از جنگ سخت تا نبرد رسانه‌ای؛ نقش پلتفرم‌ها در تقابل ایران و رژیم صهیونیستی

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، همزمان با آغاز جنگ تحمیلی رژیم جعلی صهیونیستی علیه کشورمان که منجر به شهادت جمعی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و نیروهای نظامی و انتظامی، دانشمندان هسته‌ای و جمع زیادی از مردم عادی در نقاط مختلف کشورمان شد، عملیات روانی و ترکیبی دشمن در فضای مجازی نیز بیش از پیش افزایش یافت.

از سوی دیگر بنا به گفته برخی مسئولان، بعضی از شبکه‌های اجتماعی کاربردی خارجی در پیشبرد اطلاعاتی و امنیتی دشمن سهیم بوده‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد باید مدیریت، راهبری و ساماندهی جدی‌تری نسبت به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده در کشورمان اعمال شود، از جمله این موارد می‌توان به تقویت شبکه‌های اجتماعی کاربردی داخلی که نیاز مردم را پاسخ بدهد اشاره کرد و یا نهادهای مسئول به فکر ایجاد پلتفرمی واحد با امکاناتی قابل قبول برای استفاده کاربران باشند. به این بهانه، با یکی از کارشناسان و پژوهشگران حوزه رسانه و ارتباطات گفت‌وگو کرده‌ایم و نظر وی را درباره نقش شبکه‌های اجتماعی در جریان جنگ تحمیلی اخیر جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید.

دکتر «محمودرضا کبیری یگانه»، در گفت‌وگویی درباره نقش شبکه‌های اجتماعی در جریان جنگ تحمیلی 12‌روزه ایران و رژیم صهیونیستی اظهار داشت: جنگ ۱۲‌روزه، به‌مراتب سخت‌تر و پیچیده‌تر از جنگ ۸‌ساله دفاع مقدس و همچنین جنگ ۸‌ساله سوریه بود، دلیل این موضوع آن است که در آن دو جنگ، صرفاً با جنگ «گرم» و «سخت» مواجه بودیم، اما آنچه در جریان جنگ ۱۲‌روزه رخ داد، یک نبرد ترکیبی تمام‌عیار بود؛ نبردی که با بهره‌گیری از جدیدترین مدل‌ها و روش‌های عملیات روانی و جنگ رسانه‌ای طراحی و اجرا شد. از همین‌رو شاهد بودیم که پدافند و آفند رسانه‌ای، به‌ صورت شبانه‌روزی در حال فعالیت بودند. 

نقش شبکه‌های اجتماعی در جنگ 12‌روزه 
کبیری افزود: در این جنگ، پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی نقشی غیرقابل انکار ایفا کردند، به طوری که در این بستر، عملیات‌های گسترده و هماهنگ صورت گرفت که با حرکات ایذایی همراه بود؛ حرکاتی که کاربران فضای مجازی را به عنوان مخاطب هدف، به‌ طور جدی تحت‌تأثیر قرار می‌داد. بنابراین می‌توان گفت شبکه‌های اجتماعی بخش قابل توجهی از جبهه دشمن در جنگ ۱۲‌روزه بودند.

وی درباره اخباری که مبنی‌بر استفاده جاسوسی دشمن از بعضی شبکه‌های اجتماعی مثل واتس‌آپ منتشر شده است، توضیح داد: وقتی ما وارد یک پلتفرم خارجی می‌شویم، در زمین طراحی‌شده توسط طرف مقابل بازی می‌کنیم. بنابراین حتی اگر تصور کنیم که باگ‌ها، رویکردها و الگوریتم‌های شبکه‌ای آنها را می‌شناسیم، باید بپذیریم که طراحی این پلتفرم‌ها به‌مراتب از ما قدرتمندتر است.

این پژوهشگر حوزه رسانه و ارتباطات ادامه داد: در حوزه‌های امنیتی و به‌ویژه در زمینه جاسوسی و امنیت شبکه، مدل‌هایی به‌مراتب پیچیده‌تر و کارآمدتر از استفاده از واتس‌آپ، اینستاگرام یا تلگرام برای عملیات‌های اطلاعاتی وجود دارد؛ به‌ طوری‌ که ممکن است این اپلیکیشن‌ها حتی در اولویت‌های نخست ابزارهای امنیتی دشمنان نیز قرار نگیرند. این تصور که عملیات‌های رَدزنی و جاسوسی صرفاً و فقط از طریق شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود، صحیح نیست. تمام چیپست‌ها یا تراشه‌هایی که روی تلفن‌های همراه و سیم‌کارت‌های ما نصب شده‌اند، ماهیتی امنیتی دارند. همه می‌دانیم که این تجهیزات عمدتاً از کشور فرانسه تأمین می‌شوند. همین تلفن‌های همراه ما، به ‌تنهائی و صرفاً با در اختیار داشتن یک شماره یا سریال‌نامبر آن، می‌توانند کل اطلاعات زندگی فرد را استخراج کنند؛ بنابراین نیازی به دسترسی به شبکه‌های اجتماعی وجود ندارد و تنها یک دستگاه تلفن همراه کافی‌ است. به ‌نظر بنده تلفن‌های آیفون حتی از برخی اپلیکیشن‌های اجتماعی مانند واتس‌آپ نیز خطرناک‌تر هستند. 

