رضا پهلوی؛ از دست نشاندگی تا مرگ در تبعید

رضا پهلوی در کنار ژنرال آیرونساید، از فرماندهان برجسته ارتش انگلستان در ایران

به‌قدرت رسیدن توسط روباه پیر

جدایی از انگلستان یا نفوذ به جبهه متحدین؟

آلمان به دروازه‌های مسکو رسیده بود. البته دو مشکل اساسی و عمده نیز برای سربازان آلمانی در جنگ با شوروی وجود داشت؛ اولین و مهم‌ترین مشکل، بزرگتر بودن خط راه آهن شوروی به‌نسبت خط راه آهن اروپا بود. عملاً امکان رساندن آذوقه و مهمات برای سربازان آلمانی از طریق خط راه آهن میسر نمی‌شد و آلمان ناچار به استفاده از ماشین بود.

دومین مشکل آلمانی‌ها فرارسیدن زمستان روسیه بود. فرارسیدن زمستان روسیه، چند مشکل اساسی را برای سربازان آلمانی به‌وجود آورد که مهم‌ترین آن‌ها توانمندی استالین دربه‌کارگیری سربازان اهل سیبری بود؛ چرا که سربازان آلمانی توانایی جنگ و تجربه مبارزه در سرمای زمستان روسیه را نداشتند.

البته یک مشکل اساسی مهم نیز برای استالین وجود داشت و آن کمبود مهمات و آذوقه برای رساندن به سربازان خود بود. چرچیل، نخست وزیر انگلستان طی جلسه‌ای محرمانه با سران متفقین، با ارائه طرح فوق سری «پل پیروزی» توانست سران متفقین را متقاعد سازد که با اشغال ایران و گسیل داشتن نیرو‌های اطلاعاتی-امنیتی و ارتش به ایران، اقدام به دستگیری جاسوسان ژاپنی و آلمانی مستقر در ایران کنند.

طرح بزرگ و فوق سری پل پیروزی

آثار زیانبار سلطنت پهلوی

• کشته شدن نزدیک به ۱۰ میلیون ایرانی به‌دلیل قحطی مصنوعی ایجاد شده توسط انگلستان
• شکست سریع و درهم کوبیده شدن ارتش سرکوب‌گر رضا پهلوی
• وقوع قحطی ارزاق در ایران
• شیوع و اپیدمی منطقه‌ای بیماری‌های واگیردار توسط دستگاه‌های امنیتی و ارتش انگلستان
• تضعیف حوزه‌های علمیه و حمله به آثار دینی و مذهبی توسط ارتش رضا پهلوی
• تضعیف قدرت دیپلماتیک ایران در سطح بین الملل

نتیجه‌گیری

با این وجود که رضا پهلوی تربیت یافته نیروهای امنیتی انگلستان بود؛ اما به دلیل یک سوگیری به‌ظاهر مدرنیته‌خواهانه که به‌سوی آلمان نازی و نیروهای محور متحدین گرایش یافت، توسط انگلیسی‌ها تنبیه، اخراج و تبعید شد که در همان تبعید، اجل فرصت زندگی را از او گرفت. دیکتاتوری‌های رضا پهلوی در سرکوب‌گری منجر به تشکیل یک ارتش منظم؛ اما متخصص در امر سرکوب قیام‌های مردمی بود که در مواجهه با نیروهای متفقین به‌سرعت شکست خوردند.

اعتماد رضا پهلوی به انگلیسی‌ها و سپس به آلمانی‌ها و دوباره اعتماد و همکاری او با انگلیسی‌ها، نه‌تنها به نفع کشور و مذهب شیعه تمام نشد، بلکه حتی به نفع خود رضا پهلوی نیز رقم نخورد. هرچقدر که رضا پهلوی در ذهن خود رؤیای تبدیل شدن به کشوری در حد انگلستان و آلمان را در سر می‌پروراند؛ اما همان کشورها پشت رضا پهلوی را خالی کردند و در نهایت او را از مقامش خلع و به تبعید فرستادند.

هیچ جاسوس و هیچ دست نشانده‌ای عاقبت خوشی را نخواهد داشت. رضا پهلوی هم به‌عنوان یکی از جاسوسان و دست نشانده‌های انگلستان از جمله افرادی بود که می‌توان در حقش گفت خسر الدنیا و الآخره شد و کشور را نیز به ورطه نابودی و انحطاط کشاند.

محمدحسین کتابی

منابع:

• حسینیان، روح الله، تاریخ سیاسی تشیع (عصر جهاد مرجعیت - دوران بحران) قم، نشر علیون، 1391.
• بازنا، الیزا، من سیسرو بودم، مدنی، منصور، نوید شیراز، 1384
• https://www.isna.ir/news/1400050201093/
• ir/161531
• سریال مستند آدولف هیتلر : بزرگترین قصه ناگفته، محصول آمریکا، 2013