شهرداری: دولت پول نمیدهد؛ دولت: پول دادهایم
به گزارش خبرگزاري رسا، روزهایمان آرامآرام به آخر سال نزدیک میشوند و وجهاشتراک سال 98 را باید در روزهای آلوده آن پیدا کرد که روزی را بدون فکر کردن به آلودگی هوا و سربیبودن ذرات معلق آن نمیگذرانیم. وضعیت هوا در تهران ازجمله موضوعاتی است که از دیرباز با مشکل روبهرو بوده و گسترش شهرنشینی همواره بر آن افزوده است. برنامهها و جلسات متعددی برای حل این مشکل برگزار شده اما باز هم اوضاع همان آش است و همان کاسه و انگار نه انگار مردم برای نفس کشیدن احتیاج به هوای سالم و پاک دارند. شاید اگر آلودگی هوا مانند دیگر معضلات شهری از یک متولی برخوردار بود، میتوانستیم آن نهاد را مقصر بدانیم اما وجود 14 متولی در این حوزه کار را کمی سخت کرده است و وضعیت هر روز بدتر از قبل میشود. آنچه در این حوزه اهمیت دارد تصویب قوانین و مصوباتی توسط مجلس و شورای اسلامی شهر و روستا در کنار نظارت بر عملکرد دستگاههای متولی به منظور مبارزه با آلودگی هواست. در این راستا تلاش کردیم برنامهها و راهکارهای اعضای مدیریت شهری را بررسی کنیم.
صد نامه فرستادم، تو نامه نمیخوانی
محمدعلی نجفی، شهردار اسبق تهران در اظهاراتی درباره مبارزه با آلودگی هوای تهران با اشاره به نامهاش به روحانی گفت: «در آن نامه گزارش دادم که در تیرماه 95 دولت مصوبهای برای کنترل آلودگی هوای تهران داشته که مصوبه بسیار خوبی است اما 90 درصد این مصوبه تا امروز به اجرا گذاشته نشده است. غیر از یکی، دو بند از مصوبه دولت، هیچ یک از آن بندها بهصورت کامل اجرا نشده و برخی بندها اصلا اجرا نشده است. ما در یک برنامه چهار یا پنج ساله باید به میزان 50درصد از نشر آلودگیها و 20 تا 25 درصد از غلظت آلودگیها در تهران کم کنیم.»
توسعه حملونقل برای کاهش آلودگی هوا
سمیعالله حسینیمکارم، سرپرست اسبق شهرداری تهران با اشاره به اینکه براساس نظرسنجیها، مطالعات و برداشتهای میدانی بیشترین مطالبه مردم تهران در توسعه حملونقل عمومی و کاهش آلودگی هواست، گفت: «بر همین اساس یکی از محورهای اصلی که در برنامه به آن توجه کردهایم، توسعه حملونقل عمومی بهخصوص حملونقل ریلی بوده که برنامه پنجساله سوم شهرداری نیز بر همین مبنا تدوین شده است.»
برنامهریزی برای تعدد کامیونتها در تهران
افشانی، دیگر شهردار تهران در رابطه با آلودگی هوا گفت: «باید این موضوع را مدنظر قرار دهیم و برنامههای جدی برای رفعآلودگی داشته باشیم. در نیمه دوم سال تعداد روزهای آلوده بیشتر است و باید اقداماتی انجام شود که آلودگی کاهش یابد، با این کار میزان تعطیلی مدارس کمتر و درنتیجه فضا و هوای شهر برای زیست سالمتر مهیا میشود. بخش زیادی از آلودگی هوا متعلق به کامیون حملوبار است، بسیاری از این کامیونها به دلیل ممنوعیت تردد در جادهها مایلند به صورت شبانه در محدوده شهرها تردد کنند که این مساله یکی از مهمترین عوامل آلایندگی شهرهاست که باید با دقت درباره آن برنامهریزی شود.»
