ضرورت استخراج قواعد اخلاقی از مباحث فقهی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام امیر غنوی در نشست تخصصی فقه‌الاخلاق که پیش از ظهر امروز در سالن اجتماعات نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها برگزار شد، فقه‌الاخلاق را با نگاه تاریخی بررسی کرد و تلاش‌ حوزه‌ برای دریافت پیام دین را پاسخی به دعوت تفقه در دین عنوان کرد.

وی در ادامه با بیان این‌که فقه و تفقه به عنوان اسلوب و روش مطرح و موضوع کار تمامی دین است، گفت: مجموعه آموزه‌های پیامبر اسلام به احکام اختصاص دارد و آنچه را قرآن کریم و رسول اکرم، آموزش می‌دهند و امر به تفقه در آن می‌کنند، بخشی از احکام است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تفقه را به نقل کلمات بزرگان معنا کرد و افزود: جریانی که در کنار معصومان به تدریج شکل می‌گیرد و شاگردان و پیروان آن حضرات تعقیب می‌کنند چنین وضعیتی دارد و تفقه به معنای نقل کلمات بزرگان بوده است.

وی با دقت در کتاب‌های نجاشی، ابن نمین و شیخ طوسی، توجه فقهای نسل اول را به تمامی عرصه فقه یادآور شد و گفت: در عصر غیبت و با ظهور بزرگانی چون شیخ طوسی و سید مرتضی، بخشی از فقه با سرعت به حرکت خود ادامه می‌دهد و بخش‌های دیگر فقه این سرعت را ندارد.

حجت‌الاسلام غنوی با اشاره به این‌که در عصر غیبت، کتاب‌های بزرگی مانند مبسوط شیخ طوسی ارائه می‌شود اما در عرصه اخلاق پیشرفت خاصی دیده نمی‌شود، اظهار داشت: در دوره پس از غیبت و با ورود جدی فرهنگ یونان، ایران و هند، پاسخ به سئوالات اخلاقی متأثر از اندیشه یونانی جست‌وجو می‌شوند.

مسأله‌محوری و پرسش‌محوری رکن فقه است

وی با بیان این‌که از مجموعه آموزه‌ها و مطالبی که عرضه شده به درستی بهره نبرده‌ایم، ابراز کرد: وقتی در عرصه اخلاقیات وارد می‌شویم باید به همان شکلی که یک فقیه سختگیرانه یک پرسش را در برابر خود قرار می‌دهد و آن پرسش را براساس معتبر پاسخ می‌دهد برخورد کنیم.

حجت‌الاسلام غنوی مسأله محوری و پرسش‌محوری را رکن فقه خواند و گفت: اگر می‌خواهیم به سئوالی در عرصه اخلاق پاسخ دهیم باید استنطاق ادله کنیم و مجموعه مدارک مربوط به پرسش را گردآوری کرده و به صورت روشمند به آن هدف که رسیدن به حکم پروردگار است برسیم.

استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: کار فقیه قال الصادق و قال الباقر است و در نهایت می‌خواهیم مطمئن شویم و برای ما آشکار شود که در پاسخ پرسش حرف و کلام دین را می‌گوییم که طبیعتا در این مسیر دچار مشکلاتی نیز می‌شویم.

وی روش کار و اصول استنباط را از مشکلات این عرصه برشمرد و با تأکید بر این‌که در زمینه فقه‌الاخلاق باید سخت‌گیری فقها در استنطاق پرسش‌های اخلاقی لحاظ شود، گفت: قواعد اخلاقی را از لابه‌لای مباحث فقهی به تدریج استخراج کنیم و عوامل استنباط این قواعد را به بحث و بررسی بگذاریم.

چالش‌های اخلاق در جهان امروز/ آثار آموزش و تربیت براساس آموزه‌های اخلاقی دین

حجت‌الاسلام غنوی در بخش دوم سخنان خود، مرگ یا غیبت خداوند، نسبی‌گرایی اخلاقی، اگوئیزم یا خودخواهی، نظریه تکامل، الزامات و تقاضاهای زیاد اخلاقی و وجدان‌های دروغین و یا احساس تکلیف‌های دروغین را از چالش‌های اخلاق در جهان امروز برشمرد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به آثار آموزش و تربیت براساس آموزه‌های اخلاقی دین، گفت: فهم عمیق از آموزه‌های اخلاقی دین و مبانی آن می‌تواند زندگی و حیات اخلاقی را سبب شود، حیاتی که مراتب عقلانی، دینی و طیبه دارد.

وی خاطرنشان کرد: با ثبات و استقرار یافتن باورهای دینی در انسان و زندگی درست، در درون انسان به تدریج نگاهی پدید می‌آید که جز حکمت و زیبایی و مصلحت در زندگی نمی‌بیند و اینجاست که زندگی طیبه شکل می‌گیرد./920/پ202/س