طلبه‌ها باید برای مسؤولیت‌های بزرگ تربیت شوند/ خلاء نظام آموزشی حوزه در عرصه قرآن
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا مدرسه علمیه کرمانیها، در عرصه های فرهنگی و سیاسی انقلاب اسلامی همواره یک مدرسه فعال بوده است، به گونه ای که در زمان 8 سال جنگ دفاع مقدس 110 شهید به نظام جمهوری اسلامی تقدیم کرده و بعد از آن در ابعاد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور توانسته با عرضه طلاب انقلابی و کارآمد به جامعه در جهت پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی و تبلیغ تشیع خدمات ارزنده ای را انجام دهد. بی شک چنین مدرسه ای با این سابقه و خدمات از مدیران انقلابی و متدینی بهره برده است.
در تبیین این امر و آشنایی بیشتر با فعالیت های این مدرسه و مدیر فعلی آن خبرنگار خبرگزاری رسا گفت و گویی با حجت الاسلام عبدالجلیل محمودی مدیر مدرسه کرمانیها که یکی از مدیران فعال و انقلابی مدارس علمیه قم به شمار می رود ترتیب داده است.
متن این گفت و گو در ذیل به خوانندگان محترم رسا تقدیم می شود.
رساـ حاج آقا از خودتان برای ما بگویید؟
بنده عبدالجلیل محمودی متولد بندر دیر استان بوشهر هستم که 23 سالی است خداوند توفیق سربازی امام زمان(عج) را به بنده در زمینه مدارس علمیه عنایت فرموده است؛ با توجه به لطف پروردگار توفیق خدمت در چندین مدرسه داشته ام، که این مدارس به ترتیب مدرسه علمیه بقیته الله حاجی آباد، مدرسه علمیه آیت الله مشکینی الهادی، مدرسه علمیه امام عصر، مدرسه علمیه قدیری، مدرسه علمیه خاتم الانبیا که یازده سال آنجا بودم و اخرین مدرسه ای که توفیق خدمتگزاری در آن را دارم مدرسه علمیه کرمانیها است که امسال چهارمین سالی است که مشغول به فعالیت در این مدرسه هستم، این پیشینه ای از دوران خدمت گزاری ما به طلبه ها است.
رساـ لطفا فعالیت های مدرسه علمیه کرمانیها را به صورت اجمالی بیان کنید.
مدتی که در مدرسه علمیه خاتم الانبیاء بودیم چون تعداد طلبه ها بالا بود و مدرسه از فضای کوچکی برخوردار بود، پی گیری هایی که انجام شد ملاحظه کردیم مدرسه علمیه کرمانی ها با پیشینه مبارزاتی و انقلابی خوبی که داشته و شهدای عزیزی که به نظام تقدیم کرده است، امکان تأمل با این مدرسه وجود دارد لذا وارد گفت وگو با متولی مدرسه شدیم و با نظارت مدیریت حوزه مدرسه خاتم الانبیا و کادر آن حدود سه سال پیش به مدرسه کرمانی ها انتقال یافت. در حال حاضر حدود 250 طلبه از پایه یک تا شش مشغول تحصیل هستند که شاخصه ما در پذیرش طلبه بر اساس معیارهای تعیین شده از طرف حضرت امام ، مقام معظم رهبری و آیین نامه ای که شورای عالی ترسیم است و این امر در جذب کادر هم مد نظر گرفته می شود.
طلبه باید درای 3 عنصر ایمان، علم وآگاهی باشد
با توجه به جمله ای که رهبر انقلاب اسلامی می فرمایند طلبه باید دارای 3 عنصر ایمان، علم و آگاهی باشد این سه عنصر را به عنوان سرلوحه کار این مجموعه قرار دادیم، به عنوان چشم اندازی که بر اساس آن طلبه را پذیرش می کنیم و فرآیند رشد طلبه را برهمین اساس تنظیم می کنیم. این سه عنصر را در برنامه های مدرسه لحاظ کردیم.
