نظام سلطه

سیاحت افزود: تمرکز بر «رژیم صهیونیستی» ممکن است ما را در جغرافیا و سیاست محدود کند اما توجه به «صهیونیسم جهانی» یعنی درک نقش‌آفرینی جریان‌های یهودی صهیونیست در کل نظام سلطه، از هالیوود گرفته تا سکوهای دیجیتال از نهادهای بین‌المللی گرفته تا اقتصاد جهانی.

وی با اشاره به جنگ ۱۲ روزه و بازتاب‌های رسانه‌ای آن در فضای داخلی ایران گفت: یکی از نقاط ضعف ما جدایی روایت رسانه‌ای از بستر عمومی جامعه است. در حالی که جامعه ما به‌ویژه جوانان و گروه‌های انقلابی، احساس همبستگی و خشم مشترک داشتند، اما این احساسات گاهی در رسانه‌های رسمی به‌درستی منعکس نشد.

سیاحت تصریح کرد: ما باید به‌جای آنکه رسانه را صرفاً ابزار انتقال خبر بدانیم آن را به مثابه یک کنشگر اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در نظر بگیریم. رسانه نباید صرفاً گزارشگر تحولات باشد بلکه باید در شکل‌گیری تحولات نقش ایفا کند؛ آن هم با زبان مردم با روایت‌هایی که در دل جامعه اسلامی ریشه دارد.

وی ادامه داد: جنگ ۱۲ روزه یک نمونه از جنگ ترکیبی تمام‌عیار بود. اگر ما در این میدان به رسانه به‌عنوان بخشی از جبهه مقاومت نگاه نکنیم بازی را به دشمن واگذار کرده‌ایم. رسانه باید با ابتکار، خلاقیت، تکیه بر تجربه‌های جهادی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی خود را در متن ماجرا تعریف کند.

این فعال رسانه‌ای با انتقاد از رویکرد برخی رسانه‌ها در دوران جنگ اخیر ، اظهار داشت: متأسفانه برخی رسانه‌ها در این ایام درگیر تعارفات یا تکرار کلیشه‌ها بودند. در حالی که نیاز به روایت‌گری نو، تحلیل‌محور، چندرسانه‌ای و مبتنی بر جهاد تبیین احساس می‌شد، در برخی موارد تنها بازنشر خبرها از منابع خارجی یا پوشش سطحی رویدادها را شاهد بودیم.

لزوم فرماندهی واحد رسانه‌ای در جنگ روایت‌ها

وی افزود: باید بپذیریم که روایت مؤثر نیازمند یک فرماندهی واحد رسانه‌ای است. اگر قرار است ما در جنگ روایت‌ها پیروز باشیم نمی‌توانیم هر کس به سلیقه خود عمل کند. وحدت در محتوا، هم‌افزایی رسانه‌ای، هماهنگی در پیام و استفاده از شبکه‌های مردمی و بین‌المللی مقاومت از الزامات این عرصه است.

سیاحت در پایان تأکید کرد: اگر می‌خواهیم رسانه جمهوری اسلامی در طراز گفتمان انقلاب اسلامی عمل کند باید جرأت خروج از محافظه‌کاری ورود به میدان‌های جدید روایت و پیوند خوردن با زیست‌بوم‌های مردمی و فراملی را داشته باشد. ما باید با شناخت دقیق از هندسه جنگ شناختی دشمن، روایت‌گری را به یک جهاد مستمر تبدیل کنیم؛ جهادی که نه در گزارشگری صرف بلکه در احیای حقیقت و تثبیت افق‌های معنوی و مقاومتی معنا پیدا می‌کند.

گفتنی است نشست «بازخوانی تجارب مدیران رسانه‌ای در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه» به همت خبرگزاری رسا و با حضور جمعی از مدیران، کارشناسان و فعالان رسانه‌ای در قالب سلسله‌نشست‌های «بازکاوی جنگ و صلح تحمیلی از منظر آموزه‌های اسلامی» عصر چهارشنبه یکم مردادماه برگزار شد.

مهدی الهی