صدور مبانی انقلاب اسلامی به فلسطین در اندیشه امام خمینی

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، حمایت از مردم مستضعف جهان یکی از برجسته‌ترین اهداف صدور انقلاب است، چنانچه حضرت امام (ره) در سال اول انقلاب در پیام خود مبنی بر صدور انقلاب صراحتاً اعلام داشتند که: «ملت آزاده ایران هم اکنون از ملت‌های مستضعف جهان در مقابل آنان که منطق شان توپ و تانک و شعارشان سرنیزه است کاملاً پشتیبانی می‌نماید. ما از تمام نهضت‌های آزادی بخش در سراسر جهان که در راه خدا و حق و حقیقت و آزادی مبارزه می‌کنند پشتیبانی می‌کنیم» (صحیفه امام، ج ۱۱، ۲۵۹) و در جای دیگر حمایت از ملت‌های محروم را در ردیف اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برشمردند و فرمودند: «من به صراحت اعلام می‌کنم که جمهوری اسلامی ایران با تمام وجود برای احیای هویت اسلامی مسلمانان در سراسر جهان سرمایه گذاری می‌کند و دلیلی هم ندارد که مسلمانان جهان را به پیروی از اصول تصاحب قدرت در جهان دعوت نکند و جلوی جاه طلبی و فزون طلبی صاحبان قدرت و پول و فریب را نگیرد. ما باید برای پیشبرد اهداف و منافع ملت محروم ایران برنامه ریزی کنیم. ما باید در ارتباط با مردم جهان و رسیدگی به مشکلات و مسائل مسلمانان و حمایت از مبارزان و گرسنگان و محرومان با تمام وجود تلاش نماییم و این را باید از اصول سیاست خارجی خود بدانیم...» (همان).

هم چنین حضرت امام (ره) ضمن اشاره به وعده الهی مبنی بر پیروزی نهایی مستضعفین، انقلاب ایران را به عنوان الگوی مبارزه معرفی نموده و وحدت را رمز پیروزی مستضعفین دانستند؛ در اندیشه ایشان، پیروزی نهایی زمانی است که اسلام بر تمام دنیا حکومت کند؛ وی در این خصوص در جمع مسلمانان پاکستانی و هندی مقیم ایران، در قم اظهار داشتند: «ما امید آن داریم که همه اقشار مستضعف به هم بپیوندند... با این نهضت، نهضت مستضعف در مقابل مستکبر در تمام عالم گسترده شود. ایران، مبدأ و نقطه اول و الگو برای همه ملت‌های مستضعف باشد. ملت‌های مستضعف ببینند که ایران با دست خالی و با قدرت ایمان و با وحدت کلمه‌ی تمسک به اسلام، در مقابل قدرت‌های بزرگ ایستاد و قدرت‌های بزرگ را شکست داد. سایر اقشار ملت‌ها به این رمز اسلامی، به این رمز ایمانی اقتدا کنند. در تمام اقشار عالم، مسلمین به پا خیزند؛ بلکه مستضعفین به پا خیزند. وعده الهی که مستضعفین را شامل است» و فرمودند: «ما منت بر مستضعفین می‌گذاریم که آن‌ها امام بشوند در دنیا، و وارث باشند. امامت حق مستضعفین است، وراثت از مستضعفین است؛ مستکبرین غاصب­اند، مستکبرین باید از میدان خارج شوند. ما مستکبرین ایران را از صحنه بیرون کردیم، و به جای آن مستضعفین نشستند... پیروزی نهایی وقتی است که اسلام با همه ابعاد و با همه احکامش در ایران پیاده شود و پیروزی بالاتر آنکه در همه اقطار عالم، اسلام حکومت کند» (صحیفه امام، ج ۷، ۲۹۲-۲۹۳).