 اینترنت ابزار اصلی اجرای عملیات روانی دشمن
کبیری درباره زمزمه احتمال رفع فیلترینگ برخی شبکه‌های اجتماعی خارجی که طبق گفته مسئولان احتمال جاسوسی دشمن در آنها وجود دارد، گفت: در جنگ 12‌روزه اخیر شاهد بودیم که به ‌محض قطع شدن اینترنت در کشور، از حجم عملیات‌های روانی و رسانه‌ای به‌ طور محسوسی کاسته شد. این نشان می‌دهد که بستر اینترنت برای دشمنان، ابزار اصلی اجرای عملیات روانی است. کسانی که از ابتدا با طرح ساماندهی فضای مجازی مخالفت کرده و آن را مغایر با آزادی‌های مردم دانستند، امروز باید پاسخگوی خون حدود هزار شهیدی باشند که در جریان این جنگ ناجوانمردانه ۱۲‌روزه به شهادت رسیدند.

وی بیان داشت: اگر ساماندهی فضای مجازی را به شکلی علمی، مدرن و به ‌دور از رویکردهای سنتی انجام داده بودیم و در حوزه پدافند غیرعامل نیز اقداماتی برای آگاه‌سازی عمومی از مخاطرات فضای مجازی صورت می‌گرفت، بدون تردید می‌توانستیم از بسیاری از این حوادث جلوگیری کنیم.

 تقویت سرمایه اجتماعی و اقبال مردم به رسانه‌های داخلی در جنگ 12‌روزه
این پژوهشگر حوزه رسانه در ادامه با بیان اینکه بزرگ‌ترین دستاورد اجتماعی جنگ ۱۲‌روزه اخیر، تقویت سرمایه اجتماعی در کشورمان بود، تأکید کرد: در این مقطع، شاهد بودیم که افراد با دیدگاه‌ها و سلایق گوناگون، زمانی که موضوع جمهوری اسلامی ایران و منافع ملی در میان بود، اختلافات سیاسی و نظری را کنار گذاشتند و با اتحاد و همبستگی، به دفاعی همه‌جانبه پرداختند.

کبیری همچنین درباره اقبال مردم به رسانه‌های داخل کشور در جریان جنگ تحمیلی اخیر گفت: زمانی که توانستیم روایت خبری و قرائت تحلیلی را در کنار یکدیگر قرار دهیم، موفق شدیم اعتماد مخاطب را جلب کرده و توجه افکار عمومی را به رسانه‌های داخلی معطوف کنیم. 

لزوم داشتن یک شبکه اجتماعی داخلی به‌جای چندین پیام‌رسان مختلف
وی درباره وجود چندین شبکه اجتماعی داخلی با وجود استقبال مردم از آن‌ها در جریان جنگ تحمیلی اخیر اظهار داشت: ای ‌کاش به‌جای راه‌اندازی تعداد بالایی از پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی، تنها بر روی یک پلتفرم متمرکز می‌شدیم و همه ظرفیت و توان خود را صرف توسعه و تقویت آن می‌کردیم. در حال حاضر، این پراکندگی گاهی باعث سردرگمی مخاطب و اختلال در درک صحیح او از ضرورت استفاده از پلتفرم‌های داخلی شده است.

این کارشناس حوزه رسانه با ذکر مثال‌هایی از مناطق مختلف جهان در استفاده از شبکه‌های اجتماعی گفت: در شرق آسیا پیام‌رسان «لاین» با استقبال گسترده مواجه شده و در اروپا نیز همچنان از شبکه‌ای مثل «فیسبوک» استفاده می‌شود. در این کشورها، به‌جای طراحی چندین پلتفرم موازی، روی یک شبکه اجتماعی سرمایه‌گذاری جدی و متمرکز صورت گرفته و با برطرف کردن ضعف‌ها، همان پلتفرم را به‌ صورت مستمر توسعه می‌دهند.

سه نهاد مسئول ساماندهی شبکه‌های اجتماعی داخلی
کبیری در ادامه به نقش دستگاه‌های مختلف در ساماندهی شبکه‌های اجتماعی داخلی اشاره کرد و افزود: متأسفانه وزارت ارتباطات (در دوره‌های مختلف) در این زمینه مسئولیت‌پذیری لازم را از خود نشان نداده است و این موضوع، اقدامی بسیار‌ خطرناک و نگران‌کننده است. ما در این مسئله با سه نهاد اصلی مواجه هستیم؛ نخست، وزارت ارتباطات؛ دوم، شورای عالی فضای مجازی و سوم، سازمان پدافند غیرعامل کشور. این سه نهاد، در حقیقت باید نقش اصلی را در ساماندهی این حوزه ایفا کنند.

وی ادامه داد: مهم‌ترین نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد، پذیرش ضرورت ایجاد یک ستاد فرماندهی مستقل و متمرکز برای مدیریت فضای مجازی داخلی است. تمامی پلتفرم‌های داخلی اعم از روبیکا، ایتا، بله، سروش و سایرین، باید تحت یک ساختار واحد و تجمیع‌شده اداره شوند تا بتوان به شیوه‌ای منسجم، منابع را به‌ویژه در حوزه پهنای باند، به‌ صورت حرفه‌ای و هدفمند مدیریت کرد.