سناریوی عدم تایید برجام

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مهر، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا از روزی که سکان دار کاخ سفید شد و حتی پیش از آن بارها و بارها رویای خود را پاره کردن توافق هسته ای ایران عنوان کرد. اما او که تا پیش از ورود به عرصه رقابت ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا جز دلالی و تجارت و خنداندن مردم در مقام کمدین برنامه های تلویزیونی پیشه دیگری نداشت، ناگهان با این واقعیت مواجه شد که در نظام بین الملل یک معادله چند وجهی را نمی توان یک شبه و آن هم به صورت یک جانبه بر هم زد.

همین مسئله هم موجب شد تا وی از ادعای خود گامی عقب رفته و به مطالبات جاهلانه و تا حدی جاه طلبانه خود، رنگ و بوی دیگری ببخشد. در همین راستا، او رفته رفته داستان پاره کردن برجام را با زمزمه بازمذاکره آن جایگزین و تمام همت خود و تیم امنیت ملی کاخ سفید را صرف جا انداختن این خواسته در ذهن جامعه بین الملل کرد.

البته آماده کردن ذهن جامعه بین الملل برای طرح چنین خواسته ای به راحتی امکان پذیر نیست و ادعای ترامپ در این زمینه تا حدی دور از ذهن است که حتی حالا آن هم به فاصله یکی دو روز مانده به موعد ارائه سومین گزارش آمریکا درباره تایید پایبندی ایران به توافق هسته ای، «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مجبور است باز هم واقعیت را به او گوشزد کند.

موگرینی همین چهارشنبه خطاب به رئیس جمهوری آمریکا گفت: می دانم این موضوع را به خوبی درک می کنی که به هر حال این راه درست توافق کردن نیست، نه در عرصه سیاست خارجی و نه در عرصه تجارت خصوصی.

با این حال ترامپ اگرچه تا پیش از تکیه زدن بر مسند قدرت کاخ سفید از سیاست سررشته ای نداشت، به وضوح از رویکرد سیاسی اتحادیه اروپا آگاه است و روی این مسئله که نهایتا بروکسل با واشنگتن کنار خواهد آمد، حساب ویژه ای باز می کند.

حال باید اندکی تامل کرد و دید ترامپ از این همه شلوغ کاری و جنجال رسانه ای چه هدفی دارد.

انگیزه ترامپ از تغییر معادله بازی

گمانه‌زنی ها حاکی از آن است که احتمالا ترامپ برای خلاصی از گزارشی که هر ۹۰ روز یک بار ارائه می شود؛ این بار از تایید تطابق ایران با توافق هسته ای طفره می رود. به این ترتیب توپ به زمین کنگره آمریکا می افتد.

در واقع اگر ترامپ پایبندی ایران را تایید نکند، برجام خود به خود از میان نمی رود اما ایران و اروپا سر دو راهی لغو یا اصلاح آن قرار می گیرنددر واقع اگر ترامپ در گزارش اکتبر پایبندی ایران را تایید نکند، برجام خود به خود از میان نمی رود بلکه کنگره ۶۰ روز فرصت خواهد داشت تا در این باره تصمیم گیری کند و تحریم های جدیدی را علیه ایران وضع کند.

به این ترتیب، ترامپ به وعده خود مبنی بر عدم تایید برجام عمل کرده، از تاییدیه ۳ ماهه خلاص شده و سایه تحریم ها را هم پررنگ تر کرده است.

از سوی دیگر، ایران و اروپا را هم بر سر دو راهی لغو یا اصلاح برجام قرار داده است.

در این میان، باید دید موضع اروپا چگونه است و آیا آنها واقعا تا آخرین نفس پشت سر توافق هسته ای ایران خواهند ایستاد؟

اروپا؛ دوست عمو سام یا قیم برجام!

آژانس بین المللی انرژی اتمی در تمامی ۸ گزارشی که در باره برجام ارائه داده، پایبندی ایران به تمام تعهدات هسته ای را اعلام کرده است و اتحادیه اروپا هم می گوید ملاک حرف آژانس است اما...

در عرصه بین الملل نباید از سایه تردیدی که اما و اگرها بر تصمیم های سرنوشت ساز می اندازد، به راحتی عبور کرد. برای اینکه بدانیم این سایه تا چه اندازه سنگین است، کافی است مروری داشته باشیم بر اظهاراتی که یک ماه پیش در حاشیه نشست عمومی مجمع سازمان ملل متحد از سوی رهبران و مسئولین اروپایی مطرح شد.

راه دوری نمی رویم و اول از همه یادی می کنیم از «امانوئل ماکرون» رئیس جمهوری جوان فرانسه که از وقتی وارد الیزه شده، در راستای احیاء نقش سنتی پاریس به میانجی‌گری در مسائل بین المللی، در صف مقدم حمایت از برجام قرار گرفته و در جریان سفر به نیویورک هم مصاحبه هایش پیرامون این موضوع خبرساز بود.