دوچرخهسواری راهکار آقای شهردار برای آلودگی هوا
حناچی، شهردار تهران درخصوص رفع آلودگی هوا گفت: «شهرداری تهران اقدامات بسیاری درخصوص کاهش آلودگی هوا انجام داده است که ازجمله آنها مجهز شدن چهارراهها به دوربینهای معاینه فنی، جدی گرفتن معاینه فنی و همچنین اجرای طرح ترافیک است که البته انتقادی نیز به آن وارد شده است. برنامهریزی کردیم تا در مدت چهارسال، ذرات آلاینده هوای تهران تا ۵۵ درصد و گازهای آلاینده تا ۴۵ درصد کاهش یابد. البته یکیدیگر از راههایی که میتواند آلودگی هوا را کاهش دهد و نسبت به سایر طرحها کمهزینهتر است، ایجاد مسیر دوچرخه است که در آینده نزدیک شاهد افتتاح و ایجاد مسیرهای طولانیتر دوچرخه هستیم. تا امروز به دلیل تحریمها، نتوانستیم به موقع ناوگان حملونقل عمومی و اتوبوسها را نوسازی کنیم، تلاش میکنیم ظرفیت متروی تهران را افزایش دهیم تا در کاهش آلودگی هوای تهران تاثیرگذار باشد.»
آلودگی هوا تکراری شده است
محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران که آلودگی تهران را اتفاقی تکراری برای مسئولان میداند، چند راهکار برای مبارزه با آن ارائه کرد: «انحصار برای خودروسازانی که محصولاتشان سهبرابر مصرف استاندارد جهانی است و بهخاطر حمایت از تولید داخلی، ورود خودرو با تکنولوژی روز را ممنوع کردهاند. تامین ارز برای مترو و اتوبوسهای برقی و گازسوز شهری به عهده دولت است و حاکمیت باید درمورد تبدیل انرژی گرمایشی شهرها از گاز به انرژی الکتریسیته تصمیمگیری کند. تعداد اتوبوسهای تهران، طی ١٠سال گذشته قرار بوده با ٣٠ درصد افزایش از هفتهزار دستگاه به ٩هزار برسد، اما به دلیل فرسودگی ٢٠درصد کاهش داشته است. وضعیت مترو نیز بهتر از اتوبوس نیست، در مترو تهران با وجود افتتاح خطوط ۳، ۶، ۷ در این دولت، واگن جدیدی برای این خطوط تامین نشده و به جای افزایش ناوگان، سرانه قطار در مترو از 1.1 کیلومتر در هفت سال قبل به 0.8 کیلومتر کاهش یافته است.»
مبارزه با آلودگی هوا معطل تحقق منابع مالی
الویری، عضو دیگر شورای شهر در این رابطه میگوید: «در تهران نیز برنامههای مختلفی برای کاهش آلودگی هوا تدوین شده است. در مقطعی در شورای اول، برنامهای ۱۰ ساله برای کاهش آلودگی هوا به تصویب رسید و شورای اول ۳۵ پروژه را در این حوزه تعریف کرد که این پروژهها تاکنون اجرایی نشده است. شهرداری تهران در حوزه توسعه حملونقل عمومی میتواند در کاهش آلودگی هوا موثر باشد اما بسیاری از پروژههای این حوزه به دلیل عدمتحقق منابع مالی معطل مانده است. با مدیریت ترددها و سفرهای درونشهری میتوان بر کاهش آلودگی هوا تاثیر گذاشت.»
نوسازی ناوگان حملونقل عمومی
علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران گفت: «انتظار میرود برای مدیریت آلودگی هوای تهران بهبود کیفیت سوخت از سوی وزارت نفت و افزایش کیفیت خودروهای داخلی و موتورسیکلتها از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت مورد توجه قرار گیرد. همچنین از سازمان حفاظت محیطزیست انتظار میرود راهبرد کوتاهمدت و میانمدت خود را برای کنترل آلودگی هوای شهر تهران ارائه کند. شایسته است شهرداری تهران نیز به صورت جدی موضوع توسعه حملونقل ریلی را دنبال کند و براساس تکالیفی که قانون هوای پاک مصوب 25 تیرماه 1396 مجلس شورای اسلامی برعهده وزارت کشور گذاشته است، موضوع نوسازی ناوگان حمل ونقل عمومی را بهطور جدی پیگیری کند.»
