درنگی بر "ضیافت" در رسانه ملی؛
مفاخر ارزشمند شیعه در قاب تصویر
خبرگزاری رسا ـ انتخاب سی شخصیت بزرگ از مفاخر ارزشمند علمای شیعه در سی روز از ماه مبارک رمضان و آشنا کردن مردم با زوایای مختلف زندگی این بزرگان از دریچه رسانه ملی، از جمله کارهای قابل تقدیری بود که ثابت کرد اگر برنامه‌ای با پشتوانه تحقیقاتی و نظرسنجی هوشمندانه طراحی شود، با اقبال مخاطبان روبرو خواهد شد.
تولید برنامه‌های علمی از جمله وظایف رسانه‌هاست و از طرفی وجود حوزه علمیه قم به عنوان بزرگ‌ترین پایگاه نشر معارف اسلامی، فرصتی را برای رسانه ملی فراهم کرده است تا برنامه سازان، توجه ویژه‌ای به مباحث قابل طرح در ارتباط با شخصیت‌های بزرگ این حوزه داشته باشند.
به گواه تاریخ، حوزههای علمیه شیعه بیش از هزار سال قدمت دارند. علمای شیعه در مقاطع گوناگون تاریخی همواره با مردم و در متن جامعه نقش آفرین بوده‌اند؛ به طوری که نام و یاد میرزا شیرازی، آخوند خراسانی، میرزای نائینی، امام خمینی(ره) و... برای همیشه ماندگار شده‌اند.
باید اذعان کرد که متاسفانه تاکنون برنامه قابل توجهی از رسانه ملی در این باب تولید نشده بود. بنابر این تولید برنامه درباره دانشمندان حوزوی، برای آشنایی بیشتر مخاطبان امری ضروری است؛ چرا که امروز حوزه قم و مکتب قم، به اعتقاد دوست و دشمن به عنوان نقطه عطفی بزرگ از گذر تاریخی هزار ساله حوزههای علمیه مطرح بوده و در این راستا نقش آفرینی می‌کند.
ارزیابی کلی برنامه‌های ماه مبارک رمضان در سیما، نشان می‌دهد مدیران شبکه‌ها با کمک شوراهای راهبردی و اتاق فکر، تلاش کرده بودند تا برنامه‌های معرفتی و معنوی جذاب و فاخری را برای مخاطبان رسانه ملی تولید و پخش نمایند.
در بین برنامه‌های افطاری در شبکه‌های سیما، این شبکه قرآن و معارف سیما بود که برای اولین بار در موضوع آشنایی مخاطبان با شخصیت‌های فرهیخته حوزههای علمیه، در مدیوم برنامه زنده تلویزیونی با طراحی و تولید برنامه زنده "ضیافت" کار فاخر و پسندیده‌ای انجام داد که با اقبال نخبگان و عموم مردم و خصوصا نسل جوان روبرو شد.
انتخاب سی شخصیت بزرگ از مفاخر ارزشمند علمای شیعه در سی روز از ماه مبارک رمضان و آشنا کردن مردم با زوایای مختلف زندگی این بزرگان از جمله کارهای قابل تقدیری بود که مدیران شبکه قرآن و معارف سیما در شورای راهبردی و اتاق فکرش آن را مهندسی کردند تا برای چندمین بار بگویند اگر برنامه ای با پشتوانه تحقیقاتی و نظرسنجی هوشمندانه طراحی شود، با اقبال مخاطبان روبرو خواهد شد.
انتقال میراث اجتماعی از نسلی به نسل دیگر، همان کارکرد آموزشی رسانه‌هاست. انتقال فرهنگ معطوف به منتقل کردن اطلاعات، ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی از نسلی به نسل دیگر است.
هدف اصلی این کارکرد بالابردن اطلاعات مردم است. آموزش یکی از راه‌هایی است که از طریق آن می‌توان افراد جامعه را با یک اصل یا ارزش فرهنگی آشنا ساخت و با آموختن آن به دیگران، امکان استقرار آن را در جامعه فراهم کرد. زیرا از طریق آموزش هم می‌توان بخش‌های ثابت فرهنگ را از نسلی به نسل دیگر منتقل کرد و از این طریق امکان تداوم فرهنگی را فراهم آورد و هم می‌توان بخش‌های جدیدی را که به خاطر پویایی فرهنگ به آن اضافه می‌شود، به افراد جامعه آموزش داد و بدین طریق زمینه‌ای را فراهم نمود که این بخش‌های جدید، به جزئی از فرهنگ تبدیل شود.
