کرسی تخصصی «اهل بیت(ع) و فتوحات» برگزار شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر ذاکری خمی در پیش اجلاسیه اول کرسی تخصصی «اهل بیت(ع) و فتوحات(نقد دیدگاه ها)» که به همت پژوهشکده تاریخ سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سالن علامه طباطبائی(ره) مرکز همایش های غدیر قم برگزار شد، اظهار داشت: سخن درباره فتوحات صدر اسلام از سال ها قبل از انقلاب اسلامی ایران مطرح و پاسخ هایی به آن داده اند.

وی گفت: اخیرا این فتوحات با هدف دیگری مطرح و به انتقاد از امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) پرداخته اند که با مشورت های خود در جنگ های اعراب با ایرانیان مخالفت و از این فتوحات حمایت کرده، در حالی که ستم زیادی به مردم سرزمین های فتح شده از جمله ایرانیان شده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: محور اصلی بحث، دوران خلفا به ویژه خلیفه دوم است؛ درباره نظر اهل بیت(ع) درباره فتوحات سه دیدگاه مطرح است؛ البته در گذشته هم فقها به جهت بحث اراضی خراجیه به این موضوع پرداخته اند.

وی به بررسی نظرات سال های اخیر اشاره کرد و افزود: یکی از نظریات، موافق مطلق است؛ فتوحات در جهت تقویت اسلام و حفظ وحدت مسلمین بوده و دلیل آن را حضور امام حسن و امام حسین (ع) در این فتوحات دانسته اند.

حجت الاسلام والمسلمین ذاکری خمی اظهار داشت: در نظریه مخالف مطلق، برخی هر گونه تاییدی را از سوی اهل بیت رد می کنند و دلایلی بر آن اقامه کرده اند؛ مهمترین دلیل آن را عدم اذن امام معصوم دانسته اند؛ آنان شرکت امام حسین(ع) را در فتوحات رد و شواهد و دلایل دیگری بر عدم امکان تایید ارائه می کنند که نقد می شود.

وی با اشاره به دیدگاه موافق مشروط گفت: این دیدگاه در برابر دیدگاه موافق و مخالف مطرح است؛ این دیدگاه با هر یک از دو دیدگاه قبلی نقاط مشترک و نقاط افتراقی دارد و از موافقت ضمنی اهل بیت(ع) با فتوحات برای دفاع از اسلام سخن می گوید و مشورت های امیرالمومنین(ع) را در این جهت می داند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این که امیر المومنین(ع) در جلسات مشورتی مربوط به فتوحات شرکت می کردند، تصریح کرد: افزون بر لزوم حمایت از اسلام، نکات اصلاحی مهمی در این جلسات مطرح می کردند که به آن توجه می شد؛ مانند دفاع از حقوق مردم سرزمین های فتح شده و تلاش برای حفظ کرامت آنان و مانع بحران و فاجعه انسانی در سرزمین های فتح شده شدند که متاسفانه به آن توجه نشده است.

وی افزود: اصل اولیه با توجه به عدم مشروعیت خلافت، رد هرگونه همکاری با خلفا بوده، اما این اصل با همکاری امیرالمؤمنین(ع) با دستگاه خلافت در زمان خلیفه اول از بین رفت، زیرا حضرت در ۶۲ نهج البلاغه "فَخَشِيتُ إِنْ لَمْ أَنْصُرِ الْإِسْلاَمَ أَهْلَهُ أَنْ أَرَي فِيهِ ثَلْماً أَوْ هَدْماً، تَکُونُ الْمُصِيبَةُ بِهِ عَلَيَّ أَعْظَمَ مِنْ فَوْتِ وِلاَيَتِکُمُ الَّتِي إِنَّمَا هِيَ مَتَاعُ أَيَّامٍ قَلاَئِلَ" ؛ در دوران فتوحات این خطر از بین نرفته بود.

حجت الاسلام والمسلمین ذاکری خمی به دیدگاه فقهای شیعه مبنی بر مخالف معتقد به عدم اذن و اجازه امام در فتوحات اشاره کرد و اظهار داشت: جمعی از فقها به روایتی از امام باقر(ع) استناد کرده اند که امام علی(ع) می فرماید خلیفه دوم با من مشورت و طبق نظر من عمل می کرد؛ فقهای شیعه در بحث اراضی خراجیه این خبر را دلیل بر اذن و اجازه امام دانسته اند.

وی با بیان این که دلیل دیگری که بر اجازه امام می توان ارائه داد، عمل عمر به نظر مشورتی حضرت درباره اراضی فتح شده است، گفت: امام علی(ع) در هنگام مشورت خلیفه درباره سرزمین های فتح شده، پیشنهاد وضع خراج داد که اگر این پیشنهاد توسط حضرت مطرح نمی شد؛ ما با فاجعه انسانی وسیعی در مناطق فتح شده روبه رو می شدیم. حضرت از بردگی میلیون ها نفر کشاورز در سرزمین های فتح شده ممانعت به عمل آورد، زیرا قرار بود زمین ها با کشاورزان در اختیار مجاهدان قرار گیرد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به اینکه امام علی(ع) دستگاه خلافت را به ضرورت کار فرهنگی و ضرورت آموزش مبارزان و فاتحان آگاه کرد، تصریح کرد: انتقاد حضرت از عملکرد دستگاه خلافت نشان می دهد که ایشان تمام عملکرد آنان را درباره فتوحات تایید نمی کردند؛ در مواردی امام علی(ع) به عملکرد دستگاه خلافت نسبت به مسائل فتوحات انتقاداتی داشت.

وی خاطرنشان کرد: اجازه و تایید حضرت محدود به مواردی است که دستگاه خلافت طبق نظر ایشان عمل کرده است؛ دیدگاه حضرت درباره وضع خراج اول در عراق و بعد در دیگر سرزمین ها اجرا شد و سرزمین های فتح شده ملک تمام مسلمانان قرار گرفت؛ روایتی صحیح در این باره نقل شده است.

در پایان این کرسی، آیت الله یوسفی غروی، حجت الاسلام والمسلمین رمضان محمدی، سید حسین فلاح زاده و علی بیات به نقد مباحث مطرح شده پرداختند./۸۲۲/ج