صدور انقلاب را در راستای اصل دعوت به اسلام

حضرت امام خمینی (ره) صدور انقلاب را در راستای اصل دعوت به اسلام دانستند چرا که امت مسلمان در کنار عزت و احترام کشور خود، نباید فراموش کنند که این عزت و اقتدار، تمامی مسلمانان را در معرض مسئولیت قرار می‌دهد تا پیام هدایت حضرت خاتم الانبیاء (ص) را به سایرین برسانند و آنان را به سوی سعادت مد نظر اسلام دعوت کنند؛   به عنوان نمونه‌ای برجسته از دعوت به اسلام در زمان حیات امام خمینی (ره) می‌توان پیام ایشان به گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سابق اشاره کرد. ازنظر سیاست خارجی استفاده از فرصت تاریخی جهت ابلاغ پیام الهی اسلام، برقراری رابطه معنوی و ابراز همدردی و حمایت از مسلمانان شوروی و دیگر کشور‌های بلوک شرق، ایستادگی نظام جمهوری اسلامی ایران بر اصل نه شرقی نه غربی، تأکید بر مبارزه با استکبار در اشکال و چهره‌های مختلف از آن و با اهمیت‌تر از همه، دعوت به اسلام ازجمله ویژگی‌ها و نکات برجسته پیام امام خمینی (ره) به گورباچف است.

وی در خصوص هدف نهایی صدور انقلاب فرمودند: «مقصد این است که اسلام، احکام اسلام، احکام جهان گیر اسلام زنده بشود و پیاده بشود و همه در رفاه باشند و همه آزاد باشند، همه مستقل باشند» از این سخن امام می‌توان این گونه برداشت کرد که استقلال ممالک اسلامی عنصر اصلی حفظ ارزش‌های اسلامی در دنیای معاصر است. نظر حضرت امام (ره) درباره استقلال و آزادی و وظیفه ما در قبال آن این است که «مـا بـراى حـیـات زیـر سـلطـه غـیـر، ارزش قـائل نـیـسـتـیـم، مـا ارزش حـیـات را بـه آزادى و استقلال می‌دانیم. دستورات مذهبى را که مترقی‌ترین دستورات است، راه ما را معین فرموده است. مـا بـا آن دسـتـورات و تـحـت رهـبرى بزرگ مرد دنیا محمد، با تمام قدرت‌هایی که بخواهند تـجـاوز کـنـنـد بـه مـمـلکـت مـا مـبـارزه خـواهـیـم کـرد. امـروز مـثـل روزهـاى سـابق نیست که یک نفر بر یک امت سلطه داشته باشد و این یک نفر هم دست نشانده اجانب باشد و بخواهند به مملکت ما با دست او خیانت و تجاوز کند» (صحیفه امام، ج ۱۳، ۱۸۱).

نعمت آزادی؛ صرف گسترش اسلام و صدور ارزش‌های

هم چنین ایشان نعمت آزادی را امانتی از سوی خداوند دانسته که می‌بایست صرف گسترش اسلام و صدور ارزش‌های اسلامی گردد. چنانکه فرمودند؛ «ما الان آزاد هستیم، آزادى یک نعمت بزرگ الهى است. یا در این موقع که آزاد هستیم، ببینیم که از ایـن آزادى آیـا سوء استفاده می‌کنیم یا استفاده مشروع؟ آزادى یک امانت الهى است که خداوند نصیب مـا کـرد، آیـا این امانتى که خداى تبارک و تعالی به ما داد و ما را آزاد کرد، با این آزادى چه می‌کنیم؟ آیـا آزادى را صـرف صلاح ملت و اسلام می‌کنیم؟ یا آزادى را صرف جهاتى که برخلاف مسیر نهضت و بر خلاف رضاى خداست؟ اگر ما آزادى را در مسیر خودش براى صلاح مـلّت، بـراى صـلاح اسلام، در خدمت کشور، از این آزادى استفاده کردیم، از امتحان درست بیرون آمده ایم» (صحیفه امام، ج ۷، ۲۱۵). با توجه به بیانات امام در باب آزادی باید توجه داشت که یک ملت باید به حدی از تفکر برسد تا بتواند با آزادی، ارزش‌های اصلی خود را مشخص کند و در پناه این ارزش‌ها به سعادتی که مد نظر اسلام است دست یابد و آن را گسترش دهد.