رسالت های یک طلبه
برای عمل کردن به عانصر ایمان، علم و آگاهی دیدیم این ها در سه جهت ظهور و بروز می کنند که می شوند رسالت های یک طلبه، یا در قلم، یا در بیان و یا در رفتار طلبه که این سه مقوله در حالت عادی از افراط و تفریط مصون نمی مانند مگر اینکه تحت حرم فن مدیریت تدبیر قرار بگیرند و در صورتی که طلبه مدیریت و تدبیر را به خوبی در زندگی طلبگی خودش پیاده کند در همه امور اعتدال را رعایت می کند و یک فرد انقلابی مدنظر رهبری می شود.
فن مدیریت طلبه دارای دو بعد نظری و اکتسابی است
فن مدیریت دو بعد دارد که بعد نظری آن در کتب، قرآن و روایات وجود دارد و طلبه با مراجعه به آن ها به این فن دست پیدا می کند و بعد دوم بعد اکتسابی است که طلبه با عمل و تجربه به آن دست پیدا می کند. لازمه این عمل شروع کردن کار در مسائل تجربی است، اگر طلبه بخواهد در آینده یک فرد مفید برای جامعه باشد از هر بعدی باید فن مدیریت آشنا شود، از این رو برای محقق شدن این مسائل، طلبه را در مدرسه علمیه کرمانیها طوری بار می آوریم تا در کنار تحصیل کار اجرایی انجام دهد و مسؤول پذیر بار بیاید.
ارائه مسؤولیت به طلبه برای کسب تجربه و فراهم کردن زمینه مسؤولیت بزرگ‌تر در آینده
شرط این مسؤولیت پذیری داشتن تجربه است و برای کسب این تجربه در مدرسه به طلبه مسؤولیت های مختلفی داده می شود، این گونه نباشد که طلبه تا پایه 6 فقط در مدرسه درس بخواند ولی هیچ مسؤولیتی در مجموعه نپذیرد که بعداز اتمام پایه 6، در پایه های بعدی این زمینه وجود ندارد و بعداز خواندن درس خارج در سطح جامعه وقتی مسؤولیت می پذیرد در حالی که نه خودش می داند توانایی اجرایی دارد و نه برای جامعه قابل احراز است و باید اول کار تجربه کسب کند که این کسب تجربه هزینه بر است و ممکن است هم به جامعه و هم به خودش آسیب بزند و این باعث ناامیدی طلبه می شود؛ بنابر این برای پیش گیری از این آسیب‌های خطرناک مدیران مدارس علمیه از ابتدای مسیر طلبگی در کنار تحصیل و تهذیب در مدرسه ایجاد مسؤولیت بکنند و به طلبه واگذار کنند، این واگذاری مسؤولیت سبب می شود که طلبه مسؤولیت پذیر بار بیاید و به خودباوری برسد، به دلیل اینکه دروس حوزه دیربازده هستند در طلبه احساس بی‌هویتی به وجود می آید که اگر طلبه در کنار درسش مسؤولیتی قبول کند به اندازه‌ای که تجربه پیدا کند و فن مدیریت یاد بگیرد از اینها جلوگیری می کند.
تلاش برای بهبود فن بیان و نویسندگی طلاب
یکی دیگر از کارهایی که در مدرسه کرمانیها مدنظر گرفته شده موارد پژوهشی است و سعی شده برای اهل قلم بودن طلبه ها فعالیت هایی انجام گیرد، در مورد قدرت بیان هم برای طلبه ها افزون بر اینکه در جلسات سعی می کنیم خود طلبه ها سخنرانی کنند و احکام بگویند، موضوع استادیاری داریم به این شکل که طلبه در حد توانش به طلبه های پایه پایین تر درس می دهد، در مورد رفتار طلبگی هم طلبه های مدرسه علمیه کرمانیها از مشاورهای قوی و اساتید اخلاق خوبی در مدرسه بهره می گیرند که طلبه را در مسائل رفتاری و شخصی راهنمایی می کنند و طوری برنامه ریزی می شود که طلبه در مسائل رفتاری دچار مشکل نشود.
