پیام رهبر انقلاب در صدسالگی حوزه، منشوری راهبردی برای تمدن‌سازی اسلامی است

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) امروز در جلسه درس خارج فقه، با اشاره به پیام مهم رهبر معظم انقلاب اسلامی به مناسبت صدسالگی بازتأسیس حوزه علمیه قم، این پیام را بسیار مهم، جامع و دقیق توصیف کرد و گفت: هر کس که این پیام را اجمالاً ملاحظه کند، به‌روشنی درمی‌یابد که چه جایگاه محوری برای دین، روحانیت، دینداری مردم و تبلیغ دین در نگاه ایشان وجود دارد.

وی با اشاره به این نکته که تاکنون چنین پیام تفصیلی‌ای از جانب رهبری برای هیچ نهاد دیگری صادر نشده است، افزود: «ما سراغ نداریم که معظم‌له به هیچ نهاد یا ارگان دیگری پیامی به این مفصّلی داده باشند. همین پیام طولانی و جامع با ادبیات جدیدی که دارد، نشان خاص ایشان است و اینکه واقعاً دین، روحانیت، دینداری مردم, تبلیغ دین و رساندن دستورات الهی توسط روحانیت چه جایگاه محوری و درجه اولی در نظر ایشان دارد.

آیت الله فاضل لنکرانی بیان کرد: نکتهٔ دوم این‌که چنین پیامی از فردی غیر از ایشان برنمی‌آید. شخصیتی عظیم که در کنار فقاهت و تسلّط بر علوم اسلامی (بحمدالله)، بیش از سی‌وپنج سال است که سکاندار رهبری نظام می‌باشد, با اشراف کامل بر زوایای جامعه و انقلاب اسلامی توانسته‌است چنین پیامی را برای حوزه‌های علمیه مطرح کند. هیچ‌کس جز ایشان نمی‌تواند دارای چنین احاطه‌ای باشد؛ انتظار چنین چیزی از کسی نمی‌رود و برای غیر ایشان هم قابل تحقق نیست. در اینجا باید واقعاً خداوند را شاکر باشیم بر وجود ایشان و بر برکتی که به‌واسطهٔ حضور ایشان نصیب ما شده‌است. در چهلمین سال انقلاب، آن بیانیهٔ عمیق «گام دوم انقلاب» را مرقوم فرمودند و در آغاز قرن پانزدهم شمسی نیز این پیام را برای ترسیم برنامهٔ آیندهٔ حوزه و روحانیت – و به‌تبع آن حرکت آیندهٔ انقلاب – ارائه کردند. اگر این برنامه با همین دقت فهمیده و عمل شود، حرکت انقلاب اسلامی بسیار پربرکت و موفّق خواهد بود.

بلاغ مبین، شاه‌بیت پیام

استاد درس خارج حوزه علمیه قم در تشریح شاه‌بیت این پیام تأکید کرد: یکی از ویژگی‌های این پیام ادبیات جدید آن است. بالأخره یک انسان متفکر برای بیان فکر خود باید عنوانی نو ابداع کند. یکی از عناوینی که ایشان اشاره کرده‌اند و در قرآن کریم نیز مطرح شده، مسأله «بلاغ مبین» است؛ چنان‌که مقام معظم رهبری فرموده‌اند وظیفه اصلی روحانیت «بلاغ مبین» است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به آیات شریفه‌ای چون «وَمَا عَلَيْنَا إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ» و «مَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ»، افزود: بلاغ مبین یعنی پیام دین را شفاف و روشن ابلاغ کردن، بی‌پرده و بدون ابهام و اصطلاحات پیچیده، به‌گونه‌ای که هم فیلسوف درجه یک بفهمد و هم انسان عامی بی سواد.

وی در ادامه بیان کرد: «رهبر انقلاب، «بلاغ مبین» را تنها محدود به تبلیغ نمی‌دانند، بلکه آن را دارای گستره‌ای عظیم در همه شؤون حوزه می‌دانند؛ از اعتقادیات و توحید تا تا زندگی فردی مردم و نظامات اجتماعی را دربرمی‌گیرد.

