نشست بررسی مبانی فلسفی امام خمینی برگزار شد

به گزارش گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، نشست بررسی مبانی فلسفی امام خمینی(ره) از سلسله نشست های بازخوانی صحیفه امام خمینی (ره) با حضور حجج اسلام محمد هادی رحمانی، نویسنده و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و سیدامیرمعصوم قهستانی، پژوهشگر و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در محل سالن شهید دهقانی خبرگزاری رسا برگزار شد.

در این نشست علمی حجت الاسلام قهستانی همه مباحث طرح شده در علوم مختلف از امام راحل را یکپارچه دانست و افزود: اندیشه فلسفی ایشان تفاوتی با اندیشه فقهی ندارد و حتی نمیتوان گفت که امام خمینی (ره) چند برهه علمی داشته است بلکه در مراتب مختلفی از علم قرار داشته است.

وی همچنین ملاحظات پیرامونی و عمق علمی مباحث را یکی از علل خطا در خصوص برداشت متفاوت از سه شخصیت ملاصدرا، علامه طباطبایی و امام خمینی دانست و گفت: در ابتدای طرح مباحث فلسفی نمی‌توان حرف نهایی را به راحتی زد و صدرا در یک کتاب درسی دست مخاطب و فراگیر علمی را گرفته و به تدریج با سطح مباحث مختلف آشنا می‌کند؛ علامه طباطبایی شخصیتی متواضع و خجول داشت که گاه از طرح حرف‌های والای فلسفی اجتناب می‌کرد و در ابتدا حرفی از مباحث عمیق نمی‌زد، اما شجاعت امام خمینی (ره) سبب شد همان ابتدای مباحث حرف‌های نهایی را مطرح کند.

استاد فلسفه حوزه علمیه قم گفت: در تعبیر رهبر معظم انقلاب، امام راحل به همان معنایی که در تعریف حکمت و فلسفه گفته می‌شود، حکیم بود؛ تعبیری که در تعریف حکمت و فلسفه گفته می‌شود: «عالم عقلی مضاهی و مشابه عالم عینی و خارجی» و به عبارت دیگر: «الْحِکْمَةُ صَیْرورَةُ الإنْسانِ عالَمًا عَقْلیًّا مُضاهیًا لِلْعالَمِ الْعَیْنیِّ فی هَیْئَتِهِ لا فی مآدَّتِهِ» است که امام خمینی (ره) مصداق بارز آن است.

به عقیده حجت الاسلام قهستانی، امام راحل و علامه طباطبایی و ملاصدرا تفاوت چندانی در عقاید عرفانی و فلسفی نداشتند، اما ویژگی‌های شخصیتی امام سبب شده که به اشتباه تفاوت بین عقائد علمی این سه شخصیت برداشت شود؛ وی تأکید می‌کند که امام خمینی (ره) در همه عرصه‌های علمی عصاره گو بود و حرف نهایی را به راحتی بیان می‌کرد.

در ادامه حجت الاسلام محمدهادی رحمانی با بیان اینکه تفکر فلسفی امام خمینی (ره) متأثر از ملاصدرا است گفت: این تأثیرپذیری با این تفاوت که در مباحث طرح شده توسط صدرا متوقف نماند و به عرفان رسید. فلسفه مرحوم امام از فلسفه مشاء بسیار فاصله دارد و به ملاصدرا نزدیک است و به قول رهبر معظم انقلاب، امام راحل را می‌توان چکیده تفکر ملاصدرا دانست، اما باز باید گفت نگاه امام خمینی (ره) به محی الدین عربی بیشتر نزدیک است تا ملاصدرا و فضای عرفانی بر تفکر امام حاکم است.

وی افزود: در عین اینکه می‌توان امام را فیلسوف صدرایی دانست که ارکان فلسفه صدرا را مانند «اصاله الوجود»، «حرکت جوهری»، «جسمانیة الحدوث-روحانیة البقا» و «تشکیک وجود» را پذیرفته، اما این مبانی را تا اوج عرفان بالا می‌آورد.

استاد فلسفه حوزه علمیه قم ویژگی اندیشه فلسفی امام راحل را شریعت مداری و اطاعت محض از اهل بیت علیهم السلام عنوان کرد و افزود: برخی از عرفا وقتی جلوه‌ای عرفانی پیدا می‌کنند نسبت به ظاهر دین کم توجه می‌شوند، اما حضرت امام تمام توجهش تحقق توحید و اطاعت از اهل بیت علیهم السلام است. ریشه فلسفه و عرفان در کلام امام خمینی (ره) روایات اهل بیت علیهم السلام است نه فلسفه یونان و چیز‌های دیگری که نسبت می‌دهند؛ خود امام راحل ریشه فلسفه را الهی و روایی می‌داند و معتقد است اگر ریشه آن روایات نباشد به انحراف رفته است.

مشروح سخنان حجج الاسلام سیدامیر معصوم قهستانی و محمدهادی رحمانی به زودی منتشر خواهد شد.