وزارت خارجه بر اساس سیاست های کلی نظام حرکت می‌کند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مرتضی سرمدی، قائم مقام وزیر امور خارجه، امروز در نشست علمی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران گذار نظام بین الملل که در دانشگاه ادیان و مذاهب قم برگزار شد، اظهار داشت: در کشور ما هر چیزی که مربوط به شناخت می شود کمتر روی آن برنامه ریزی می شود و از آن جایی که این انقلاب مربوط به دین است شناخت ادیان باید صورت گیرد و از طریق فهم عمیق در پی تعامل باشیم.
وی به بحث دوران گذار نظام بن الملل اشاره کرد و افزود: ما در دوران گذار نظام بین الملل قرار داریم و ویژگی های این دوران را اگر بشناسیم بر روی فکر و عملکرد ما تأثیر خواهد گذاشت و می فهمیم که در هر حوزه باید چگونه رفتار کنیم.
سرمدی با اشاره به ویژگی‌های سیاست خارجی در دوران گذار، خاطرنشان کرد: مفهوم دوران گذار به این معنی است که ساختار گذشته نظام بین الملل فرو ریخته است و دوران جدید در حال شکل گیری است.
وی با بیان اینکه انقلاب اسلامی ایران شکاف عظیمی را در نظام دوقطبی ایجاد کرد، یادآور شد: جمهوری اسلامی ایران به عنوان قدرتی که حرف سوم را می زند سعی کرد که جایگاه خود را در میان دو قطب شرق و غرب به دست آورد.
قائم مقام وزیر امور خارجه با بیان این که بعد از فرو پاشی شوروی نظام بین الملل به هم ریخت، اظهار داشت: برخی دولت ها می‌خواستند که این شرایط را به نفع خود مصادره کنند و با وجود این که آمریکا به دو کشور در منطقه ما حمله کرد ولی با شکست در این دو کشور فهمید که نمی‌تواند قدرت هژمون و تنها ابر قدرت باشد و نظام تک قطبی وجود ندارد.
وی نظام بین الملل را نظامی سیال دانست و افزود: سیالیت به این معنی است که کسب قدرت ابتدا و انتهای خاصی ندارد و همچنین برای ایام گذار مدت مشخصی وجود ندارد و هنجارهای جدیدی در حال شکل گرفتن است و همین در شکل گرفتن نظام جدید سهم دارد و آمریکایی‌ها از حمله به افغانستان و عراق به دنبال همین بودند که خود رابه عنوان معیار و قدرت برتر نشان دهند.
سرمدی با بیان این که عناصر قدرت نسبت به گذشته تغییر کرده است، گفت: امروزه قدرت گفتمانی و معنایی و ابزارهای سایبری جزو عناصر قدرت هستند و دوران گذار حساسیت خاصی پیدا کرده و بسیاری از بازیگران قدرتمند بوده‌اند که در گذشته در دوران گذار حذف شده‌اند.
شناخت زمین بازی و بازیگران در موفقیت سیاست خارجی بسیار مؤثر است
وی شناخت زمین بازی را در دوران گذار بسیار با اهمیت دانست و یادآور شد: شناخت زمین بازی و زمینه‌های بازی بسیار در پیروزی نقش دارد؛ امروزه زمین‌های بازی جدیدی مانند فضای سایبری به وجود آمده است که قواعد آن با گذشته متفاوت است.
قائم مقام وزیر امور خارجه با تأکید بر این که در دوران گذار تعداد بازیگران بسیار زیاد شده اند، ابراز داشت: امروزه علاوه بر دولت‌ها، بازیگران غیر دولتی مانند سازمان ملل و اتحادیه اروپا و گروه های تروریستی مانند داعش و حتی افراد تبدیل به کنشگران و بازیگران جدید شده‌اند و همه اینها باعث شده است که تنها دولت را بازیگر و تأثیر گذار ندانیم و باید درک کنیم که ما کنشگر هستیم و بتوانیم درک کنیم که بازیگران این صحنه عوض شده‌اند.
وی افزود: این شرایط ایجاب می کند که ما محیط اطراف خود را خوب ببینیم و خوب درک کنیم زیرا اگر در حوزه نظام بین الملل کشوری را دوست ببینیم ولی در واقع او دشمن باشد و یا بر عکس کشوری را دشمن بدانیم ولی در واقع دوست باشد قابل جبران نخواهد بود.
سرمدی در رابطه با برجام خاطرنشان کرد: اگر ما برجام را توافقی مثبت بدانیم مثبت خواهد بود و اگر دید منفی داشته باشیم منفی خواهد بود زیرا دید ما به عنوان یک بازیگر در واقعیت آن تأثیر دارد و پیش بینی‌های خوش بینانه و بد بینانه اثر دارد.
