هیچ درسی به عظمت، علمیت و سختی تفسیر نیست
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی امروز در درس خارج تفسیر خود در ادامه تفسیر سوره مبارکه غافر گفت: سوره غافر در مکه نازل شد و در همان ابتدای سوره به عزت و حکمت خداوند تأکید کرد که چنین کتابی نیز هم عزیز و هم علیم خواهد بود که در خود قرآن از این کتاب به عنوان عزیز یاد شده است چه این که به کتاب حکیم و مانند آن هم ستوده شده است.
وی افزود: اگر متکلم نفوذناپذیر است و شکست‌ناپذیر است کلام او هم شکست‌ناپذیر است، احتجاج‌هایی که در اثنای سوره مطرح است ناظر به همین است، آن جا که فرمود کافران عزت ندارند به این دلیل که از نظر معنوی عزت ندارند، قرآن کریم می‌فرماید کافران و فرعون سلطان ندارند، یک اشکال وارد و یک نقدی به این کتاب وارد باشد، نیست و این همان عزت خداوند است.
مفسر برجسته قرآن کریم خاطرنشان کرد: البته کلام اهل‌بیت(ع) هم نفوذناپذیر است البته مسأله تحریف جدا است، یک وقت است که خداوند یک نفر را خودش حفظ می‌کند اما یک وقت است که درباره اهل‌بیت(ع) و تحریف کلامشان چیزی نفرمود، فرمود ما تحریف نشدن قرآن را به عهده گرفتیم، هر که را خداوند و پیامبر(ص) به عهده گرفت مصون می‌شود.
وی با اشاره به این که خداوند درباره تورات و انجیل وعده‌ای درباره مصونیت آن‌ها نداد، ابراز کرد: فرمود بیگانگان به دنبال این بودند که قرآن را ابطال کنند و دیگر این که به غرور و خودخواهی برسند که نرسیدند، نه به غرور و نه به ادحاض می‌رسند، اما انبیا به نصرت و ابقا و تقویت دین حق رسیدند و همچنین به قرب الهی بار یافتند، این دو هدف طیب و طاهر به مقصد رسید.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی در پاسخ به پرسشی به اهمیت درس خارج تفسیر اشاره و اظهار کرد: تفسیر از فقه و فلسفه سنگین‌تر است، ما هم درس خارج فقه و هم درس خارج فلسفه و هم عرفان را گفتیم، اما هیچ کدام به عظمت و علمیت و سختی درس خارج تفسیر نیست، خیلی جاها ما وارد نمی‌شویم و حریم می‌گیریم.
وی ادامه داد: قرآن هر روز یک بحث تازه دارد، از امام صادق(ع) پرسیدند چرا ما هر چه قرآن را می‌خوانیم خسته نمی‌شویم ایشان فرمودند قرآن همچون خورشید و ماه در حال حرکت است، مگر کسی از جریان یافتن خورشید و ماه خسته می‌شود؟ کسی از نفس کشیدن خسته می‌شود؟
مؤلف کتاب مفاتیح‌الحیات با قرائت آیه «إِنَّا لَنَنصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ ﴿51﴾»، ابراز کرد: فرمود ما در دنیا و در آخرت ناصر اهل ایمان هستیم، فرمود کفار شکست می‌خورند و نگفت در دنیا شکست می‌خورند همان طور که در بسیاری از مواقع کفار از نظر ظاهری پیروز شدند.
وی بیان کرد: منظور از شکست کافران آن غروری است که می‌خواستند به آن برسند و همچنین ابطال حق بود که به آن نرسیدند اما انبیا و اهل ایمان در این دو مورد یعنی دست یافتن به عزت و ابقای دین به پیروزی رسیدند و مؤمنان پیرو انبیا نیز ملحق به آنان در دنیا و آخرت هستند،
ملکات کاذبه کفار در قیامت بروز می‌کند
حضرت آیت‌الله جوادی آملی با قرائت آیه «یَوْمَ لَا یَنفَعُ الظَّالِمِینَ مَعْذِرَتُهُمْ وَلَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ ﴿52﴾»، گفت: در ادامه روز قیامت را تبین می‌کند، می‌گوید در آن روز اجازه عذرخواهی هم ندارند که از نظر روانی سبک شوند، برای این که فرصت دنیایی‌شان به پایان رسید، گاه در دنیا از سرناچاری و مشکلات یاالله می‌گویند و آن استجابت می‌شوند اما در قیامت بر اساس آن ملکات کاذبه می‌گویند از تخفیف ما کم کن.
وی ادامه داد: مشرک وقتی سوار کشتی شد و دریا در حال خروش و کشتی در حال غرق است، خداوند را از ته دل می‌خواند و قرآن این مطلب را امضا کرده است، آن جا واجب است که دعا کنند و توبه کنند و اخلاص هم هست و دنیا هم دارتکلیف است و خداوند خواسته آنان را اجابت می‌کند.
مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به آیه «وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَى الْهُدَى وَأَوْرَثْنَا بَنِی إِسْرَائِیلَ الْکِتَابَ ﴿53﴾»، خاطرنشان کرد: ما این تورات را به بنی‌اسرائیل ارث دادیم اما منتها آنان قبول نکردند البته برخی از اهل کتاب که موحدانه تورات را تلاوت می‌کردند و عمل می‌کردند خداوند از آنان حق‌شناسی می‌کند.
وی با قرائت آیه «هُدًى وَذِکْرَى لِأُولِی الْأَلْبَابِ ﴿54﴾»، گفت: این تورات هدایت و ذکر برای صاحبان خرد بود، این تورات هم ذکر است، چون اینان در عالم دیگری حق را مشاهده کردند و هم الهام خیر و شر در درون آنان نهادینه شد، لذا آن چه که در این کتاب آمده است، ذکر و یادآوری است.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به آیه «فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِکَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ بِالْعَشِیِّ وَالْإِبْکَارِ ﴿55﴾»، بیان کرد: به پیامبر(ص) می‌فرماید تو هم بردبار باش، همان طور که بقیه انبیا بردباری کردند، به یاد این‌ها باش، این‌ها صابرا بردباری کردند و هم دینشان را حفظ کردند یا شهید شدند یا باقی ماندند.
وی افزود: به پیامبر(ص) می‌فرماید که از گناهت استغفار کن، این مطلب برای دفع ذنب نیامده است، اینان همیشه به یاد حق هستند که ذنب نیاید، دیگران استغفار می‌کنند که ذنب آمده را دفع کنند، در سوره مبارکه فتح هم نمونه این مطلب آمده است، که پس از فتح مکه فرمود این مطلب واقع شد تا خداوند گناهانت را بیامرزد.
استعاذه در جریان مبارزات سیاسی و اجتماعی
مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به این که وجود مبارک حضرت هم به زعم مردم اهل مکه مذنب بود وگرنه ذنب مصطلح که با فتح مکه بخشیده نمی‌شود، ادامه داد: فرمود به پیشگاه پروردگارت تسبیح بکن در صبحگاهان و شامگاهان، این دو معنا دارد، یکی این که ناظر به آن نمازهای این دو وقت است و دیگر این که کنایه از دوام است، یعنی دائما و صبح و شام به یاد پروردگارت باش، هم بامداد و هم شامگاه تسبیح پروردگار بکن برای این که تو دو مقصد داشتی و به هر دو رسیدی.
وی با قرائت آیه «إِنَّ الَّذِینَ یُجَادِلُونَ فِی آیَاتِ اللَّهِ بِغَیْرِ سُلْطَانٍ أَتَاهُمْ إِن فِی صُدُورِهِمْ إِلَّا کِبْرٌ مَّا هُم بِبَالِغِیهِ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ ﴿56﴾» بیان کرد: سلطنت یعنی برهان، و کسانی که کافر شدند بدون سلطان و برهان به مجادله آغاز کردند و نه در جدال بی‌جا با حق پیروز می‌شوند و نه به این کبرشان می‌رسند اما شما مؤمنان به هر دو می‌رسید و وقتی ما شما را یاری می‌کنیم.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی گفت: این یاری کردن یعنی دین‌تان را یاری می‌کنیم ولو این که صحنه کربلا یا شهادت انبیا اتفاق بیفتد، می‌فرماید به خداوند پناه ببر، یک پناه بردن از آن شیاطین است که اگر وسوسه کردند به خداوند پناه ببر، اما این جا این معنا را نمی‌دهد.
وی به تبیین معنای استعاذه اشاره کرد و ادامه داد: در جریان مبارزه سیاسی و اجتماعی استعاذه از فشار مردم و فشار استکبار به خداوند مطرح است، یک وقت شیطان حمله می‌کند و یک وقت فرعون و ابولهب حمله می‌کند در آن لحظه به خداوند پناه ببر، دشمن وجود مبارک موسای کلیم آل‌فرعون بود.
جانشین خداوند به دنبال عمل به حرف اوست
مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به آیه «لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَکْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿57﴾»، اظهار کرد: به این‌ها بگو ارزش‌گذاری از آن کسی است که زمین و آسمان را آفرید، شما اگر جانشین خداوند باشید از آسمان‌ها و زمین بالاتر هستید، اگر انسان جانشین خداوند بود، حرف او را می‌فهمد به آن ایمان می‌آورد و به آن عمل می‌کند و جامعه را به آن دعوت می‌کند.
وی اظهار کرد: اگر کسی خلیفة‌الله نشد خداوند می‌فرماید آسمان و زمین از شما بالاتر است، کاری که از انسان برمی‌آید از آسمان بر نمی‌آید، اما اگر انسان اومانیسمی باشد خداوند می‌فرماید که خلقت آسمان‌ها و زمین از شما بالاتر است، شما از نظر قد از کوه بالاتر نیستید، خیلی‌ها این مطلب را نمی‌دانند و خیال می‌کنند می‌توانند زمین و آسمان را به هم بزنند، اگر خلیفة‌الله باشی، بله اما اگر اومانیسمی فکر کنی از آن‌ها پایین‌تر هستید./914/پ201/ج