هم چنین امام با توجه به اصل نفی سلطه بیگانگان که در قرآن کریم به صراحت بیان شده است (و لن یجعل الله للکافرین علی المومنین سبیلا) سیاست نه شرقی نه غربی را مطرح می­نماید و در مورد مفاد و مصادیق قاعده نفی سبیل نوشتند: «ممکن است بگویم قاعده نفی سبیل وجه سیاسی دارد و در مقام توجه دادن مسلمانان به این امر مهم که لازم است از سلطه کافران به هر وسیله ممکن خارج شوند؛ زیرا تسلط آنان امر محتوم و تقدیر الهی نیست تا تسلیم به آن لازم باشد. بلکه رضایت دادن به این سلطه ذلت و ظلم است و خداوند از این بری است: فان العزه للّه و رسوله» (صحیفه امام، ۱۳۶۸، ج ۲، ۷۲۵)

از دیدگاه امام (ره) تنها در صورتی می‌توان الگوی مناسبی برای ملت‌ها گردید که آنها حس کنند در قبال مسائل و معضلاتشان احساس مسئولیت انقلابی وجود دارد؛ بنابراین مخاطب انقلاب اسلامی، ملت‌ها هستند و هدف آگاهی دادن به آنهاست. در این قالب، مفهوم صدور انقلاب با اتخاذ خط مشی روشنگرانه‌ای که ملت‌ها خود در تغییر سرنوشت خویش اقدام نمایند کاملاْ عجین گشته است و حرکت‌های نظامی گرایانه که مستلزم اخذ تصمیم و اقدام به جای ملت‌ها باشند به کلی نفی می‌شود. حضرت امام (ره) نه تنها به انگیزه‌ها و اهداف دینی سیاست صدور اشاره می‌فرمایند بلکه از شبهه‌ها و تردید‌هایی که ممکن است درباره انگیزه‌های صدور انقلاب پیش آید سخن می‌گویند تا اهداف صدور انقلاب اسلامی ایران با دیگر انقلاب‌ها یکسان پنداشته نشود؛ «.. ما تعددی به هیچ کشوری به واسطه دستوری که به ما رسیده است از اسلام، نخواهیم کرد... و نباید بکنیم و تجاوز به هیچ کشوری نخواهیم کرد و نباید بکنیم...» (روزنامه اطلاعات، ۱۳۵۹).

انقلاب اسلامی؛ نهضتی در مقابل مستکبران دنیا

حضرت امام خمینی (ره) انقلاب اسلامی را فقط مختص کشور ایران نمی‌داند بلکه آن را نهضتی در مقابل مستکبران دنیا معرفی می‌کند و امید دارد که درنهایت احکام اسلام در همه جا پیاده شود و همه ملت­ها بیدار شده و در راستای تحقق اهداف اسلام قیام کنند (صحیفه امام، ج ۱۰، ۲۸۷). ایشان همچنین اسلام را دینی جهان شمول دانست که اگر انسان‌ها آن را شناسایی نمایند درد‌های مزمن بشر درمان خواهد گشت. «اکنون از شما می‌خواهم درباره اسلام به صورت جدی تحقیق کنید و این نه به خاطر نیاز اسلام و مسلمین به شما، که به جهت ارزش­ های والا و جهان شمول اسلام است که می‌تواند وسیله راحتی و نجات ملت‌ها باشند و گره مشکلات اساسی بشریت را باز کند» (صحیفه امام، ج ۲۱، ۲۲۱).

