خسران از منظر قرآن
بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان‌نامه می‌خوانیم:
چکیده:
از آنجا که بسیاری از آیات الهی درباره خسران و خاسرین واقعی است و خسران که همان هلاکت و ضلالت ابدی است را موضوع پایان‌نامه انتخاب کرده به آن پرداختم تا با شناخت آن به سعادت اخروی و کمال و قرب الهی نائل شویم. در این پژوهش به سؤالات خسران چیست؟ تعابیر مختلف خسران در قرآن چه هست و خاسرین چه کسانی هستند؟ عوامل مصونیت از خسران چیست؟ راه نجات از خسران و رسیدن به اهداف والای انسانی چه هست؟ پاسخ داده شده است.
در منابع و مطالب پایان‌نامه بیشتر از کتب تفسیری بهره جسته‌ایم. پژوهش حاضر مشتمل بر 2 فصل با این عنوان‌ها است فصل اول مشتمل بر 4 گفتارمی باشد و گفتار اول کلیاتی درباره خسران: معنای لغوی و اصطلاحی خسران، گفتار دوم تعابیر گوناگون خسران در قرآن: خسران مبین، خسران مبین کفار و مشرکان، خسران دنیا و آخرت، خسران آخرتی، خاسرترین افراد، گفتار سوم عوامل خسران: اولین کسانی که دچار خسران شدند، سیمای زیانکاران، عوامل خسران، ویژگی زیانکاران با استفاده از آیات قرآن آثار سوء زیانکاری، گفتار چهارم اهل خسران غیر از دین اسلام: پرستش نکردن خدای یگانه، تکذیب آیات الهی تکذیب کنندگان حضرت شعیب، عواقب کفر کافران، نهی از دوستی کفار، کفار ظالم، خسران ابدی منحصر در کفار، منافقین، منافقین دارای ثروت و اولاد، دین اسلام، خانواده و نفوس مؤمنین، تبعیت از هوای نفس، مال و اولاد، کشتن اولاد، کشتن برادر، کم فروشی، ظن به خداوند، حزب شیطان، وعده شیطان، فاسقان.
فصل دوم طرق پیشگیری و نجات از خسران برنامه چهار ماده‌ای قرآن برای نجات از خسران (اشاره به سوره عصر) اثر قرآن بر دل مؤمنان و ستمگران، مهم‌ترین شاخص‌های مکتب الهی انبیاء، محوریت خداوند سبحان، اصل بودن حیات اخروی، ضرورت پایبندی به اصول عملی، مهم‌ترین شاخص‌های مکتب دنیاگرایان، عدم ایمان به خدا، اصل بودن حیات مادی، بی‌اعتنایی به مکتب وحی و انبیاء الهی، سوره عصر عصاره زندگی ایده آل، عوامل مصونیت یابی از خسران، ایمان به خدا، عمل صالح، صبر، حق، گفتار دوم فائزین مسیر ایمان: پیمان خدا، بهره و بهای اندک دنیا، راهکارهای شیطان، عالم عندالله، تحقق حیات طیبه در ولایت الهی، گریختن به ولایت الهی، ویژگی حیات طیبه و عالم عندالله، آثار حیات طیبه، منشأ حرکت به سوی حیات طیبه، ایمان معیارهای حیات طیبه، مراتب ایمان، صبر زمینه حضور در عالم عندالله و تحقق حیات طیبه، رشد هماهنگ و متوازن همه ابعاد انسانی، پاسداری از حیات طیبه و زندگی حضرت امام خمینی (ره) که مصداقی از حیات طیبه است بیان شده است و در کلام آخر هشدار و حرکتی برای انسان‌ها پرداخت شده است.
تعریف و تبیین موضوع:
خسران از بین رفتن سرمایه، خواه سرمایه کم باشد یا همه آن از دست برود و سرمایه از منظر قرآن ایمان به خدا و آیات او است، در آیه «اِنَّ اَلاِنسانَ لَفی خُسر» ضلالت و هلاکت در پی دارد، از آن جهت است که ضلالت و هلاکت رهاورد خسران است. برای رسیدن به حیات طیبه و کمال انسانی باید خسران و عوامل و ریشه‌های آن را شناخت تا در ورطه آن قرار نگرفت و مسیر صراط المستقیم را پیمود و به قرب الهی و درجه والایی که خداوند تبارک و تعالی برای انسان در نظر گرفته است، برسد. به وسیله تحقیق و بررسی در آیات نورانی و پر فروز قرآن می‌توان موارد خسران را یافت و خاسرین ابدی و زیانکاران را از لابه‌لای آیات الهی پیدا کرد و به همگان نشان داد تا شاید با نشان دادن این آیات الهی بندگان مؤمن خدا، راه رستگاری را بپیمایند و خود را هر چه سریع‌تر به منزلگاه مقصود برسانند.
