تحریم علیه تحریم
به گزارش خبرگزاری رسا، قواعد تجارت جهانی و مبادلات بین‌المللی همواره از یك اسلوب و چارچوب مشخصی پیروی می‌كند و خارج از مناسبات سیاسی و بازی‌های سلطه‌طلبانه آمریكاست. اقتصادهای بزرگ و كشورهای صاحب‌نام در حوزه تجارت مثل چین، هند، روسیه، بلوك شرق آسیا و ... نشان داده‌اند كه هر جا منافع ملی آن‌ها در تضاد با سیاست‌های غیرقانونی و یك‌جانبه آمریكا قرارگرفته، سود و زیان خود را ترجیح داده‌اند و در برخی موارد، با قوانین تحریمی آمریكا نیز مخالفت كرده‌اند.
قدرت‌های نوظهوری كه آینده چندقطبی بودن جهان را مثل «گروه شانگهای» و نظایر آن تشكیل می‌دهند، انگیزه‌های متعددی برای سدكردن تحریم‌های آمریكا دارند. هرچند برخی شركت‌های فعال در ایران، كشورمان را به دلیل موانع تجاری واشنگتن ترك كرده‌اند، اما مواضع كشورهای شرق و میانه آسیا نشان می‌دهد كه رویكرد تحریمی كاخ سفید، فاقد كارایی دلخواه آمریكا (صفر كردن صادرات نفت ایران) است كه نمونه آن، امتناع چین از قطع واردات نفت از ایران بود، به‌گونه‌ای كه دو مقام عضو تیم مذاكره‌كننده آمریكا، مخالفت چین با درخواست این كشور را «ضربه‌ای به اقدامات دولت ترامپ جهت منزوی كردن ایران بعد از خروج از توافق هسته‌ای» توصیف كردند.
نمونه دیگر، تركیه است. مقامات رسمی این كشور طی چند هفته گذشته همگامی مطلوبی با ایران در مقابل تحریم نفتی اعلام‌شده توسط آمریكا از خود نشان داده و «نهاد زیبكچی»، وزیر اقتصاد تركیه، همسو با وزیر خارجه و رئیس‌جمهور این كشور با اشاره به اعلام آمریكا مبنی بر لزوم توقف خرید نفت ایران از سوی كشورهای مختلف تا ماه نوامبر (آبان) تأكید كرد: «این تصمیم مربوط به وزارت تجارت خارجی آمریكاست و ربطی به تركیه ندارد.
ما به هیچ‌چیزی خارج از منافع ملی تركیه تن نمی‌دهیم و آن را به رسمیت نمی‌شناسیم.» «سوشما سواراج»، وزیر خارجه هند نیز در دیدار اخیرش با وزیر خارجه كشورمان ضمن اعلام این مطلب كه كشورش تحریم‌های تجاری آمریكا علیه ایران را نادیده خواهد گرفت، تصریح كرد كه «هند به تحریم‌های سازمان ملل پایبند خواهد بود نه تحریم‌های یك كشور خاص». این در حالی است كه ماه گذشته، وزیر نفت هند در پاسخی مكتوب به اعضای پارلمان این كشور اعلام كرده بود كه ایران در فاصله آوریل تا ژوئن از عربستان پیش افتاد و دومین تأمین‌كننده بزرگ نفت برای پالایشگاه‌های دولتی این كشور شده است.
خبر آمادگی روسیه برای سرمایه‌گذاری 50 میلیارد دلاری در صنعت نفت و گاز ایران‌هم سند دیگری از فروریختن دیوارهای تحریمی ایران به شمار می‌آید، چراكه آمریكا، حساب ویژه‌ای بر نفت روسیه به‌منظور جبران خلاء نفت ایران بازكرده بود و در صورت عملیاتی شدن این سرمایه‌گذاری، ایران می‌تواند به قطب تولیدكننده فرآورده‌های طلای سیاه در منطقه تبدیل‌شده و با عبور از فاز خام فروشی و صادرات محصولات پتروپالایشی با ارزش‌افزوده بالا، مهر باطل شد بر تحریم‌های آمریكا بزند.
از سوی دیگر، نهادهای مالی برجسته دنیا كه از قضا برخی از آن‌ها آمریكایی هستند، نسبت به پیامدهای تحریم نفت ایران هشدار داده و این سیاست را عامل افزایش سرسام‌آور این حامل انرژی برشمرده‌اند. «فرانسیسكو بلنچ» از مدیران بخش تحقیقات جهانی «بانك آمریكا» كه دومین بانك بزرگ این كشور به شمار می‌رود، به مقامات كاخ سفید هشدار داده كه «ازنظر ما به صفر رساندن فروش نفت ایران به‌راحتی قابل مدیریت نیست و پیامد احتمالی آن، افزایش قیمت نفت به 120 دلار یا فراتر از آن است.
«این بانك، در خصوص علل افزایش جهشی قیمت‌ها در صورت قطع واردات نفت ایران می‌گوید: «در دوره گذشته تحریم‌های آمریكا (سال 91-90) 1.2 میلیون بشكه نفت ایران از بازار جهانی خارج شد و این كار نه‌تنها منجر به افزایش قیمت نفت نشد، بلكه حتی قیمت‌ها كاهش یافت و دلیل آن در وجود سه متغیر بود: سیر صعودی تولید نفت «شیل» آمریكا، كاهش تقاضای جهانی و بازگشت نفت لیبی به بازار برای جبران كمبود نفت ایران در آن موقع؛ درحالی‌كه هم‌اینك این سه متغیر وجود ندارد.