ما در سیاست خارجه بر روی جریانات اصیل سرمایه گذاری کردیم
وی با بیان این که نظام بین الملل یک نظام پویا است، یادآور شد: ما در این نظام قدرت بلامنازع نداریم و این همان چیزی است که امام خمینی(ره) به دنبال آن بود؛ ایران به نفع ملت‌ها هزینه پرداخت و نتیجه آن این شده است که ایران تبدیل به قدرت منطقه ای شده است زیرا ما بر روی جریانات اصیل سرمایه گذاری کردیم و به نتیجه رسیدیم.
انقلاب ایران دین را به عنصر تأثیر گذار بر قدرت تبدیل کرد
قائم مقام وزیر امور خارجه ابراز داشت: در دوران گذار عامل دین و فرهنگ نقش برجسته ای پیدا کرده و برخلاف 50 سال پیش که کنار گذاشتن دین موجب قدرت بود اما امروزه دیگر به همت نظام جمهوری اسلامی ایران دین به عرصه قدرت بازگشته است.
وی با اشاره به سه ویژگی دین در روابط بین الملل، افزود: اول بحث برآمدگی دین و فرهنگ در روابط بین الملل است که نقطه آغاز آن انقلاب اسلامی ایران بود که در دورانی که بحث دین کنارگذاشته شده بود انقلاب ایران به دین پرداخت و عوامل دیگری مانند شکست شوروی و به دنبال آن شکست نظام دوقطبی و ایدئولوژی مارکسیسم و قضایای بالکان دردهه 90 ایجاد آگاهی و حساسیت نسبت به مذهب کرد و دین را به نظام بین الملل برگرداند.
سرمدی بحث دوم را پدیده هویت سازی دین و فرهنگ دانست و خاطرنشان کرد: امروزه بسیاری از ملت‌ها هویت خود را با دین تعریف می‌کنند و بحث برخورد تمدن‌های هانتینگتون اهمیت فرهنگ و دین را در عصر حاضر نشان می‌دهد و او تلاش می‌کند دین را امنیتی سازی کند تا خود را امنیت دهد و همین امر به مسأله خشونت در روابط بین الملل دامن زد و غربی‌ها این را توجیهی برای حمله قرار دادند و سبب رادیکالیسم در مذهب شد و موضوعاتی مانند اسلام هراسی و شیعه هراسی را به وجود آوردند.
وی یادآور شد: بحث سوم بحث روایت و قرائت مطلوب از نظام بین الملل بر اساس فرهنگ و تمدن است که جهان بر اساس ارزشهای کنفسیوسی، جهان بر اساس ارزشهای لیبرالی و یا جهان بر اساس ارزشهای اسلامی است که ما هم به دنبال این هستیم و نقش فرهنگ و دین را در روابط بین الملل نشان می‌دهد.
برای عرضه دین در روابط بین الملل نیاز به تعامل با دنیا است
قائم مقام وزیر امور خارجه ابراز داشت: ما با توجه به این ویژگی‌ها باید بتوانیم تعامل را با دنیا انجام دهیم زیرا اکنون که قدرت بلامنازع در دنیا وجود ندارد تعامل می تواند قدرت ایران را افزایش دهد و اصلی ترین موضوعی که ما مبنای کار قرار دادیم تعامل است ولی غرب با وسط کشیدن یک موضوع تصنعی به عنوان برنامه هسته‌ای ایران را به انزوا کشاند.
وی با بیان این که فضای تحریم چندین برابر از خود تحریم ها سخت تر بود، گفت: ما با این که تحریم دارو نداشتیم ولی فضای تحریم آنقدر سنگین بود که شرکت‌ها از سود خود برای دوری از ایران می‌گذشتند؛ نمی‌شود نظامی که داعیه جهانی دارد انقدر محدود شود که دارو هم نتواند برای خود تهیه کند و به همین جهت دولت همت خود را گذاشت که تز امنیتی کردن ایران بشکند و ایرانی که چهره امنیتی پیدا کرده بود تبدیل به کشوری شد که اهل تعامل است.
در سایه امنیتی بودن ایران اسرائیل به منافع خود می‌رسید
سرمدی با اشاره به این که دیپلمات‌های ما با یک حرکت سخت و مایه گذاشتن از آبرو این بحث را پیش بردند و بالاخره این فضا شکست، خاطرنشان کرد: ما واکنش این پیروزی را در رفتار دشمنان ایران مانند اسرائیل مشاهده کردیم و این که آنان تا این حد ناراحت شدند به خاطر این بود که در سایه امنیتی بودن ایران آنها به راحتی به منافع خود می‌رسیدند.
وی با بیان این که حضور ایران در سوریه به دعوت خود آنها است، یادآور شد: ما در سیاست خارجی به دنبال این هستیم که عمل ما بر اساس شناخت واقعیت باشد و در این چارچوب می توان حرکت صحیح را انجام داد زیرا تعاریف کلی به کار سیاست خارجی نمی‌آید و باید با اتخاذ سیاست کم هزینه منافع کشور را دنبال کرد.