مدیریت شهری مسئول نیست
حبیبزاده، عضو شورای شهر تهران و منتقد طرح ترافیک جدید در اینباره گفت: «پورسیدآقایی در ارائه گزارش باید با عدد و رقم مشخص درباره کنترل آلودگی هوا توضیح میداد، اگر اجرای طرح خوب بوده پس چرا در دو هفته اخیر با آلودگیهای خاص در شهر تهران مواجه بودهایم؟ در بحث کنترل آلودگی هوا فقط مدیریت شهری مسئول نیست، خودروسازان و دستگاههایی که باید در بحث حملونقل عمومی به ما کمک میکردند اما نکردند نیز مقصرند، ما که در حال ارائه گزارش هستیم باید نقش خود را در کنترل آلودگی هوا با اجرای طرح جدید بهطور مشخص بیان کنیم.»
دولت مقصر آلودگی هواست
محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران گفت: «بحث آلودگی هوا بسیار مهم است و موضوع بسیاری از کلانشهرهاست. واقعیت این است که تا زمانی که حملونقل عمومی اصلاح نشود، مشکلات به قوت خود باقی است. گفته میشود بخشی از آلودگی هوا ناشی از مصرف انرژی در ساختمانهای شهر تهران است اما رفع مشکل آلودگی هوا نیازمند سرمایهگذاری و صرف زمان است. دولت به وعدههای خود در توسعه حملونقل عمومی عمل نکرده و باید محدودیتهایی در ورود خودرو به محدوده مرکزی شهر تهران ایجاد کنیم. یکی از دلایل آلودگی هوا در کلانشهر تهران وجود کارخانههایی است که در داخل یا اطراف تهران هستند و همچنین براساس قانون هوای پاک برخی سازمانها به وظایف خود در این زمینه عمل نکردهاند.»
فعلا کار خاصی نمیتوان کرد
ناهید خداکرمی، رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران گفت: «کاهش مصرف انرژی در خانهها و همچنین تردد کم خودرو میتواند در کاهش آلودگی هوا تاثیر داشته باشد. در شرایط فعلی مردم با آلودگی هوا دست و پنجه نرم میکنند، فعلا کار خاصی نمیتوان انجام داد ولی باید کارخانهها از غرب و اطراف تهران منتقل شوند. مسئولیت اصلی رفع آلودگی هوا فقط به عهده شهرداری تهران نیست و باید تمام سازمانهای ذیربط در این زمینه ورود کنند. سازمانها به وظایف خود به درستی در این زمینه عمل نکردهاند و تا امروز وزارت صمت و وزارت کشور هم کمک نکردهاند. دولت فعلی کمکی به توسعه حملونقل عمومی نکرده است.»
کارهایی را که باید، انجام ندادهایم
مجید فراهانی، عضو شورای شهر تهران در اینباره گفت: «هرسال با فرارسیدن فصل سرما مشکل آلودگی وجود دارد و این سوال هم مطرح است که چرا این موضوع مدام تکرار میشود. تجربهای که در شهرهای دنیا برای برطرف کردن آلودگی هوا وجود دارد، متفاوت است. دقیقا کارهایی را که آنها انجام دادهاند ما انجام ندادهایم. شفاف بگویم در همهجای دنیا برای رفعآلودگی هوا چند کار ساده انجام میدهند؛ ابتدا حملونقل را توسعه، خطوط بیآرتی را احداث و نوسازی تاکسی و اتوبوس را در دستورکار قرار میدهند و همچنین ترویج دوچرخهسواری در دستور کارشان است. کاهش زمان تست معاینهفنی در تمام دنیا انجام میشود، البته تاکید میکنم محور توسعه حملونقل عمومی با اولویت مترو است. چرا دولت در تامین منابع مالی کمک نمیکند؟ آلودگی هوا و ترافیک دو معضل اساسی شهر تهران هستند و براساس قانون بخش عمدهای از تعهدات برعهده دولت است اما دولت توجهی نمیکند.»
