نظریه "تمدن رضوی" و نقطه کانونی آن

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشکده اندیشه سیاسی و تمدن اسلامی در سخنانی به تشریح اهمیت و جایگاه تمدن رضوی در تکمیل نظام و نهضت اسلامی پرداخت.

انسان ۲۵۰ ساله

در مجموعه انسان 250 ساله رهبر معظم انقلاب که از پیامبر(ص) تا امام زمان در آن بررسی شده است، دو مفهوم نهضت حسینی و نظام علوی به خوبی مورد پذیرش قرار گرفته است و اکثر مردم هنگام صحبت از قیام و نهضت از امام حسین(ع) و هنگام صحبت از نظام دینی، نظام علوی را مطرح می‌کنند.

اما با این اوصاف جای یک مفهوم کاملا خالی است که می‌توان به عنوان یک معیار از آن استفاده کرد و آن هم مفهوم «تمدن رضوی» است که به هرحال وقتی جرایان بزرگ معارفی مشاهده می‌شود؛ هم دارای بُعد نهضت و هم نظام است و اگر بُعد تمدن نداشته باشد، لاجرم در تمدن های دیگر حل شده و دیگر دیده نمی‌شود.

تمدن رضوی

سؤال برخی، از چرایی تمدن رضوی است، یک علت این است که از دوران بعد حضرت باقر و صادق(ع) صحبت می‌شود و در زمان حضرت رضا(ع) یک ویژگی وجود دارد که در زمان دیگر ائمه مشاهده نمی‌شود و آن مسأله ولایت عهدی می‌باشد که نقطه مرکزی نظریه تمدن رضوی است و بعد از حضرت نیز کسانی که به ولایت ایشان قائل باشند، دارای ولایت کاملی هستند، بنابراین امام رضا(ع) مرز قضیه هستند که شامل همه ائمه قبل و بعد از خود می‌شوند.

مسأله ولایت عهدی امام هشتم حتی جنبه‌ای که امام حسین(ع) برای آن به شهادت رسیدند، یعنی انحراف از اسلام که انحراف از خلافت به سلطنت بود را جبران کرد، یعنی خلافت به سمت اصلاح برگشت که اصلاح نظام سیاسی بوده و دیگر سلطنت نباشد.

استراتژی امام در مقابل مأمون

البته این استراتژی خیلی کوتاه و تئوری بود، نه در عمل، چراکه حضرت قبل از هلاکت مأمون به شهادت رسیدند و این سلسله سلطتنی ادامه یافت، امام مسأله مهم این است که از نظر تئوری به قضیه سلطنت، ضربه مهلکی وارد شده که در تاریخ اسلام بسیار مهم است؛ از این رو جنبه فلسفه سیاسی بحث مهمی است، اصلاح نظام سیاسی مسأله است که فقط در دوره حضرت رضا(ع)  مشاهده می‌شود و در مورد سایر ائمه(ع) دیده نمی‌شود.

مسائلی همچون مناظرات و تنوع فرهنگی فوق‌العاده موجود در زمان حضرت و گسترش آن نیز در زمان حضرت رضا(ع) وجود داشت.

تاکتیکی که مأموون برای اجبار امام به پذیرش ولایت‌عهدی به کار برد، توسط امام به یک استراتژی بزرگ تبدیل شد و این امکان پذیر است، همچون جنگ ایران و عراق که توسط آمریکا و عراق آغاز شد ، اما توسط امام راحل به یک استراتژی بزرگ تبدیل شد، کما این‌که حضرت علی (ع) از نظریه خلاقت که در جامعه آن زمان مشروعیت پیدا کرده بود، به سبک خلافت استفاده کرده و امامت را مطرح کردند.

حضرت رضا(ع) همین کار را انجام دادند و از این فرصت استفاده کرده و با همان سبک در جهت ترویج امامت بکار بردند و این همان نظام سیاسی و الگوی نمادین اسلامی است./876/ت۳۰۲/س