سیاست خارجی ما بر مبنای حفظ آرمان‌ها و بینش واقعیت است
قائم مقام وزیر امور خارجه ابراز داشت: ما تمام تلاش خود را بر روی این گذاشته‌ایم که سیاست خارجی مبتنی بر حفظ آرمان‌ها و بینش واقعیت داشته باشیم و با این مجموعه ما می‌توانیم سیاست خارجی خود را دنبال کنیم و ایران را به عنوان کشوری که داعیه جهانی دارد به دنیا معرفی کنیم.
وی افزود: در رابطه با رابطه ایران با روسیه افزود: روسیه به عنوان یک قدرت نو ظهور است و بعد از فروپاشی ضربه زیادی خورد و ما در دوران جدید شاهد این هستیم که روسیه می خواهد قدرت ملی خود را باز سازی کند؛ در این چارچوب با توجه به سابقه و همجواری ما با روسیه می توانیم دو شریک خوب برای هم باشیم؛ این ارتباط مبتنی بر یک سنت شکنی است ولی بعد از یک مدت می‌توانیم روبط راهبردی داشته باشیم.
سرمدی با اشاره به این که موضوع سوریه بسیار پیچیده است، گفت: اتفاقاتی که در جهان عرب رخ داد چون در اردو گاه غرب بود تلاشی صورت گرفت تا به زمین شرق کشیده شود و نهایتا به سوریه رسید و چون یک حرکت اصیل برای آزادی مردم سوریه نبود بلکه سیاستی بود برای قطع جبهه مقاومت در برابر ایران به نتیجه نخواهد رسید؛ ولی موضع ما در سوریه مبارزه با تروریسم، مخالفت با مداخله خارجی و حق تعیین سرنوشت برای مردم سوریه است.
وزارت خارجه بر اساس سیاست های کلی نظام حرکت می‌کند
وی یادآور شد: در سیاست خارجی اصول و سیاست‌های کلی توسط مقام معظم رهبری ابلاغ می‌شود و ما در وزارت خارجه بر همان اساس حرکت می کنیم ولی به جهت سیالیت تحولات در عرصه سیاست خارجی به صورت منظم با رهبر در ارتباط هستیم و نظرات خود را بیان می‌کنیم و نهایتا هر تصمیمی که نظام بگیرد را عمل می‌کنیم.
امتیازاتی که در توافق هسته‌ای دادیم نیاز ضروری ایران نبود
قائم مقام وزیر امور خارجه در رابطه با توافق هسته‌ای با بیان این که برنامه هسته‌ای ایران به دلیل درون‌زا بودن بسیار متنوع است، گفت: سوخت هسته ای 20 درصد تنها برای راکتور تحقیقاتی تهران مورد استفاده بود و ما به دنبال سلاح هسته‌ای هم نبودیم و در این مذاکرات با حفظ حق غنی سازی و تأسیسات هسته‌ای تحریم‌ها را رفع کردیم؛ چیزهایی که دادیم از مواردی بود که نیاز ضروری ایران نبود.
عربستان سیاست خود انهدامی را دنبال می‌کند
وی با بیان این که عربستان سعودی سیاست خود انهدامی را در پیش گرفته است، افزود: تصمیمات عجولانه، هیجانی و ماجراجویانه وایجاد تنش در منطقه تنها موجب ضعف این کشور خواهد شد و حتی ائتلاف چند کشور عرب بر علیه یک ملت به جایی نرسید؛ عربستان سیاست خود را مقابله با نفوذ ایران عنوان کرده است که به هیچ وجه قابل توجیه نیست و اگر عقلانیت به سیاست خارجی عربستان برگردد ما تعامل خواهیم کرد.
سرمدی با بیان این که عربستان پیشرفت ایران را خطری برای خود میداند، خاطرنشان کرد: تا وقتی این نگاه غلط تصحیح نشود به جایی نخواهد رسید زیرا ما نمی‌توانیم پیشرفت خود را متوقف کنیم که آنها احساس تهدید می‌کنند؛ کسی جلو پیشرفت آنها را نگرفته است و آنها اگر از پیشرفتایران نگرانند می‌توانن به دنبال پیشرفت و علم بروند.
وی با اشاره به این که بحث اقتصاد بسیار پیچیده است، یادآور شد: رفع تحریم ها به معنی رفع مانع است و جذب سرمایه یک درجه بالاتر است؛ در برخی موارد چون ما تحریم بوده‌ایم از فناوری و تکنولوژی مدرن به دور بوده ایم و زمان می برد که به حالت عادی برگردد؛ مشکل سوئیفت نیاز به نرم افزارهای جدید دارد که باید نوشته شود و همچنین برخی بانک‌ها به خاطر مشکلاتی که داشته‌اند جریمه شده‌اند و بانک‌های خارجی جرأت نمی‌کنند ارتباط برقرار کنند که نیاز به زمان برای اعتماد است./843/پ201/ج1