عوامل خسران:
1- عوامل بینشی:
احساس ایمنی از مکر خدا و آزمون‌ها و امتحانات خداوندی خود یکی از این علل تداومی خسران است. ارتداد و بازگشت از ایمان به کفر، استمداد از معبودان باطل، استهزای آیات الهی، پیروی از شیطان و پذیرش ولایت او، اطاعت از کافران، افترا به خدا، اعراض از قرآن و یا هر آموزه وحیانی دیگر و انفاق به کافران برای مبارزه با دین و جلوگیری از گسترش توحید و حق از عوامل دیگر تداوم خسران است.
2- عوامل رفتاری:
افزون بر موردی که بیان شد در حوزه اعمال در اجتماع اهانت به والدین، زورگویی، عجب و خودبینی، عصیان نسبت به اولیای خدا و فرمان‌های الهی در هر حوزه و موضوعی، گمان باطل و ظن‌های ناروا نسبت به دیگری، قتل، فسق، فسادگری، قطع رحم و پیوندهای خانوادگی، مال دوستی و دنیاطلبی و مانند آن از جمله نمونه‌هایی است که قرآن به عنوان عوامل تداوم خسران یاد می‌کند.
ویژگی‌های زیانکاران با استفاده از آیات قرآن:
1- شیطان را ولی و سرپرست خود قرار داده‌اند. «و آنان را سخت گمراه و دچار آرزوهاى دور و دراز خواهم کرد، و وادارشان مىکنم تا گوشهاى دامها را شکاف دهند، و وادارشان مىکنم تا آفریده خدا را دگرگون سازند.» ولى هر کس به جاى خدا، شیطان را دوست خدا گیرد، قطعاً دستخوش زیان آشکارى شده است.» (نساء/119)
2- بقای الهی را دروغ می‌انگارند. «و روزى که آنان را گرد مىآورد، گویى جز به اندازه ساعتى از روز درنگ نکردهاند. با هم اظهار آشنایى مىکنند. قطعاً کسانى که دیدار خدا را دروغ شمردند زیان کردند و به حقیقت راه نیافتند.» (یونس/45)
3- فرزندان خود را می‌کشند. «کسانى که از روى بىخردى و نادانى، فرزندان خود را کشتهاند، و آنچه را خدا روزیشان کرده بود- از راه افترا به خدا- حرام شمردهاند، سخت زیان کردند. آنان به راستى گمراه شده، و هدایت نیافتهاند.» (انعام/140)
4- کفه میزان اعمالشان در روز قیامت سبک است. «و کسانى که کَفِّه میزان اعمالشان سبک باشد، آنان به خویشتن زیان زده و همیشه در جهنم مىمانند.» (مؤمنون/103)
5- به کتاب آسمانی کفر می‌ورزند. «کسانى که کتاب آسمانى به آنان دادهایم، و آن را چنان که باید مىخوانند، ایشانند که بدان ایمان دارند. ولى کسانى که بدان کفر ورزند، همانانند که زیانکارانند.» (بقره/121)
آثار سوء زیانکاری:
زمانی اثر سوء زیانکاری نمایان می‌شود که قیامت برپاشده و ناله‌های زیانکاران به حسرت بر دنیایی که مفت از دستشان رفته بلند شده، گناهان، آن روز به صورت باری سنگین مجسم می‌شود که به دوش خواهند کشید و این خود پست‌ترین و دشوارترین احوال آدمی است و بد بار گناهی است که به دوش می‌کشند و حمل می‌کنند.
عوامل مصونیت یابی از خسران:
1- ایمان به خدا: ایمان به خدا به عنوان نخستین عامل مهم و اساس رهایی از خسران دائمی و مصونیت از آن مطرح شده است. خداوند در سوره عصر به این عامل اشاره می‌کند: «اِنَّ اَلاِنسانَ لَفی خُسر.اِلّا اَلَّذینَ آمَنوا وَ عَمِلوا اَلصّالِِحات»
2- عمل صالح: عمل صالح اعمالی است که روی میزان عقل و منطق و قانون شرع نیکو نماید و از شائبه ریا و عجب و پیروی از هوی و هوس به دور باشد.
شایان‌ذکر است، پایان‌نامه «خسران از منظر قرآن» پژوهش پایانی «سمیه مسگرزاده»، برای اخذ مدرک سطح 2 حوزه علمیه حضرت حجت (عج) تهران است که در پاییز 1388 دفاع شده است و استاد راهنمای آن «خانم سرخی» و استاد داور آن «حجت الاسلام سیدمجتبی تدین» است. /9193/پ201/ی