«البته بانك آمریكا باید اضافه می‌كرد كه عربستان سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین امید ترامپ برای پر كردن كمبود نفت ایران، زیرساخت‌های لازم برای این امر را فراهم نكرده و حداكثر 200 هزار بشكه از حدود 2.5 میلیون بشكه نفت ایران را می‌تواند پوشش دهد. این در حالی است كه دیگر اعضای اوپك نیز در شرایطی قرار دارند كه حتی اگر بخواهند، نمی‌توانند در تیم تحریم‌های ایران بازی كنند. بر اساس گزارش «بلومبرگ»، «با وجود این‌كه تولید نفت عربستان سعودی بزرگ‌ترین افزایش در پنج سال گذشته را داشته، اما تنها برای ثابت نگه‌داشتن تولید اوپك در ماه میلادی گذشته كافی بوده است.
حتی پیش از این‌كه تحریم‌ها صادرات نفت ایران را متأثر كنند، كاهش تولید در سایر اعضای اوپك شدت گرفته است. تولید نفت ونزوئلا به دلیل بحران اقتصادی كه زیرساخت نفتی این كشور را فلج كرده، به پایین‌ترین میزان در چند دهه اخیر سقوط كرده و در لیبی نیز تشدید درگیری‌های سیاسی باعث شده، كنترل بنادر نفتی به دست جناحی بیافتد كه با شركت نفت دولتی مخالف است.»
علاوه بر این، دولت قبلی آمریكا رویكرد محتاطانه‌تری در زمینه تحریم‌ها در پیش‌گرفته بود تا مانع بالا رفتن قیمت‌ها شود. به همین دلیل، دولت اوباما به كشورهای خریدار نفت ایران، معافیت اعطا و موافقت كرد در قبال كاهش 20 درصدی واردات از ایران، به خرید نفت این كشور ادامه دهند، چون از تبعات بالا رفتن قیمت نفت، نگران بود. اما دولت ترامپ، سیاست عدم اعطای معافیت را در پیش گرفت، با درخواست اتحادیه اروپا برای معافیت از تحریم‌های ایران، مخالفت و وزارت خارجه این كشور اعلام كرد كه هیچ كشوری معافیت نخواهد گرفت.
درنتیجه، این اظهارات باعث شد قیمت جهانی نفت و بنزین در داخل آمریكا سیر صعودی پیدا كند. به تعبیر «ژان كمپ»، تحلیلگر مسائل اقتصادی خبرگزاری رویترز، «كاخ سفید یا می‌تواند صادرات نفت ایران را به صفر برساند یا قیمت بنزین كشورش را متعادل كند اما غیرممكن است بتواند هر دو با هم انجام دهد.»
افزون بر حقایق فوق، اختلاف‌نظر ترامپ با «سازمان تجارت جهانی» كه به قول وی، «توسط بقیه دنیا برای دور زدن آمریكا طراحی‌شده است» و بیشتر شدن شكاف سیاسی و تجاری میان آمریكا و اروپا از یك‌سو و ممانعت واشنگتن برای خرید نفت ایران توسط اروپا، نگرانی‌ها در خصوص تأمین آینده انرژی دنیا را افزایش داده و اتحادیه اروپا را به فكر مقابله با سلطه‌طلبی ترامپ انداخته است. ترامپ در حالی در نشست اخیر «پیمان آتلانتیك شمالی» (ناتو) به آلمان به دلیل واردات گاز از روسیه تاخت كه سیاست‌های احمقانه‌اش، قیمت نفت و دیگر حامل‌های انرژی را افزایش داده و بااین‌حال، حق انتخاب متحدانش برای واردات انرژی را به رسمیت نمی‌شناسد.
بنابراین، اروپا و آسیا از این منظر كه منافع كلان خود را از ناحیه تحریم‌های ایران در معرض خطر می‌بینند، مخالف محدودیت در صادرات نفت جمهوری اسلامی بوده و به‌نوعی سیاست «تحریم علیه تحریم» را برای مقابله با تحریم‌های ایران و به‌طوركلی در برابر جنگ تجاری آمریكا بكار گرفته‌اند. همه این موارد در حالی فرض گرفته‌شده‌اند كه خریداران سنتی نفت ایران به دادوستد خود با تهران ادامه دهند و تحریم‌های نفتی در آبان ماه اجرایی شوند كه پیامدهایی همچون بالا رفتن بی‌سابقه قیمت نفت، آن‌هم بدون عملی شدن تهدید ایران مبنی بر قطع شدن صادرات نفت از منطقه را در پی خواهد داشت.
در صورت آتش‌بازی ترامپ با نفت ایران و فرود آمدن مشت پرقدرت جمهوری اسلامی بر شریان‌های انتقال این ماده حیاتی در منطقه، قطعاً عواقب بسیار وخیم‌تری گریبان گیر تحریم كنندگان و حامیان آن می‌شود و آن‌ها را از آزمودن عزم ایران برای تضمین منافع مشروعش پشیمان خواهد كرد./۹۶۹/د۱۰۲/ب۱
منبع: حمایت