علامه مصباح یزدی؛ الگویی تمام عیار در ابعاد مختلف زندگی

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام و‌المسلمین علی مصباح یزدی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در نخستین کنگره ملی حیات طیبه علمای جهان اسلام، که امروز پنج‌شنبه یکم آبان‌ماه در مجتمع عالی تربیت مجتهد مدیر محمدیه برگزار شد، با اشاره به موضوع اصلی نشست، گفت: بحث الگوسازی برای نسل‌های جدید بر اساس شخصیت‌هایی که از جهات مختلف می‌توانند نمایانگر تفکر و سبک زندگی اسلامی باشند، از ضروریات جامعه دینی است. ممکن است برای نخبگان و اهل علم، مباحث نظری و عقلی جذاب‌تر باشد، اما برای عموم مردم، حتی برای خواص، الگوهای عینی و رفتاری نقش تعیین‌کننده‌تری در انگیزش و تربیت دارند.

حجت‌الاسلام و‌المسلمین مصباح یزدی با بیان اینکه علامه مصباح در ابعاد مختلف زندگی شخصی، اجتماعی، خانوادگی، علمی، اخلاقی و سیاسی دارای برجستگی‌های منحصر به‌فرد بودند، افزود: شخصیت ایشان از زوایای گوناگون قابل مطالعه، گفتگو و الگوبرداری است که می‌تواند برای نسل جوان الگوآفرین باشد.

وی در نخستین محور سخنانش به روحیه علمی و تلاش خستگی‌ناپذیر علامه مصباح اشاره کرد و گفت: ایشان نقل می‌فرمودند که در دوران تحصیل در مدرسه فیضیه، پیش از ازدواج، روزانه شانزده ساعت مشغول کار علمی بودند؛ یا درس می‌رفتند، یا مباحثه می‌کردند، یا مطالعه و حتی شام ساده خود را در مسیر از مدرسه تا کتابخانه می‌خوردند تا لحظه‌ای از وقت‌شان تلف نشود.

حجت‌الاسلام و‌المسلمین مصباح یزدی افزود: در سال‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ که ایشان مسئول دفتر همکاری حوزه و دانشگاه برای بازسازی علوم انسانی به فرمان امام خمینی(ره) بودند، تنها چهار ساعت در شبانه‌روز استراحت می‌کردند و بقیه وقتشان را به کار علمی و مدیریتی اختصاص می‌دادند. در بحبوحه جنگ، با وجود فشارهای روحی و جسمی فراوان، گاه جلساتشان تا دو بعد از نیمه‌شب ادامه داشت. نقل است که در میانه جلسات، برای رفع خستگی، سر خود را زیر آب سرد می‌گرفتند و می‌گفتند: “سرم داغ کرده است.” وقتی اطرافیان به ایشان پیشنهاد استراحت می‌دادند، پاسخ می‌دادند: «جبهه ما اینجاست؛ من سربازم و حق استراحت ندارم».

وی در ادامه به ویژگی برجسته علامه مصباح در اولویت‌سنجی امور اشاره کرد و گفت: ایشان تأکید داشتند که امروز روحانیون با وظایف متزاحم و متعدد مواجه‌اند و نخستین وظیفه آن‌ها پیش از انجام هر کاری، تشخیص اولویت‌هاست. باید دانست کدام وظیفه اهم است و نباید مهم را فدای اهم کرد. ایشان می‌فرمودند: روز قیامت خداوند ما را نه به خاطر ترک واجب، بلکه به خاطر انجام واجب غیرِ اولی مواخذه می‌کند؛ یعنی واجبی را انجام دادیم در حالی که واجب مهم‌تری بر عهده‌مان بود.

حجت‌الاسلام و‌المسلمین مصباح یزدی افزود: علامه مصباح بر این باور بودند که یکی از معیارهای تشخیص اولویت، شناخت نیاز روز جامعه است. در میان نیازهای مختلف، باید به نیازهای مبنایی که می‌تواند زیربنای حل سایر مشکلات باشد، توجه کرد. این مسائل مبنایی گرچه اثر فوری ندارند و نتیجه‌شان در بلندمدت ظاهر می‌شود، اما ریشه اصلاح علمی، معرفتی، اخلاقی و سیاسی جامعه‌اند.

وی در محور سوم سخنانش به مسئله اخلاص در عمل اشاره کرد و گفت: علامه مصباح همواره بر اخلاص و تقوا به‌عنوان رکن اصلی حیات انسان تأکید می‌کردند. ایشان نه‌تنها خود در این مسیر ثابت‌قدم بودند، بلکه دائماً شاگردان و دوستانشان را به محاسبه دائمی نفس فرا می‌خواندند و می‌فرمودند: در هر لحظه بیندیشید که خداوند از شما چه می‌خواهد؛ احساس کنید امام زمان(عج) روبه‌روی شماست. کاری انجام دهید که بدانید با آن لبخندی بر لبان ولی‌عصر(عج) می‌نشیند.

حجت‌الاسلام و‌المسلمین مصباح یزدی ادامه داد: در واپسین سخنان خود نیز فرمودند: کار را فقط برای خدا انجام دهید؛ اگر کاری خالص برای خدا بود، حتی اگر به نتیجه نرسید، حسنه است؛ اما اگر انگیزه دنیوی یا ریاکارانه در میان بود، حتی موفقیت ظاهری آن، برای آخرت شما سودی ندارد.

وی در بخش دیگری از سخنانش به نقش علما در دینداری مردم اشاره کرد و گفت: در سفری که با آیت‌الله مصباح به عراق داشتیم و به دیدار حضرت آیت‌الله سیستانی رفتیم، ایشان نکته‌ای فرمودند که آیت‌الله مصباح مکرراً نقل می‌کردند. حضرت آیت‌الله سیستانی گفتند: مردم به خاطر استدلال‌های عقلی دیندار نشده‌اند؛ بلکه با نگاه به رفتار و منش ما دیندار می‌شوند. اگر ضوابط و شرایط عالم دینی را رعایت نکنیم، همین رفتار ما موجب بی‌دینی مردم خواهد شد.

حجت‌الاسلام و‌المسلمین مصباح یزدی در پایان خاطرنشان کرد: از این رو، ضروری است که الگوهای زنده دینی خود را بشناسیم، از آنان بهره ببریم و پیش از آنکه از دنیا بروند، سیره و سبک زندگی‌شان را به مردم معرفی کنیم. این وظیفه‌ای اخلاقی، تربیتی و تمدنی است.