عوامل مؤثر در شکل گیری صدا/چگونه صدای خودمان را برای مداحی و روضه خوانی تقویت کنیم؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام مرتضی وافی استاد حوزه علمیه قم در ادامه پاسخ به سؤالات مبلغان در پویش حمایت از مبلغان دینی به بیان نکات کلیدی در مسأله فن رثا و مسائل پیرامون تقویت صدا پرداخت و اظهار داشت: بنده در ابتدا لازم می دانم از همه دوستانی که در بحث پویش مبلغان زحمت می کشند بویژه از خبرگزاری رسا تقدیر و تشکر داشته باشم؛ امروز قصد داریم نکاتی را در پاسخ به دوستانی که در فن رسا و مرثیه خوانی سؤال کرده اند، بیان کنیم.

وی افزود: بحث صدا و صوت و لحن یک رکن در مرثیه خوانی است، همچنان که اساتید فن می گویند تقویت صدا و عوامل مؤثر بر صدا شامل 4 مورد می شود؛ نخست شخصیت فیزیکی افراد است، چون هر فردی با یک حنجره و تار صوتی خاصی متولد شده اند و ژنتیک هرکس در این موضوع متفاوت است.

حجت الاسلام وافی با تأکید بر این که می توان تارهای صوتی را بخش شخصیت فیزیکی تقویت کرد، ابراز داشت: در بحث شخصیت فیزیکی باید گفت که تارهای صوتی ماهیچه دارد که در ارتعاش تارهای صوتی کمک می کند و هرچه این ماهیچه ها بیشتر و بهتر تقویت بشود، صدای انسان قدرت بیشتری پیدا می کند و دیرتر خسته می شود و غیر ممکن است صدای انسان تغییر پیدا نکند، اما باید توجه داشته باشیم که بخشی از این جریان مربوط به شخصیت ارثی است که هیچ کاری در آن نمی توان انجام داد چون صدای افراد گاهی به صورت ارثی نازک،گاهی بلند و گاهی آرام است و این مسأله تا حد زیادی ثابت می ماند.

وی در تبیین عامل سوم از عوامل مؤثر بر صدا به شخصیت محیطی هر فرد اشاره کرد و یادآور شد: هر انسانی در یک محیطی متولد و بزرگ شده است و می دانیم مناطق و شهرهای مختلف تن های صدای متفاوتی دارند؛ یعنی جدای از مسأله ارثی شاید در منطقه ای افراد به صورت آرام صحبت می کنند و یا فرض کنید طلبه یا مداحی در شرایط حجب و حیا سعی نکرده است که از صدای خود کار بکشد که این مسأله سال های روی تارهای صوتی انسان اثر می گذارد و جا باز می کند، به همین جهت تغییر این حالت هم خیلی سخت است و به زمان زیادی نیاز دارد و باید روی این عامل هم خط بکشیم.

رییس مؤسسه دینی خانه خورشید خاطرنشان کرد: عامل چهارم که مهم ترین علت است و می توان روی آن کار کرد و واقعا صدا را تغییر داد،  عامل گوش یعنی درجه دقت و فهم برای درست تقلید کردن است؛ طلبه ای که می خواهد مداحی کند ابتدا باید سعی کند یک سبک، نغمه، ریتم، لحن و یا شیوه اجرا را خوب بشنود و بعد سعی کند آن را درست اجرا کند؛ اجرای درست و صحیح بستگی به گوش انسان و درجه دقت و فهم او دارد؛ انسان هایی که بهتر گوش می کنند راحت تر می توانند تقلید کنند.

وی با تأکید بر ای نکه در فن رثا در ابتدا چاره ای جز تقلید وجود ندارد، یادآور شد: باید ابتدا از کارهای دیگران شروع کرد؛ نغمه هایی که احساس می کنیم دل نشین است و یا مداحی که صدای او را دوست داریم در حد دو یا سه دقیقه خوب گوش کرده و سعی کنیم بتوانیم همان را درست پیاده کنیم که البته شیوه تقلید را هم در آینده بیان خواهیم کرد.

حجت الاسلام وافی تصریح کرد: فن رثا و روضه خوانی یک هنر است و صداسازی و صوت و لحن از عوامل مؤثر در آن است، بنابراین واقعا اگر ذاکر و طلبه ای بتواند 30 یا 40 اجرا را درست تقلید و اجرا کند، بدون شک می تواند خودش دارای سبک بشود و در این مسأله به صورت جدی ورود کند.

وی با بیان این که در تقلید صدا باید چند گام اساسی را طی کرد، یادآور شد: نخست این که باید نغمه و نوایی برای تقلید انتخاب شود که شروع ذکرهای مرثیه است، بنابراین نباید از نوحه و شور و به طور کلی صوت های مربوط به سینه زنی استفاده کرد، بلکه از متون منثور یک یا دو دقیقه از یک ذاکر و منبری که به او علاقه مند هستید انتخاب کرده و به دقت گوش می کنید.

گفتنی است، شیوه های تقلید و اجرای درست از حجت الاسلام وافی به زودی از خبرگزاری رسا منتشر می شود./1330/ت۳۰۲/ج