برگزاری برنامه‌هایی به جهت بالا بردن سطح بصیرتی طلاب
در بعد بصیرتی در چند عرصه برای بالا بردن سطح آگاهی طلبه ها فعالیت کرده ایم که یکی از آن ها برگزاری اردوهای راهیان نور به صورت جدی است به نحوی که که در ایام راهیان نور یکی یا دوتا از مقرهای اسکان به طلبه های مدرسه کرمانیها واگذار می شود، این امر سبب می شود که طلبه ها با شهدا و فضای جبهه و جنگ انس پیدا کنند، با زندگی آنها آشنا شوند و معنویت خودشان را بالا ببرند.
برگزاری یادواره شهدا
یکی دیگر از برنامه های بصیرتی برگزاری یادواره 110شهید مدرسه کرمانیها است که سالیانه چند جلسه با سخنرانی شخصیت های مطرح فرهنگی برگزار می کنیم.
اردوی تابستانی انصارالمهدی
یکی دیگر از برنامه های مدرسه علمیه کرمانیها برگزاری اردوهای تابستانه با عنوان اردوی انصارالمهدی است که امسال هجدهمین سال برگزاری آن است، این اردوها برای ارتقای سطح فرهنگی و بصیرتی طلبه ها به مدت 40 شب در مشهد مقدس برگزار می شود. در این اردو علاوه بر استفاده از مرجع نورانی امام علی بن موسی الرضا(ع) و خواندن حداقل یک کتاب توسط هر طلبه از سخنرانی شخصیت های ملی و مذهبی در جمع طلاب مدرسه استفاده می کنیم.
موفق بودن طلبه در شناخت رسالتش ثمره شناخت و تبیین درست فرمایشات امام و رهبری است
در هر صورت تمام این برنامه ها برای رشد کردن طلبه تراز اسلامی است و باید بدانیم که اگر طلبه با فرمایشات امام و رهنمودهای رهبری آشنا شوند می تواند رسالت جهانی خودش را بشناسد و در این راستا موفق بشود
رساـ نسل جدید حوزه با نسل گذشته آن چه تفاوت هایی دارد؟
تفاوت زیاد است به گونه ای که وقتی طلبه های ورودی هرسال را با سال گذشته مقایسه می کنیم تفاوت های زیادی مشاهده می کنیم، انگزیه ها متفاوت شده و در عین حال عقلانیت و بصیرت طلبه هام بالا رفته است، که این ها منجر به انتخاب حوزه با آگاهی بالا در بین طلاب شده است.اما متأسفانه حوزه هم زمان با این طلبه ها رشد نکرده است و آماده پذیرش این افراد جدید نشده است.
نیاز تغییر در سطح مدیریتی و اساتید حوزه با ورود طلاب جدید
حوزه باید با ورود افراد جدید، مدیران و اساتید جدیدی هم به حوزه وارد کنند که تخصص های لازم را برای آموزش طلاب جدید دیده باشند، عدم وجود این افراد متخصص و بالا بودن سطح تفکر طلبه باعث می شود که طلبه نسبت به سابق فشار بیشتری تحمل می کنند و این فضا را نمی پذیرند، محیط کوچک مدارس، امکان ایجاد فضاهای آموزشی و ورزشی مطلوب را ندارد،بحث تغذیه باید بهتر از وضع موجود باشد، در حوزه متأسفانه آموزش روش ها و متودهای روز دچار ضعف است، این ضعف ها باعث می شود که طلبه های نسل جدید با این استعداد عظیم به خوبی رشد نکنند.
رساـ حوزه علمیه در زمینه استفاده از استعداد طلاب نسل جدید چگونه می تواند مؤثر باشد؟
گام اول تغییر سیستم نظام آموزشی و محتوای آن با توجه به نگاه و انتظارات امروز جامعه است، گام دوم باید افراد متصدی امور آموزش های لازم را ببینند و گام سوم ورود حوزه به آموش و پرورش است.
لزوم ارتباط حوزه با آموزش و پرورش و تأسیس مدارس پیش حوزوی
اگر توقع داریم طلبه ای که وارد حوزه می شود طلبه خوب و انقلابی باشد، این با قطع ارتباط با آموزش و پرورش امکان پذیر نیست، طلبه تازه با ورود به حوزه با این محیط و شرایط آشنا می شود و این تغییر ناگهانی فضا و مکان و افراد طلبه را دچار آسیب مب کند. مقام معظم رهبری می فرمایند اصلاح فرهنگ جامعه بستگی به اصلاح آموزش و پرورش داردو تا زمانیکه آموزش و پرورش در مسیر رهنمودهای امام و مقام معظم رهبری قرار نگیرد طبیعی است ما نمی توانیم خروجی آموزش و پروش را آن طور که باید تربیت کنیم، اگر بخواهیم این تربیت به نحو صحیح در حوزه انجام بگیرد باید ارتباط حوزه با آموزش پرورش تغییر کند، صرفا با حضور روحانیان هنگام نماز در مدارس، آشنایی و تأثیرگزاری اتفاق نمی افتد، این ارتباط و اتحادی که لازم است بین مدارس و حوزه باشد اینگونه شکل نمی گیرد، باید مدارس پیش حوزوی تأسیس شوند و یا ارتباط آموزش و پرورش با حوزه به صورت جدی تغییر کند.
رساـ طلبه تراز اسلامی در کنار دروس حوزوی چه مهارت هایی را باید فرا بگیرد؟
با توجه به تجربه ای که در این چند سال پیدا کردم و به آن رسیدم وجود خلاء جدی نظام آموزشی حوزه در قطع ارتباط با قرآن و سنت است.
خلاء جدی نظام آموزشی حوزه در ارتباط با قرآن و روایات
آنگونه که باید در نظام آموزشی ما قرآن و روایات لحاظ شود، نشده است، فرض کنیم علومی که امروز در نظام آموزشی ما طلبه یاد می گیرد، در مسیر اجتهاد به او کمک کند ولی این علوم در جامعه امروزی ما کاربردی ندارد و طلبه نمی تواند به خوبی با جامعه ارتباط برقرار کند و جامعه احساس مفید بودن نسبت به این طلبه ها ندارد چرا که طلبه ها تخصص لازم در قرآن و روایت اهل بیت(ع) را ندارند، لذا اگر بخواهیم از وضع موجود فاصله بگیریم و مسیر درست تری طی کنیم لازمه آن قرار دادن قرآن و روایات در برنامه های اصلی است نه در حاشیه، تاریخ و اصول عقائد را هم همین طور، اگر این برنامه ها در حاشیه باشند نباید انتظاراتی بالاتر از وضع موجود را داشته باشیم و اگر به این موارد نگاه جدی شود بی شک می توانیم به صورت اجمالی نیاز جامعه را برطرف کنیم.
ضرورت آشنایی طلبه با آثار شهید مطهری،وصیت نامه شهدا
در کناره این مسائل اگر از آثار شهید مطهری، فرمایشات امام، وصیت نامه شهدا و به ویژه رهنمودهای رهبر معظم انقلاب را در همه عرصه ها استفاده کنیم موفق خواهیم بود.
حوزویان چه مقدار بیانات رهبری را دستور کار خود قرار داده اند؟
اگر امروز حوزه و طلبه ای که می خواهد جامعه را هدایت کند کلمات و بیانات ولی فقیه خودش را به خوبی درک نکند و نفهمد طبیعی است که از یک نگاه تیزبین دیده بان جامعه بشری محروم مانده است، در جامعه امروز ما قوی تر و جامع تر از بیانات رهبری وجود ندارد با توجه به این موضوع حوزویان چه مقدار بیانات رهبری را در دستور کار خود قرار داده اند که بتوانند به آن ها آشنا باشند، این آشنایی تا زمانی که وجود نداشته باشد نمی توانیم درست عمل کنیم؛
عرضه کتب علامه مصباح به طلبه، حوزه رادر پیمودن راه درست کمک می کند
اگر بخواهیم مسیر درست را طی کنیم باید وصیت نامه شهدا،آثار شهید مطهری، فرمایشات امام، رهبری و مکمل تمام اینها کتب علامه مصباح که در دوره های اخیر ریشه های اعتقادی و استحکامات اعتقادی در آنها آمده است به طلبه های جوان عرضه کنیم.