جان مردم در گرو آزمون و خطای مدیران شهری
الهام فخاری، دیگر عضو شورای شهر در طرحی برای مقابله با آلودگی هوا گفت: «میگوییم ۱۴ نهاد مسئول و دستاندرکار هستند و از شهرداری به تنهایی کاری برنمیآید. متاسفانه دولت در انجام تعهدات مالی و تامین زیرساخت در زمینه حملونقل همگانی ناهمراه و تکالیف دولت معطل است، ولی آیا شهرداری به وظایف خود عمل کرده است؟ قرار نیست جان و سرمایه مردم تهران را در معرض آزمون و خطا قرار دهیم، چرا هر بار برای رفع مشکلات کشور چرخ از اول ابداع میشود. برخی کشورهای در حال توسعه مشکلی مشابه ما داشتند، اما متاسفانه این تجربههای موفق نادیده گرفته میشود. به نظرم با این وضع نجاتی در کار نیست، مگر اینکه رویکرد سیستمی و مشترک برای حرکت در مسیر کاهش آلایندهها برنامهریزی شود. براساس گزارش بانک جهانی روزانه ۱۲۰۰ تن آلاینده در هوای شهر تهران پخش میشود.»
آلودگی هوا تقصیر قالیباف است!
بهاره آروین، عضو هیاترئیسه شورای شهر تهران در رابطه با مشکلات آلودگی هوای تهران گفت: «در دوره قبلی مدیریت شهری ساخت معابر بزرگراهی، تونلها و تقاطعهای غیرهمسطح و در یک کلام حوزه عمرانی، اولویتدارترین حوزه ماموریتی شهرداری تهران بود و این هدفگذاری نادرست، به افزایش استفاده از خودروی شخصی و افزایش ترافیک و آلودگی هوا انجامید؛ بهگونهای که در پایان دوره قبل، تهران علیرغم آن معابر بزرگراهی عریض و طویل، عملا به شهری زیستناپذیر تبدیل شده بود. تازه موارد یادشده را باید کنار فروش بیحساب و کتاب شهر و هدررفت شدید منابع در پیشبرد چنین پروژههای غیرضروری بگذاریم که خود وجهی دیگر از مصیبتی است که در ۱۲ سال حاکمیت طولانی و باثبات مدیریت قبل بر تهران رفته است.»
مدیریت شهری تنها مقصر آلودگی هوا نیست
حجت نظری، عضو شورای شهر تهران در تذکری درخصوص آلودگی هوای شهر تهران گفت: «طی روزهای گذشته، شاهد چند روز بسیار آلوده در هوای شهر تهران بودیم و در این بین عمده انتظارات برای کاهش آلودگی هوا از مدیریت شهری بود اما باید توجه داشت که تنها مرجع صالح برای رسیدگی به وضعیت آلودگی هوا، مدیریت شهری تهران نیست. زمانی که سال گذشته به دلیل نزولات آسمانی هوا بهتر شد، مدام گفته شد دلیل بهترشدن هوای تهران، اجرای طرح ترافیک جدید بود، در صورتی که این طرح در همین صحن شورا و بین کارشناسان مخالفان زیادی داشت و دارد و همچنان هم به نظر میرسد نتوانسته کارآمدیاش را در کاهش آلودگی هوا نشان دهد و آلودگی هوا در روزهای اخیر این موضوع را نشان داد. من از شهردار تهران و معاون حملونقل و ترافیک تقاضا دارم که برای سال آینده در اجرای طرح کاهش آلودگی هوا تجدیدنظر کنند.»
توسعه مترو برای حل آلودگی هوا
مسجدجامعی گفت: «بهطور کلی آلودگی هوا در کلانشهرها فرآیند پیچیدهای دارد. به این معنا که با توجه به تراکم جمعیتی که طی سالهای اخیر به وجود آمده و شکلگیری ساختمانها و مجتمعهای بزرگ آلودگی نیز تشدید شده است، زیرا هرکدام از این عناصر ذکرشده برای گرم کردن تاسیسات خود نیاز به انرژی بیشتری دارند که قطعا حجم آلودگی را افزایش میدهد. متاسفانه تردد وسایل شخصی نهتنها در شهر تهران بلکه در تمام شهرها این مساله را با حساسیت خاصی روبهرو کرده است. یکی از راهکارهای کوتاهمدت مشخص کردن وضعیت وسایل سوختی است: باید تلاش کرد با تامین سوخت مناسب آلودگی هوا را کاهش دهیم. همچنین برای رسیدن به نتیجه مطلوب در بحث آلودگی هوا باید طرحهای بیشتری مدنظر قرار گیرد. به عقیده من اگر این هزینهها صرف حملونقل ریلی و مترو شود بهطور قطع تردد با سرعت و شتاب بیشتری صورت میپذیرد.»
