سقط جنین مصداق قتل نفس است

به گزارش خبرنگار گروه جمعیت و تعالی خانواده خبرگزاری رسا، دکتر مجیب احمد، رئیس پیشین گروه تاریخ دانشگاه بین المللی اسلامی اسلام آباد، در سومین پیش‌نشست علمی همایش بین‌المللی تحلیل‌های اخلاقی حامیان جنین با رویکردی تاریخی به بررسی دیدگاه‌های فقهی و اجتماعی درباره سقط جنین در جوامع اسلامی، به‌ویژه در منطقه جنوب آسیا پرداخت.

دکتر احمد در آغاز سخنان خود با تأکید بر اینکه رشته تخصصی من تاریخ است، از این‌رو از منظر تاریخی به مسئله سقط جنین می‌پردازم، اظهار داشت: اسلام، دینی مبتنی بر فطرت انسانی است که برای زن، به‌عنوان محور خانواده، نقش بنیادینی در سه جایگاه دختر، همسر و مادر قائل است. از نگاه اسلام، زن نقشی کلیدی در حفظ و استمرار جامعه ایمانی دارد و احکام اسلامی در حوزه خانواده، چارچوبی دقیق و استوار را برای پاسداشت این جایگاه ترسیم کرده‌اند.

رئیس پیشین گروه تاریخ دانشگاه افزود: در دوران گذشته، قوانین خانواده در برخی جوامع مورد بی‌توجهی قرار می‌گرفت و همین امر موجب شد علما در جنوب آسیا به تبیین و دفاع از نقش زن در نظام اسلامی بپردازند.

به گفته وی، نظام‌های غربی در نگاه خود به زن، رویکردی ابزاری و به‌ویژه جنسی داشته‌اند، در حالی‌که در سنت اسلامی، جایگاه زن بر پایه کرامت، مسئولیت و فطرت انسانی تعریف می‌شود.

رئیس پیشین گروه تاریخ دانشگاه با اشاره به تأثیر نفوذ غرب و استعمار در قرن نوزدهم بر ساختارهای حقوقی جوامع اسلامی خاطرنشان کرد: با ظهور مدرنیته و سلطه استعمار، قوانین اسلامی در زمینه خانواده و ازدواج، به‌تدریج جای خود را به قوانین غربی دادند. حتی مسائلی همچون سقط جنین و سلامت زنان نیز تحت تأثیر نگاه مدرن قرار گرفت و از چارچوب دینی فاصله یافت.

دکتر احمد ادامه داد: در همان دوران، علمای جنوب آسیا با تکیه بر منابع اسلامی همچون قرآن و احادیث، درباره مسئله سقط جنین به بحث و اجتهاد پرداختند. اکثریت آنان سقط جنین را جایز نمی‌دانستند و آن را عملی حرام تلقی می‌کردند، مگر در مواردی استثنایی مانند به خطر افتادن جان مادر یا در شرایطی که ادامه بارداری موجب آسیب روانی شدید برای زن می‌شد.

وی توضیح داد: برخی از علمای مکتب حنفی، سقط جنین را در مرحله پیش از ۱۲۰ روزگی و با وجود ضرورت شرعی، جایز اما مکروه می‌دانستند و آن را منوط به شرایطی خاص از جمله حفظ جان مادر یا جلوگیری از آسیب شدید روحی می‌کردند. همچنین در مواردی که بارداری ناشی از تجاوز بود، برخی از فقیهان این منطقه اجازه سقط جنین را صادر می‌کردند.

رئیس پیشین گروه تاریخ دانشگاه افزود: با این حال، گروهی دیگر از علما و مفتیان، سقط جنین را به‌طور مطلق ممنوع می‌دانستند و با استناد به آیات قرآن، از جمله آیه‌ای از سوره نساء، معتقد بودند که افزایش جمعیت و تداوم نسل انسانی امری مطلوب و مورد تأکید اسلام است.

دکتر احمد در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به دیدگاه‌های فقهی درباره جلوگیری از بارداری گفت: برخی از علما معتقد بودند استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری، چه با دلیل و چه بدون دلیل، جایز نیست؛ زیرا آیه ۳۱ سوره نساء را دال بر ممنوعیت چنین اقداماتی می‌دانستند.

وی در جمع‌بندی سخنان خود تأکید کرد: در مجموع، علمای اسلامی درباره سقط جنین اجماع داشتند که تا پیش از چهار ماهگی، اگر دلیل موجهی وجود نداشته باشد، این عمل مصداق قتل نفس و حرام است. در چنین مواردی، فاعل آن باید دیه پرداخت کند یا چند برده را آزاد سازد، چنان‌که در منابع فقهی آمده است.