رساـ معیارهایی که می تواند در انقلابی ماندن حوزه مؤثر باشد و دغدغه رهبری را نسبت به انقلابی ماندن حوزه رفع کند، چه چیزهایی هستند و چگونه می توان به این معیارها جامع عمل پوشاند؟
تا زمانیکه درد حس نشود کسی دنبال درمان نمی رود، فرمایشات اخیر آقا پرده برداری از یک دردی است که درون حوزه استشمام شده است، و به دلیل اینکه این درد را حضرت آقا متوجه شده اند راه درمان آن را هم بیان می کنند.
استشمام خطر فاصله حوزه با انقلاب
متولیان حوزه اگر این مسأله را باور نکنند دنبال کار اجرایی نمی روند و متأسفانه آقایان باورشان بر این است که امروز حوزه انقلابی است و باید برای انقلابی ماندنش تلاش کنیم، اما از فرمایشات حضرت آقا این گونه تعبیر نمی شود، فهم من از فرمایشات رهبر معظم انقلاب استشمام می کنم که یک خطر بزرگ حوزه را تهدید می کند و یک فاصله ای بین حوزه و انقلاب احساس می شود که رهبر معظم انقلاب این خطر را احساس کردند و این فرمایشات را بیان فرمودند.
ضرورت برنامه ریزی برای طلاب جدید به منظور فاصله نگرفتن از انقلاب
گام اول این است که متولیان و مسؤولین حوزه با یک اطلاعات جامعی بفهمند که خطر فاصله از انقلاب در حوزه احساس می شود و اگر آن را بپذیرند دنبال درمان آن هم می روند. در سطوح پایین تر برای اینکه این خطر متوجه طلاب جدید نشود باید برنامه ریزی های متعددی کرد که یکی از این برنامه ها کلاس های بصیرتی از جمله دشمن شناسی استاد طائب، فرمایشات حضرت علامه مصباح، بویژه تبیین کردن فرمایشات حضرت آقا طوری که طلبه بتواند این فرمایشات را به خوبی تحلیل کند، ارتباط و انس با شهدا از دیگر مواردی است که به انقلابی ماندن طلبه کمک می کند.
لزوم وجود مدیران و اساتید انقلابی در مدارس علمیه
مؤثر ترین فرد در زمینه انقلابی بار آوردن طلبه و بواسطه آن انقلابی ماندن حوزه اساتید حوزه هستند و باید در این زمینه اساتیدی در نظر گرفته شود که خودشان دغدغه انقلاب را داشته باشند و بتوانند این دغدغه را به طلبه انتقال بدهند.
انقلابی بودن فقط شرکت در تظاهرات و شعار نیست
یکی از آسیب های حوزه این است که برخی فکر می کنند انقلابی بودن فقط شرکت در تظاهرات و شعار هاست اما انقلابی بودن یعنی امام و بداند که امام(ره) اول در مسائل علمی حرف اول را می زدند،بعد در مسائل معنوی وتهذیب حرف اول را میزدند و سوم در سیاست، اینکه بخواهیم وارد سیاست بشویم ولی از جهت های تهذیبی و علمی مخدوش هستیم و این ایجا مشکل می شویم، طلبه انقلابی باید آنچنان که امام و رهبری در این مسیر حرکت کردند، حرکت کند، طلبه انقلابی باید صاحب نظر در مسائل فقهی و اصولی باشد، لذا طلبه انقلابی باید در فقه اصول و تهذیب به درجه های عالی برسد و این امور را در کنارش داشته باشد تا بتواند به خوبی در نقش طلبه انقلابی برای جامعه مؤثر باشد.
رساـ در پایان اگر صحبتی مانده، بیان بفرمایید.
باید دعا کنیم برای انقلاب، شاکر و قدردان نعمت امنیتی که به برکت رهبر معظم انقلاب در کشور وجود دارد، حوزویان باید قدردان نعمت رهبری باشند که با صلابت و مدیریت رهبر معظم انقلاب حوزه، تریبون جهان اسلام شده است، آن کسی که امروز در حوزه تریبون به دست می گیرد چه کرسی تدریس، چه کرس منبر، چه در کرسی تألیف و در هر عرصه ای که رسالت دینی و شیعی خودش را انجام می دهد باید خودش را مدیون امام شهدا و رهبری بداند چرا که با نشستن سر سفره انقلاب در حال حاضر می توانند قال امام باقر(ع) و قال امام صادق(ع) بگویند./874/گ402/س