شهرداری در حد توانش برای آلودگی هوا کار کرد
ژزهرا نژادبهرام، عضو هیاترئیسه شورای شهر تهران درخصوص وظایف دستگاهها در حوزه آلودگی هوای شهر تهران گفت: «در این زمینه دولت در انجام وظایف خود کوتاهی کرده است؛ چراکه در این زمینه قانون هوای پاک مصوب شده و بخش مهمی از مسئولیت مربوط به حوزه کاهش آلودگی هوا به عهده دولت است. شهرداری یک دستگاه اجرایی است و در حد توان خود در بخش کاهش آلودگی هوا اقداماتی انجام داده است ضمن اینکه با پرداخت سهم دولت در بخش حملونقل عمومی قطعا میزان آلودگی هوا کاهش پیدا میکند. در سالهای گذشته شهرداری تهران به سهم خود در بخش توسعه حملونقل عمومی سرمایهگذاری کرده که البته کافی نیست، چراکه ما در تهران نیاز به 900 کیلومتر خط مترو داریم و هماکنون حدود 200 کیلومتر خط مترو داریم و همچنین نیازمند چندین هزار اتوبوس جدید هستیم که این اتفاق نیفتاده است. از شهردار تهران خواستهایم توجه ویژهای به موضوع حملونقل عمومی داشته باشند.»
قصوری که در آلودگی هواست برعهده مدیریت شهری است
حسن رسولی، دیگر عضو شورای شهر در این رابطه گفت: «آلودگی هوا یک پدیده چندمتغیره و چندعاملی است که هرکدام از این عوامل متوجه بخشی از دستگاههای اجرایی ازجمله شهرداری میشود. آنچه مربوط به شهرداری است در حوزه معاینه فنی خودروها، توسعه حملونقل عمومی و فضای سبز است و در سایر موارد باید پیگیر سازمانهای مسئول باشیم. بهطور مثال نظام طراحی و تولید خودرو در بخشهای مختلف یکی از مهمترین عوامل موثر تولید و نشر آلایندگی در هواست. خودروهای سواری، کامیون و موتورسیکلتها نقش تعیینکنندهای در بروز معضل آلودگی هوا دارند، درحالی که کمتر به این مساله توجه میشود و افکار عمومی نیز به این عوامل توجه نمیکند. البته نباید حوزه مدیریت شهری را بیمسئولیت و مبرا دانست، چراکه این دستگاه نیز باید وظایف قانونی خود را منطبق با واقعیات انجام دهد.» در کنار همه این اظهارنظر اعضای مدیریت شهری نکته مشهود این است که آنها بیش از اینکه به وظایف خود عمل کنند، درگیر دعواهای خود با دیگر ارگانها بوده و عملا اقدامی در این حوزه در این دو سال اخیر انجام نشده است. موضوعی که تداوم آن میتواند تهران را با مشکلات عدیدهای روبهرو کند.
یک منبع مطلع آمار کمک دولت به ناوگان شهری را اعلام کرد
در کنار همه این اظهارنظرهای ضدونقیض که هیچکدام برنامهای برای بهبود وضعیت آلودگی هوا ارائه نکرده و دولت را مقصر وضع موجود میدانند، یک منبع آگاه در سازمان برنامه و بودجه متنی را در پاسخ به اظهارات منتقدانه محسن هاشمی درباره عدم کمک دولت درخصوص نوسازی ناوگان حملونقل عمومی که بارها در این خصوص صحبت کرده است، در اختیار «فرهیختگان» قرار داد، حالا باید دید که فارغ از دعوای سیاسیون با یکدیگر بر سر وظیفهشان مقصر آلودگی هوا کیست و بین دولت و مدیریت شهری کدام یک در این حوزه کوتاهی کردهاند.
