جامعه مطلوب در فلسفه سیاسی امام خمینی

به گزارش گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، با عنایت به آثار امام خمینی(ره) و مبانی فکری ایشان در می‌یابیم که جامعه مطلوب از نظر امام، جامعه ‏ای است که رو به سوی خدا داشته باشد و با اجرای قوانین و احکام الهی راه سعادت را بپیماید. مردم و حکومت ضمن بهره‌گیری از عقل و اختیار باید با پذیرش اصل توحید و اطاعت از قوانین الهی، قرآن، رسول‌الله(ص) و جانشینان وی و فقیهان جامع شرایط، خود را از سقوط و انحطاط حفظ کنند و راه کمال و پیشرفت را در پیش بگیرند.

انسان دارای نقص است و در نتیجه حکومت برآمده از انسان‏ها نیز بدون توجه به قانون الهی ناقص است و حکومت ناقص نمی‏تواند جامعه را به سرمنزل مقصود و سعادت رهنمون کند؛ بنابراین هم مردم و هم حکومت و نظام حاکمدر یک جامعه مطلوب باید بر محور جهان‌بینی الهی و توحید و امامت حرکت نمایند و با گردن‌نهادن به فرمان‌های الهی، صراط مستقیم را بپیمایند تا به سعادت و کمال برسند.

از نظر امام، هیچ یک از انسان‏ها بر دیگری ولایت و حق سلطه سیاسی ندارند. خداوند که خالق انسان‌هاست از طریق انبیا، امامان و فقهای جامع شرایط، حق فرمان‌دادن به انسان‏ ها را دارد. رهبران الهی برای اجرای فرما‌ن‌های خدا با همکاری مردم، دست به تشکیل حکومت می‌زنند؛ چرا که نظام سیاسی و دولت، لازمه زندگی اجتماعی و سیاسی است. در جامعه مطلوب از دیدگاه امام، هم مردم و هم حکومت حقوقی بر گردن یکدیگر دارند. این حقوق در قسمت مربوط به اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) بیان خواهد شد.

مردم در حاکم‌شدن ولایت فقهای جامع شرایط در عصر غیبت برای اجرای قوانین الهی و مقبولیت نظام اسلامی، نقشی اساسی دارند. در واقع حکومت اسلامی مقیّد به رضایت مردم و خداست؛ یعنی حقانیت و مشروعیت خود را از شرع می‌گیرد و تحقق خارجی و کارآمدی خود را از بیعت مردم و خدمت برای آنان و جلب رضایت آنان به دست می‌آورد. بدون رضایت و خواست مردم، حکومت اسلامی تأسیس نمی‏ شود و حکومت نیز بدون اطاعت مردم استمرار نمی ‏یابد.

از نظر امام هدف اصلی حکومت اسلامی، تربیت و هدایت انسان است و اهداف دیگر مانند حاکمیت دین و قوانین الهی بر اجتماع، اجرای مقررات شریعت، استقرار و تحقق امنیت فردی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و اخلاقی، خدمت به همنوعان، عبادت پروردگار و نفی شرک و جهالت و هواهای نفسانی،کمک‌کننده به هدف اصلی هستند و در همین راستا معنا پیدا می‏کنند. حکومت وسیله ‏ای برای اجرای احکام و برقراری نظام عادلانه اسلام است. امام تمام تشکیلاتی را که در اسلام از صدر آن تا حالا بوده است، در خدمت معنویات می ‏داند و معقتد است که معرفی خدا و شناخت او و عرفان اسلام در رأس همه معنویات قرار دارد. بدیهی است فهم مبانی هستی‏ شناسی و نگاه جامع امام به اسلام و حکومت اسلامی در فهم اندیشه سیاسی ایشان مؤثر است.

علی اکبر معلم
عضو هیات علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی