هربار با ایرانی‌ها دیدار می‌کردم دروغ تازه ای به آنها می گفتم

ماجرای ایران کنترا را می توان بدترین فاجعه دوره ریاست جمهوری ریگان دانست که پس از افشای چند عملیات فوق محرمانه شکل گرفت. یکی از آن عملیات ها فروش موشک به جمهوری اسلامی ایران بود به این امید که گروگان های آمریکایی در بند در لبنان آزاد شوند. عملیات محرمانه دیگر کمک به شورشیان کنترا در نیکاراگوئه بود تا بتوانند دولت ضدمنافع آمریکا به رهبری دنیل اورتگا را در این کشور سرنگون کنند.

هر دوی این عملیات ها به لحاظ قانون اساسی ایالات متحده، کاملا غیرقانونی و نامشروع بود. پس از انتشار خبرها و رسوایی متعاقب آن، گروه های تحقیق تفحص متعددی شکل گرفتند تا عملکرد دولت ریگان در این زمینه را مورد بررسی قراردهند. یکی از این گروه ها کمیسیون تاور بود که به ریاست سناتور جان تاور عملکرد شخص ریگان در این زمینه را مورد بررسی قرار می داد که پیش‌تر در گزارش کمیسیون تاور به آن پرداخته شد.

اما در این میان الیور نورث تنها فردی بود که مسئول تمام اتهامات از سوی کنگره شناخته شد و در 4 می 1989 این محکومیت رسمیت یافت. او در مناسبات پشت پرده در داخل کاخ سفید، پذیرفت که تمامی انحرافات از قانون اساسی آمریکا و خلاف کاری ها را به گردن بگیرد و عامل اصلی این رسوایی شناخته شود. اسناد متعددی توسط سازمان آرشیو اسناد سازمان امنیت ملی که مؤسسه ای وابسته به دانشگاه جورج واشنگتن در آمريکاست منتشر شده که بر مبنای دست خط نورث نقش او را در جهت دهی به این عملیات ها آشکار می کند. با اینکه او بارها اعلام کرد صرفاً مطیع اوامر و دستورات مقامات بالادستی اش بوده که در صدر آنها شخص رونالد ریگان قرار داشته، الیور نورث تبدیل به یک شخصیت شناخته شده رسانه ای شد و به عنوان تنها چهره هدف در رسانه های تصویری و نوشتاری ایالات متحده معرفی و مسئول تمام این اتفاقات شناخته شد. نقل قول های مشهوری در رسانه های آمریکایی باقی مانده ، مثلا او بارها در اعترافاتش گفته بود: «دستور العمل این بود که هر بار با مقامات ایرانی دیدار می کردیم به آنها دروغ های تازه ای بگوییم»

سیا برای سرنگون کردن دولت چپگرای دانیل اورتگا که با رای مردم انتخاب شده بود از شورشیان کنترا حمایت و آنها را تجهیز می‌کرد. عملیات پیچیده‌ای که برای انتقال پول و سلاح از آمریکا به ایران و از پاناما به نیکاراگوئه و انتقال کوکائین از کلمبیا به آمریکا باید صورت می‌گرفت و به راهی مخفی و به دور از چشم اعضای شورای امنیت ملی آمریکا برای تبادل اطلاعات و ارتباطات این عملیات نیاز داشت. الیور نورث که در آن زمان چندان سرشناس نبود، عضو شورای امنیت ملی و دستیار جان پویندکستر مشاور امنیت ملی رونالد ریگان بود. او یکی از مهره‌های اصلی برای ایجاد شبکه وسیع سازمان‌های اطلاعاتی بخصوص سیا، نهادهای بانکی، قاچاقچیان مواد مخدر و سلاح در آمریکای لاتین بود که در نهایت به ایران کنترا معروف شد. با وجود شواهدی که از باخبر بودن رونالد ریگان از این عملیات وجود داشت، در نهایت بازیگران اصلی ایران-کنترا در آمریکا به چند نفر از جمله رابرت مک فارلین، سرهنگ الیور نورث و بعدا جان پوینتدکستر تقلیل داده شدند. الیور نورث در ١٩٨٩ در ارتباط با سه مورد اتهام تخصیص غیرقانونی بودجه دولت آمریکا مجرم شناخته شد اما سال بعد این حکم در فرجام خواهی لغو شد.

به بهانه سالروز ابلاغ حکم محکومیت الیور نورث در 4 می 1989(14 اردیبهشت 1368) توسط کنگره آمریکا، به یک سند خاص در مرکز اسناد امنیت ملی آمریکا می پردازیم که حاوی دستورالعمل اجرایی الیور نورث به رابرت مک فارلین تاریخ در 16 مارچ 1985(25 اسفند 1363) بوده و سرآغاز روند جعل و دستکاری اسناد مربوطه به پرونده ایران کنترا در داخل کاخ سفید است. همچنین به روایت مالکوم بِرن از روند دستکاری این سند می پردازیم که سالها پژوهشگر ارشد در زمینه روابط سیاسی ایالات متحده و ایران است و کتاب های متعددی از او منتشر شده است. یکی از مهمترین آثار او در این رابطه « ماجرای ایران-کنترا؛رسوایی رونالد ریگان وسوء استفاده او از اختیارات ریاست جمهوری» ست در سال 2014 منتشر شده و بسیار جریان ساز بوده است.

محکومیت اصلی الیور نورث دستکاری و جعل گسترده اسناد مربوط به پرونده ایران کنترا بود. او بلافاصله پس از اطلاع از افشای احتمالی این ماجرا به صورت مخفیانه اطلاعات حساس مندرج در آنها را حذف، تحریف یا معدوم می کرد. کارمندان بخش اسناد سازمان امنیت ملی آمریکا روش خاصی برای این کار داشتند که آنرا «سیستم کانال4» می نامیدند. اما دسترسی به اسناد تحریف شده توسط نورث انقدر سخت و مشکل بود که تمام افرادی که می توانستند به آنها دسترسی داشته باشند تعداد بسیار اندکی را شامل می شدند. این بدان معنا بود که نورث نمی توانست صرفاً آن اسناد را معدوم کند بلکه باید آنها را با اطلاعات جعلی تازه‌ای بازنویسی می کرد و در واقع رد اصلی اتفاقات را در میان سطور این اسناد گم می‌کرد. این سند که در ادامه می‌آید اولین سرنخ از فهرست بلندبالای اسناد دستکاری شده الیور نورث در این زمینه است. برای اولین بار دستکاری های الیور نورث توسط مقایسه سربرگ اسناد اصلی و اسناد جعلی افشا شد که هردوی آنها در این سند وجود دارد.