نوسازی ناوگان اتوبوس:
با استفاده از اوراق مشارکت موضوع بند (د) تبصره 5 قانون بودجه سال 1398 نسبت به تامین 12300میلیارد ریال اوراق مشارکت برای توسعه ناوگان حملونقل عمومی – اتوبوس پیشبینی و در دست اقدام است.لازم به توضیح است اعتبار طرح «کمک به توسعه و نوسازی ناوگان حملونقل عمومی» از 260 میلیارد ریال در قانون بودجه سال جاری به بیش از 1525 میلیارد ریال در لایحه بودجه سال 1399 افزایش یافته است.
تمهیدات پیشنهادی برای نوسازی ناوگان اتوبوسرانی شهری:
1-2 با استناد به مصوبه شماره 128845 مورخ 1397.3.20 شورای اقتصاد «طرح جایگزینی و نوسازی ناوگان حملونقل درونشهری و برونشهری» برای نوسازی 9هزار اتوبوس دیزل و گازسوز شهری با استفاده از صرفهجویی حاصل سوخت تا سقف 156هزار دلار به وزارت صنعت، معدن و تجارت، اجازه داده شده نسبت به نوسازی ناوگان با استفاده از سرمایهگذاری در این بخش اقدام کند.2-2 درخصوص نوسازی 1000 دستگاه اتوبوس با استفاده از تسهیلات موضوع تبصره 18 قانون بودجه سال جاری پیشنهاد به دبیرخانه شورای اقتصاد ارائه شده و مقرر است تسهیلات هر دستگاه اتوبوس با همکاری صندوق کارآفرینی امید، بخشی از اعتبار در قالب وجوه اداره شده و منابعی از محل بودجه عمومی، آورده متقاضی (شهرداری و بخش خصوصی) تامین و عملیاتی شود.
تامین منابع مالی به منظور توسعه شبکه مترو:
لازم به توضیح است طی سالهای 97-1392 بالغ بر 61000 میلیارد ریال اوراق مشارکت به طرحهای قطار شهری کلانشهرهای کشور با مشارکت در بازپرداخت معادل 50درصد شهرداری و 50درصد از محل بودجه عمومی اقدام شده است. در سال 1398 نیز با استفاده از اوراق مشارکت موضوع بند (د) تبصره 5 قانون بودجه سال 1398 نسبت به تامین 50هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت برای طرحهای قطار شهری در حال بررسی و اقدام است.از مجموع منابع فوق بیش از 30هزار میلیارد ریال به پروژههای مرتبط با شبکه راهآهن شهری تهران همانند تکمیل خطوط 3، 6 و 7 متروی تهران اختصاص یافته است.طی سالهای 98-1396 به طرحهای احداث خطوط قطار شهری در کلانشهرهای کشور بیش از 12.5هزار میلیارد ریال تخصیص پرداخت شده است که بیش از 1250 میلیارد ریال آن به شهرداری تهران برای تکمیل شبکه مترو پرداخت شده است.لازم به توضیح است در بند (د) تبصره 5 لایحه بودجه سال 1399 کل کشور نیز معادل 50هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت برای توسعه شبکه ریلی شهری و ناوگان اتوبوسرانی شهری پیشبینی شده است.
تهیه و تامین ناوگان مترو:
به استناد مصوبه شماره 461345 مورخ 1397.8.28 شورای اقتصاد بهمنظور تامین 630 دستگاه واگن مترو با استفاده از تسهیلات مالی خارجی معادل 994.3 میلیون یورو اقدام شده و مقرر است وزارت کشور (سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور) تمهیدات اجرایی آن را اتخاذ کند.
کمک به هزینههای بهرهبرداری مترو اتوبوسرانی:
بهمنظور کمک به عملیات بهرهبرداری مترو اتوبوسرانی شهری از محل بودجه عمومی در سال 1397 معادل 2000 میلیارد ریال و در سال 1398 تاکنون معادل 800 میلیارد ریال اختصاص یافته است.
نوسازی ناوگان تاکسی و وانت:
شورای اقتصاد به استناد مصوبه شماره 537573 مورخ 1398.9.23 طرح حمایت از تولید و تبدیل کارخانهای و کارگاهی تعداد 1464000 دستگاه خودروی تاکسی، ون (تاکسی) وانت و مسافربر شخصی بنزینی در سقف بیش از 563.7 میلیون دلار در تعهد دولت به تصویب رساند و مقرر است وزارت نفت تمهیدات اجرایی آن را اتخاذ کند./1360//101/خ