در جوامع پیشرفته کنونی، افراد انسانی کوشش می‌کنند همیشه در جریان همه امور و مسائل اجتماعی قرار داشته باشند؛ به همین جهت آگاهی اجتماعی، از مهمترین ویژگی‌های زمان معاصر به شمار میرود و همین آگاهی است که انسان را به زندگی فردی و جمعی علاقمند میسازد.
بدون تردید انسان معاصر را تنها با آموزش نظری در مدارس نمیتوان به عنوان یک فرد کاملاً آگاه وارد صحنه زندگی کرد؛ بلکه باید به موازات آموزش مدرسهای، از طریق وسایل ارتباط جمعی، اخبار و اطلاعات محیط زندگی و افکار و عقاید و رفتارهای عمومی را نیز در اختیار او گذاشت.
شناخت نقش و جایگاه بی‌بدیل حوزه، این میراث عظیم شیعه و نقش اجتماعی - سیاسی آن به عنوان ثمره فقه، از اهمیت به سزایی برخوردار است. امروز حوزه علمیه قم در عصر حاضر، از مهمترین و موثرترین مراکز دینی است که توانسته پرچم عزت اسلام و عظمت مسلمین را برافراشته سازد و در عرصه سیاسی و اجتماعی، از جایگاه مهم تاثیرگذاری در بین مکاتب فکری الحادی و سرمایه داری برخوردار باشد.
یکی از ارزش‌های فرهنگی ایران اسلامی، حوزه‌هاى علمیه است؛ چرا که به فرموده رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، این‌جا مزرع علماى دین و پرورشگاه نهال‌هاى بالنده فقاهت است. این حوزه‌ها در طول زمان توانسته‌اند اولاً دین را حفظ و تبیین کنند - که اگر زحمات حوزه‌هاى علمیه از آغاز تا امروز نمى‌بود، یقیناً از دین و حقایق دینى چیزى باقى نمى‌ماند؛ بقاى دین مدیون تلاش علمى حوزه‌هاست - ثانیاً توانسته‌اند روحیه دینى مردم را تقویت کنند. از این حوزه‌ها بوده است که علما و مبلّغانى برخاستند و در میان مردم تبلیغ دین کردند و روحیه دینى را در مردم تقویت نمودند و همچنین توانستند فکر جامعه را هدایت کنند. از هزار سال پیش تا امروز - یعنى بعد از دوران حدیث و متن‌گرایى، و از اول دوران استدلال - این حوزه‌هاى علمیه بودند که توانستند فکر دینى مردم را هدایت کنند و به آنها روحیه دینى بدهند و دین را حفظ نمایند.
از این رو پرداختن به این شخصیت‌های بزرگ شیعه، یکی از وظایف بزرگ رسانه‌هاست که با تولید و پخش برنامه‌هایی بتواند به این نقش آفرین‌های تاریخ تشیع بپردازند؛ زیرا تحرک ملت و تحقق انقلاب اسلامى و حدوث جامعه‌اى با پایه‌هاى اسلامى، به وسیله همین شخصیت‌های حوزه‌هاى علمیه انجام گرفته است.
بنابراین پرداختن به نقش حیاتى آنان، نیازمند تحقیق و شناسایی اطلاعات لازم است و در این زمینه نیازمند فکر نو برای ارائه این گونه برنامه‌های تلویزیونی است؛ چرا که به فرموده رهبر فرزانه انقلاب، معتقدیم گنجینه‌اى با این عظمت، در اختیار ما و در اختیار جهان اسلام و روحانیت اسلام است. قاعدتاً در هر جاى دنیا یک چنین گنجینه اساسى وجود داشته باشد، براى آن شب و روز برنامه‌ریزى مى‌کنند. بزرگان و صاحب‌نظرانى، براى این‌که چگونه از این ذخیره عظمى استفاده بشود، در حال برنامه‌ریزى هستند؛ ما چطور؟ ما براى حوزه‌هاى علمیه خود چه‌قدر برنامه‌ریزى مى‌کنیم؟ چه کسى این برنامه‌ریزى را مى‌کند؟
گر چه رسانه ملی در سال‌های مختلف تلاش کرده با تولید "سیمای فرزنگان" و "حدیث سرو" به این موضوع بپردازد، اما در مقیاس برنامه‌های دیگر رسانه، این گونه برنامه‌ها در محاق کنداکتور شبکه‌ها در سایه به سر می برند.