ایشان هدف نهایی بحث صدور انقلاب را در راستای اهداف انبیاء و زمینه سازی برای تشکیل حکومت جهانی اسلام می‌داند و در این باره فرمودند؛ «مسئولان ما باید بدانند که انقلاب ما محدود به ایران نیست. انقلاب مردم ایران نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچم­داری حضرت حجت است که خداوند بر همه مسلمانان و جهانیان منت نهد و ظهور و فرجش را در عصر حاضر قرار دهد. باید دولت جمهوری اسلامی تمام سعی و توان خود را در اداره هر چه بهتر مردم [ایران]بنماید، ولی این بدان معنا نیست که آنها را از اهداف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانی اسلام است منصرف کند» (صحیفه امام، ج ۲۱، ۳۲۷).

یکی از اقدامات مهمی که امام خمینی (ره) در خصوص احیای آرمان فلسطین در سطح جهانی انجام دادند طرح روز جهانی قدس و فرمان اجرای آن در بهترین موقع زمانی یعنی ماه رمضان و نزدیک‌تر شدن امت اسلامی بود که تأثیرات مثبتی در داخل فلسطین اشغالی و در سطح دنیای اسلام و کشور‌های مختلف جهان بر جای گذاشت.

احیاء جنبش اسلامی فلسطین

امروزه این میراث گرانقدر امام راحل همچنان پر شکوه و عظمت آن افزوده می‌شود. رهبر کبیر انقلاب اسلامی با سیره عملی و نظری خود جنبش‌های اسلامی به خصوص جنبش اسلامی فلسطین را احیاء و مسلمانان جهان را در راه آن بسیج نمودند. امام راحل همچنین با هرگونه سازش در خصوص آرمان‌های اسلامی از جمله آرمان مقدس فلسطین مخالفت جدی می‌نمودند که این خود باعث افزایش روحیه مقاومت، ادامه جهاد و باقی ماندن نور امید در دل‌های مسلمانان مبارز خصوصاْ فلسطینیان مظلوم و مستضعف می‌شد. حضرت امام به مناسبت‌های مختلف در راستای عمل به تکلیف شرعی خود بر حمایت مادی و معنوی تمام ملل اسلامی از حماسه مردم فلسطین در راه آزادی قدس شریف تأکید فرموده اند که به نمونه‌هایی از آنها اشاره می‌گردد: «روز قدس روز اسلام است؛ روز قدس روزى است که اسلام را باید احیا کرد» (همان).

یکی از شباهت‌های عملکردی پس از پیروزی انقلاب‌های دنیا، تلاش و اصرار برای صدور انقلاب ها می‌باشد. بدین معنا که انقلابیون پس از مدتی کوتاه درصدد برمی آیند که ارزش‌های موجود در انقلاب خود را به سایر نقاط جهان تسری دهند تا بدین وسیله تداوم انقلاب خود را تضمین نمایند. از این روی، یکی از عرصه‌های مورد توجه حضرت امام خمینی (ره) به عنوان ایدئولوگ بزرگ انقلاب، مسئله صدور انقلاب اسلامی بوده است. در نگاه ایشان صدور انقلاب اسلامی به معنای صدور ارزش ها، آرمان‌ها و تجربیات انقلاب اسلامی به سایر کشورهاست.

پیروزی انقلاب اسلامی به معنای صدور پیام و ارزش‌های آن و به حرکت در آمدن موجی از خیزش‌های رهایی بخش در کشور‌های اسلامی و جهان سوم بود، امواج این انفجار بزرگ رژیم‌های وابسته به غرب را در ممالک اسلامی و بلاد عربی متزلزل و بیمناک کرده بود. پیام اصلی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی ماهیتی فرهنگی داشت و مبتنی بر اندیشه دینی و ارزش‌های معنوی بود که در این میان، حمایت از فلسطین و مردم بیگناه آن سرزمین نقشی برجسته و پررنگ دارد. از مشخصه‌ی اصلی انقلاب ایران، هویت اسلامی آن بوده که مبتنی بر فرهنگ اصیل اسلام است و در قلب مستضعفین جهان امید و در دل قدرت­ها ترس و وحشت ایجاد کرده است.