این زمزمه ها را که در تایید «نقص» برجام ارائه می شود باید در تجمیع با ادعای مقامات آمریکایی و صهیونیستی ارزیابی کرد تا به گزندگی که در عمق آنها نهفته است پی بردوی بعد از آن همه حرف و حدیث که در حمایت از برجام گفت؛ نهایتا مخلص کلام را اینگونه ادا کرد:  برجام در قالب فعلی به خودی خود کامل نیست!

ماکرون در توضیح ادعای خود می افزاید: این توافق کامل است؟ باید بگویم خیر. برجام با توجه به تحول اوضاع منطقه، فشاری که ایران بر منطقه اعمال می کند و البته افزایش سطح برنامه موشک های بالستیک، توافق کاملی محسوب نمی شود.

البته این طور نیست که بقیه اروپا با وی همسو نباشند، برای مثال «جولی بیشاپ» وزیر خارجه استرالیا هم در آن ایام در مصاحبه ای از برجام به عنوان بهترین گزینه موجود یاد کرد حال آنکه مدعی شد این توافق کامل نیست!

این زمزمه ها را که در تایید «نقص» برجام ارائه می شود باید در تجمیع با ادعای مقامات آمریکایی و صهیونیستی ارزیابی کرد تا به گزندگی که در عمق آنها نهفته است پی برد.

به گفته «رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا که مدافع ماندن آمریکا در برجام است، آمریکا به طور قطع نیازمند حمایت اروپایی ها و دیگر متحدان است تا به ایران بفهماند این توافق واقعا نیازمند بازبینی است!

وی در جای دیگری مدعی می شود: ترامپ از بند موسوم به «غروب آفتاب» برجام اعلام نارضایتی کرده و می گوید این توافق آنطور که لازم است برنامه هسته ای ایران را کند نمی کند.

محض یادآوری باید گفت این بند شامل بازه زمانی رفع محدودیت های هسته ای است که از قضا رژیم صهیونیستی با آن مخالف است.

حالا نگاهی به گزارش چند روز پیش «جروزالم پست» بیندازیم که در آن از نقش موثر لابی صهیونیستی «آیپک» در شکل دهی راهبرد جامع ترامپ علیه ایران سخن گفته و تاکید کرده بود: این لابی اصلا دنبال خروج آمریکا از توافق هسته ای نیست بلکه می کوشد مذاکره را به سمت رفع ۲ نقص برجام هدایت کند: بند غروب آفتاب و نظارت بر مراکز نظامی ایران!

جالب آنکه ظاهرا راهبرد ترامپ که قرار است امروز و فردا اعلام شود، چند وقتی است در قالب غیر رسمی در حال اجرا است.

نمایشی که ترامپ با همکاری اروپا و آژانس اجرا می کند

سناریو پیش رو به این صورت است: آمریکا و رژیم صهیونیستی فرضیه نقص برجام را مطرح می کنند، اروپا (بهترین نمونه ماکرون فرانسوی) این نقص را تایید می کند، «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس انرژی اتمی هم با ژست بی طرفانه ادعا می کند به زعم وی فرقی میان اماکن نظامی و غیرنظامی ایران وجود ندارد، و اگر لازم باشد در زمان مقتضی این کار را انجام می دهد.

اروپا و آمریکا متفق القول هستند حالا که ایران به تعهدات خود در این چارچوب خاص پایبند است، باید از بابت تعهداتی که نداده و در چارچوب‌هایی که هنوز تعریف نشده، تحت فشار باشداینگونه می شود که «کاندولیزا رایس» جمهوریخواه پیشکسوت، مشاور امنیت ملی و وزیر خارجه اسبق آمریکا چند روز مانده به اعلام نظر قطعی ترامپ، با «فاکس نیوز» که رسانه محبوب رئیس جمهوری آمریکا است، مصاحبه کرده و با اطمینان از راهبرد احتمالی (!) او سخن می گوید: توافق را تایید نمی کنیم. اما از آن هم خارج نمی شویم. تلاش می کنیم نواقصش را رفع کنیم. هر چه باشد رضایت شرکای اروپایی در میان است. اما خوب با توجه به رفتار ایران در خاورمیانه به ویژه سوریه و یمن، دوام توافق به شکل فعلی خیلی هم میسر نیست.

جالب آنکه اظهارات خانم رایس به طرز غریبی یادآور اظهارات ماکرون جوان است وقتی از عدم تکامل برجام و دغدغه از بابت برنامه موشکی ایران صحبت می کرد! همه یک منظور دارند: برجام ناقص است.

آمریکا راضی به رضایت بروکسل، اروپا راضی به رضایت واشنگتن. این میان انگار فقط ایران است که هنوز پای میز بازمذاکره ننشسته و به این حرف خانم موگرینی دل خوش کرده که: شکایتی در میان نیست و اگرهم باشد خارج از چارچوب برجام قابل بحث است!

لحن خانم موگرینی هم قابل تامل است. ظاهرا اروپا و آمریکا متفق القول هستند حالا که ایران به تعهدات خود در این چارچوب خاص پایبند است، باید از بابت تعهداتی که نداده و در چارچوب‌هایی که هنوز تعریف نشده، تحت فشار باشد./۱۳۲۵//۱۰۳/خ