این جای تاسف است که نسل نو به تمام اطلاعات جزیی ورزشکاران و هنرمندان داخلی و خارجی آشناست و به قول بعضی‌ها شماره کفش آنان را می شناسد، اما وقتی از شخصیت‌های بزرگ فرهنگی و علمی‌اش سوال می‌شود، حتی نام آنان را برای اولین بار از رسانه‌ها می‌شنود! چرا که این رسانه‌ها هستند که ارزش سازی می‌کنند و موضوعات را در بین مخاطبان مهم جلوه می‌دهند.
حال که شبکه قرآن و معارف سیما در ماه مبارک رمضان این ایده مهم را در سی برنامه زنده دنبال کرد و مخاطبان را با این میراث ارزشمند فرهنگی حوزههای علمیه، شخصیت‌هایی چون علامه طباطبایی، علامه جعفری، آیت الله العظمی گلپایگانی، آیت الله العظمی نجفی مرعشی و سایر مفاخر حوزوی آشنا نمود و با استقبال نسل نو مواجه شد، نشان می‌دهد که سایر شبکه‌ها هم وظیفه دارند چند درصد از برنامه سازی را به این گونه سبک برنامه سازی اختصاص دهند و نسبت به حل آن معضل فرهنگی که اشاره کردیم، عقب افتادگی خود را جبران نمایند.
مدیران شبکه‌ها وظیفه دارند که براى معرفی دستاوردهای حوزه‌هاى علمیه، برنامه‌ریزى نمایند؛ زیرا معتقدیم رسانه‌های جمعی، مهمترین ابزار اطلاع‌رسانی در جهان معاصر به شمار می‌آیند و نقش اساسی در تغییر نگرش و بینش انسان‌ها ایفا می‌کنند.
از سوی دیگر، روحانیت نیز برای آن که بتواند با نسل جوان باب گفت‌وگو را باز کند، بایستی از بهترین زبان، بهترین محتوا و بهترین شیوه ارتباطی استفاده کند. اگر روحانیت و جوانان نتوانند به زبان مشترک و درک مشترک و آشنایی بیشتر از نیاز همدیگر برسند، قطعا با چالش جدی در تاثیر گذاری و مرجعیت فکری و فرهنگی روبرو خواهند شد. علاقه فطری جوانان به نیازهای معنوی، از فرصتهای خوبی است که باید رسانه ملی از آن استفاده نماید.
از این رو در جمهورى اسلامى، تأثیر گذاشتن بر روى انسان‌ها و کشاندن آنها به سمت آن انسانى که اسلام و بینش انقلابىِ اسلامى، آن را مى‌خواهد بسازد و به وجود بیاورد، یکی دیگر از وظایف رسانه ملی است.
برنامه «ضیافت» از برنامه‌هاى بسیار خوب شبکه قرآن و معارف سیما است که توانست به عنوان مدرسى گسترده براى طرح حقایق اسلام ناب محمّدى صلّى‌اللَّه‌علیه‌واله و معارف اهل بیت علیهم‌السّلام به گونه اصیل و صحیح مطرح گردد و در آن دین و اخلاق و ارزش‌هاى اسلامى را در راه و روش زندگى دانشمندانش، به زبانی رسا در اختیار مخاطبان قرار دهد.
از نقاط قوت این برنامه آن بود که توانست با آشنا کردن مخاطبان، اطلاعات قابل استفاده‌ای را در اختیار آنان قرار داد تا این بار از زبان فرزندان این شخصیت‌های بزرگ تشیع بشنوند. نکته دیگر بازگشت به مرجعیت فکری و فرهنگی این بزرگان است که رسانه وظیفه دارد این مرجعیت را حفظ و تقویت کند تا نسل جدید سراغ کسانی نروند که از اسلام اصیل بیگانه هستند و گاه آنان را به نا کجا آباد می‌کشانند. ریختن این گونه طعم ایمان و معنویت به کام مخاطبان در برنامه سازی، کار منحصر به فردی بود که در این برنامه دنبال شد، که این بار از زبان دانشمندانشان در این ماه ضیافت الله آن را تجربه کردند.
البته به نظر می‌رسد شبکه قرآن و معارف سیما، باید نسبت به انتخاب میهمانان با مراکز حوزوی مشاوره داشته باشد تا نسبت به تکامل و رشد برنامه کمک نماید و از طرف دیگر مدیران حوزه علمیه نیز باید نسبت به این تجربه ارزشمند به عنوان فرصت نگاه کنند و به کمک رسانه ملی بیایند.
/909/ر
عبدالله جلالی
مدیر دفتر شبکه قرآن و معارف سیما در قم
ارسال نظرات