تغییر الگوی روابط آمریکا وترکیه از دوستی به دشمنی

به گزارش خبرگزاری رسا، روابط آمریکا و ترکیه در چند هفته اخیر دستخوش تنش بی‌سابقه‌ای بوده است. هرچند بهانه این تنش درخواست آمریکا برای آزادی آندرو برانسون، کشیش آمریکایی مقیم ترکیه است که به دلیل اتهاماتی مانند همراهی با کودتای نافرجام ژوئیه 2016 و نیز حمایت از گروه «پ‌ک‌ک» قرار است محاکمه شود‌، با این حال ورای این مسئله‌، اختلافات دیگری نیز بین واشنگتن و آنکارا وجود دارد که اکنون سر باز کرده است.

تنش‌های اخیر با توجه به مسائلی مانند تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا برای انتقال سفارت این کشور از تل‌آویو به قدس‌، سیاست امریکا در حمایت از کردهای سوریه به‌رغم مخالفت شدید آنکارا با این مسئله و اختلاف شدید بر سر خرید سامانه موشکی اس 400 از روسیه توسط ترکیه رخ داده است.

دلیل دیگر مخالفت رئیس‌جمهور ترکیه با تحریم امریکا علیه ایران و تأکید بر عدم پایبندی به آن به دلیل منافع ترکیه است. حجم مبادله تجاری میان آنکارا و تهران اکنون حدود ۱۰ میلیارد دلار است، ضمن اینکه موارد اختلاف مهمی نیز از قبل وجود داشته است. از جمله موارد مهم در این زمینه می‌توان به عدم استراد فتح‌الله گولن که از سوی آنکارا متهم به مشارکت در کودتای نافرجام ژوئیه 2016 شده اشاره کرد که به‌رغم اصرار شدید اردوغان‌، امریکا هیچ توجهی به این خواسته نداشته و در واقع گولن را همچنان به عنوان اهرم فشاری به آنکارا نزد خود حفظ کرده است.

ترامپ این بار نیز مانند بقیه موارد صرفاً بر اعمال فشار و تهدید برای واداشتن آنکارا به اجابت خواسته‌های واشنگتن تکیه کرده و در وهله نخست دو وزیر ترک را تحریم کرده و سپس با افزایش تعرفه‌های آلومینیوم و فولاد صادراتی ترکیه به امریکا، جنگ تجاری علیه ترکیه به راه انداخت. ضمن اینکه تهدید کرد که تحریم‌های گسترده و شدیدی را در صورت عدم آزادی کشیش امریکایی علیه ترکیه به اجرا خواهد گذاشت. در عین حال امریکا تحویل هواپیمای جنگنده نسل پنجمی اف 35 را به ترکیه به حال تعلیق در آورده که موجب خشم شدید ترک‌‌‌ها شده است. 

این مسائل در مجموع باعث تلاطم در بازار پولی و اقتصاد ترکیه و کاهش شدید ارزش لیر ترکیه در برابر دلار شده است. به‌رغم این فشار‌‌‌ها اما تاکنون مقامات ارشد ترکیه در برابر خواسته‌های واشنگتن تسلیم نشده‌اند. ریچارد هاوس، کارشناس امریکایی معتقد است:‌« تحریم‌های امریکا بیش از هرچیز نشان‌دهنده تمایل امریکا برای فشار بر جوامعی است که امریکا دولت‌های آنها را دشمن خود می‌داند.» ‌رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه روز‌‌‌شنبه 3 شهریور در واکنش به بحران ارزی كشورش مقابله با سیاست‌های اقتصادی امریکا علیه اقتصاد ترکیه را نیازمند اتحاد و اراده مردم ترکیه دانست و تأكید كرد كه هیچ‌کس نمی‌تواند مانع دستیابی به اهداف اقتصادی مورد نظر ترکیه در سال‌های ۲۰۲۳، ۲۰۵۳ و ۲۰۷۱ شود. مقامات ارشد ترک، افزایش 300 میلیارد دلاری صادرات و کاهش کسری تجارت خارجی را یکی از مهم‌‌ترین راهکارهای نجات اقتصاد این کشوردر دوره جدید پنج‌ساله تا سال 2023 اعلام کرده‌اند.

به نظر می‌رسد ترامپ رویکرد واحدی را در قبال دو کشور همسایه یعنی ترکیه و ایران که یکی متحد و دیگری دشمن امریکا قلمداد می‌شوند در پیش گرفته است. همین مسئله منطق برخورد ترامپ و عقلانی بودن آن را مورد تردید جدی قرار داده است. هرچند ترامپ سیاست فشار و تهدید حداکثری را علیه رقبا و دشمنان امریکا مانند روسیه‌، ایران و کره‌شمالی به کار برده است‌، اما رویکرد اعمال زور و فشار بر متحدان امریکا برای دستیابی به خواسته‌هایش آن هم به عنوان یک عضو ناتو و برخورد با آن به منزله دشمن و اعمال تحریم و جنگ اقتصادی علیه آن موضوعی است که تاکنون سابقه نداشته و اکنون ترامپ قصد دارد به این کار مبادرت کند.

این اقدام به معنای تغییر الگوی روابط امریکا و ترکیه از دوستی به دشمنی خواهد بود. چنین اقدامی باعث خواهد شد واشنگتن یکی دیگر از اعضای اردوگاه خود را از دست بدهد؛ مسئله‌ای که اکنون در اروپا عملاً محقق شده و کشورهای بزرگ اروپایی مانند آلمان و فرانسه و نیز اتحادیه اروپا به شدت از سیاست‌های ترامپ در زمینه‌های مختلف از توافق آب و هوایی گرفته تا جنگ تعرفه‌‌‌ها و برجام و ناتو خشمگین هستند. مقامات ترک نیز کاملاً از این تغییر رویکرد ترامپ آگاه هستند. افزایش تنش‌ها بین امریکا و ترکیه به‌طور اجتناب‌ناپذیری موجب گردش ترکیه به سوی شرق خواهد شد. مسلماً این خبر خوبی برای کشور‌‌‌هایی مانند روسیه ،چین و ایران است که هدف اقدامات تحریمی و جنگ تجاری امریکا قرار گرفته‌اند. ظاهراً سیاست ترامپ تبدیل دوستان و متحدان سنتی به منتقدان و دشمنان جدید است.

این سیاست باعث افزایش انزوای منطقه‌ای و بین‌المللی امریکا و درباره ترکیه موجب از دست دادن یکی از متحدان قدیمی واشنگتن خواهد شد. ضمن اینکه اعمال تحریم‌های شدید از سوی امریکا علیه ترکیه باعث ورود دو کشور به مرحله جدیدی از تقابل و رویارویی خواهد شد که تاکنون سابقه نداشته و به طور قطع باعث دوری هر چه بیشتر ترکیه از غرب و بروز تغییرات اساسی در سیاست خارجی و روابط اقتصادی و تجاری و امنیتی و نظامی آن خواهد شد./۹۶۹//۱۰۲/خ

منبع: روزنامه جوان