تمدن‌سازی اسلامی؛ مأموریت حوزه در گام نو

آیت‌الله فاضل لنکرانی افزود: به نظر می‌رسد «بلاغ مبین» در اینجا یعنی این‌که انسان چیزی از دین را فروگذار نکند و دین را با همهٔ ظرفیتش در اختیار جامعه قرار دهد. از نظر اینجانب، این مهم‌ترین نکته و روح حاکم بر سراسر پیام است. ایشان یکی از عبارات کلیدی پیام را چنین خواندند: اگر حوزه بخواهد از عهده بلاغ مبین برآید، باید تمدن اسلامی را در برابر تمدن‌های باطل و انحرافی زمان ترسیم کند.

وی در توضیح این محور گفت: اگر حوزه بتواند در همهٔ ابعاد وارد شود، در حقیقت همان فکر و اندیشه‌ای را محقق کرده است که امام خمینی (ره) داشتند و می‌فرمودند: «فقه ما از گهواره تا گور برنامه دارد»؛ یعنی دین در همهٔ علوم جامعیت دارد. رهبر انقلاب نیز در بخشی از پیام با همین تعبیر تأکید می‌فرمایند که «تمدن اسلامی برترین هدف دنیایی انقلاب است». سپس توضیح می‌دهند و می‌گویند تمدنی که در آن علم، فناوری، منابع انسانی، منابع طبیعی، همهٔ توانایی‌ها و پیشرفت‌های بشری، حکومت، سیاست، نیروی نظامی و هرآنچه در اختیار بشر است در خدمت عدالت اجتماعی و رفاه عمومی باشد. این دقیقاً همان چیزی است که خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ»؛ یعنی همهٔ ارسال رسولان و انزال کتاب‌ها برای این است که عدالت در جامعه محقق شود. به این معنا که در جامعه نه فاصله‌های طبقاتی باشد، نه زورگویی، نه ظلم، و نه چپاول ملت‌ها و منابع آن‌ها.

رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) اظهار کرد: تمدن فاسد و منحط غربی که امروز مشاهده می‌کنیم، تمدنی است که برای چپاول منطقهخاورمیانه پا به میدان گذاشته‌است؛ تمدنی است که می‌خواهد منابع انسانی را تحت سلطه درآورد؛ تمدنی است که برده‌داری را به مراتب بدتر از دوران جاهلیت احیا می‌کند؛ تمدنی است که قتل و حیات برایش معنایی یکسان دارد؛ تمدنی است که میان انسان و حیوان تفاوتی نمی‌گذارد؛ بلکه در این تمدن غربی، حیوان را نسبت به انسان برتر می‌شمارند (یعنی ارزش حیوان را در برخی جهات بیشتر از انسان می‌دانند)؛ تمدنی است که رژیمی را به‌وجود می‌آورد که کودک‌کشی در رأس امور آن است.

فقیه باید با علوم دیگر نیز مرتبط شود

وی بیان کرد: آیا اسلام واقعاً برنامه‌ای ندارد؟ آیا اسلام در برابر این تمدن فاسد و منحط بی‌برنامه است؟ رهبر انقلاب می‌فرمایند ما باید به‌دنبال تمدن اسلامی و فقه تمدن‌ساز و فلسفهٔ تمدن‌ساز باشیم. البته ایشان در ضمن فرمایشاتشان تأکید می‌کنند که یک فقیه دیگر نمی‌تواند به علوم موجود و رایج اکتفا کند، بلکه باید با علوم انسانی روز ارتباط داشته باشد؛ باید با دانشگاه‌ها مرتبط باشد و بر آخرین نظریات علوم انسانی اشراف داشته باشد. چنین کسی می‌شود فقیه بالمعنی‌الکلمه. و این فقیه می‌تواند در کنار فیلسوفان، متکلمان و مفسران حوزه، برنامه تمدن اسلامی را طراحی کرده و به‌تدریج ارائه نماید.

آیت‌الله فاضل لنکرانی بیان کرد: گاهی اوقات بعضی منتقدان می‌گویند: «کجای دین کلمهٔ تمدن به گوش شما خورده؟» مگر باید این لفظ در متون دینی آمده باشد؟ آیه شریفه (لقد أرسلنا رسلنا بالبینات...) نشان می‌دهد که هدف انبیا اقامهٔ قسط و عدالت بوده‌است؛ بنابراین اشاره به همین معنا نیز در قرآن آمده‌است. «لیقوم الناس بالقسط» را نباید فقط در امور مالی و مادی معنا کرد؛ قسطِ هر چیزی به حسب خود آن است. نباید هیچ ظلمی وجود داشته باشد، در عبودیت، در اقتصاد و در سیاست. آیا اگر آدم فاسد و ظالمی را رئیس یک حکومت قرار بدهند، آن جامعه روی عدالت را خواهد دید؟ هرگز.

مأموریت هجومی و طراحی نظامات

استاد درس خارج فقه حوزه علمیه افزود: «رهبر انقلاب به‌صراحت فرمودند ما نه تنها باید از مبانی خود دفاع کنیم بلکه باید به تمدن غرب هجمه کنیم. با فقه اقتصادی باید به نظام اقتصاد سرمایه‌داری غرب حمله ببریم؛ با فقه خانواده باید فروپاشی ارزش‌های اخلاقی آن‌ها را رسوا کنیم.

وی با اشاره به تعبیر بدیع «مهاجم فرهنگی» گفت: معظم‌له فرمودند هر یک از ما باید یک مهاجم فرهنگی باشیم. این همان ادبیات جدید و تمدنی پیام ایشان است.

آیت‌الله فاضل لنکرانی در بخش دیگری از سخنان، به مسأله «طراحی نظامات اسلامی» اشاره کرد و گفت: «ما باید نظام قضایی، نظام خانواده، نظام سیاسی، نظام ارتباط دولت با مردم، و روابط بین‌الملل دولت اسلامی را طراحی کنیم. نه با نفی وضع موجود، بلکه با تکمیل و ارتقا با بهره‌گیری از علوم روز.

هشدار درباره تفکر سکولار در حوزه

این استاد درس خارج حوزه علمیه قم همچنین نسبت به تفکر جدایی دین از سیاست هشدار داد و تصریح کرد: امروز نیز برخی این اندیشه باطل را ترویج می‌کنند. رهبر انقلاب در همان ابتدای پیام، تدبیر مرحوم آیت‌الله حائری در تأسیس حوزه قم را به‌روشنی ستوده‌اند و نتیجه آن را ظهور شخصیت امام خمینی(ره) دانستند.

تحول در آموزش حوزه و نیاز نسل جدید

آیت‌الله فاضل یکی دیگر از نکات محوری پیام را لزوم تحول در کیفیت تعلیم و تربیت طلاب دانست و گفت: طلبه باید قدرت اقناع داشته باشد؛ با شیوه‌های مناظره، تعامل رسانه‌ای، فضای مجازی و مدیریت افکار عمومی آشنا باشد.

وی همچنین به هشدار مهم رهبر انقلاب اشاره کرد که فرموده‌اند: «امروز فرآورده‌های تبلیغی حوزه متناسب با نیازهای جوانان نیست و نتوانسته‌اند پاسخ درخوری به شبهات و دغدغه‌های آنان بدهند.

تاکید بر امید، اخلاق و پیوستگی با مردم

این استاد برجسته فقه در پایان افزود: معظم‌له تأکید کردند که طلبه نباید دنبال مال، مقام و شهرت باشد؛ باید با اخلاق به میدان بیاید، با مردم در تماس باشد و با اخلاص کار کند.

وی گفت: رهبر انقلاب فرمودند امروز تشیع در طول تاریخ خود این‌قدر عزت نداشته‌است. این امیدبخشی، وظیفه ما را سنگین‌تر و ضرورت ارتباط جدی‌تر با نسل جوان را روشن‌تر می‌کند.

آیت‌الله فاضل لنکرانی در پایان، با تأکید بر پیگیری عملیاتی این پیام توسط مسؤولان حوزه، تصریح کرد: همان‌گونه که مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری با حضور خود در سال ۱۳۰۱ یک تأسیس جدید در حوزه‌ها به‌وجود آورد، این پیام نیز آغاز رشدی جدید است که اگر حوزه به آن عمل کند، تأثیر آن کمتر از آن تأسیس نخواهد بود.