از آغاز فرایند تبلیغ در فضای مجازی تا لزوم تدوین دانش نامه تبلیغ

وی با بیان این که تمام اجزای حوزه آنگاه در مسیر خود هستند که به هدایت جامعه و مردم بپردازند اظهارکرد: آن هدایت گری و پیاده سازی دین در بین مردم و نظامات جهان غایت حوزه های علمیه است و شما مبلغان نقش کلیدی در این حوزه دارید.

مدیر حوزه های علمیه با بیان این که با توجه به همه انتقاداتی که پدید دار شده و فناوری‌های جدید که بوجود آمده با همه اینها نظام تبلیغی و سنتی حوزه همچنان جایگاه والای خود را دارد بیان کرد: منبر و گفت‌وگو یک پدیده تاریخی است و حفظ این سنت یکی از رسالتهای ما است که البته به این معنا نیست که از فناوری‌های جدید استفاده نکنیم.

آیت الله اعرافی بیان کرد: حوزه، مجموعه طراحی ها و برنامه ریزی هایی را که در سالهای گذشته انجام داده است، منجر به تدوین اسناد و جامع و راهبردی شد که براساس آن برنامه ۵ ساله پدید آمد در این زمینه برش هایی در هر بخش رخ داد که از آن جمله می توان به برش مدارس و استان ها اشاره کرد تا وظایف و نظام برنامه ریزی هر کدام از آنها مشخص شود.

وی گفت: در این برنامه ۵ ساله طرح های زیادی تصویب شد که بعد کرونا طرح ها به آرامی انجام شده. در مجموعه برنامه ریزی ها اسناد راهبردی کلان و برنامه ۵ ساله و حدود ۱۰۰ طرح تنظیم شد و در مقام اقدام و عمل غیر از امور جاری برنامه ها را آغاز کردیم.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه اظهار کرد: در این منظومه برنامه های تبلیغ چه در بخش تولید محتوا و تربیت نیرو و فعالیت میدانی تبلیغ در جایگاه مناسبی تعریف شده است. مجموعه طرح ها در قلمرو تبلیغ تجلیاتی داشته است. از جمله اینکه بخش تبلیغ در اسناد راهبردی و در برنامه ۵ ساله یک برنامه ای دارد که بسته شده است. دو درختواره نیز در این زمینه تدوین شد که تبلیغ نقش بسزایی در حوزه رشد تبلیغ در حوزه دارد. در همین عرصه چندصد رشته گرایش در این نظام تصویب شده که در این درختواره همه رشته ها پشتوانه تبلیغ که به معنای عام و خاص آن توجه شده است در نظر گرفته شده که شامل حدود ۳۰ رشته است.

وی گفت: همچنین در درختواره مهارتهای حوزه ۲۰ دوره مهارتی برای تبلیغ دیده شده است. در اجرای این موارد اتفاقی که افتاد، آن بود که مرکز تبلیغ به مجتمع تبدیل شد. از دیگر فعالیت ها می توان به اجرای این رشته ها در استان ها اشاره کرد. همچنین تلاش شد که این رشته ها در قم نیز توسعه و تکثر و تنوع بیشتری یابد.

مدیر حوزه های علمیه با اشاره به آغاز فرایند تبلیغ در فضای مجازی اظهار کرد: در این عرصه با امکانات صفر شروع کردیم. در حوزه میدانی ۱۰ تا ۲۰ طرح وجود داشت که تحول کمی و کیفی داشته است از جمله می توان به وجود حدود ۲۰ هزار مدرسه طرح امین اشاره کرد.

وی گفت: در مجموعه طرح هجرت، تطوراتی رخ داد که قرار است که در عرصه های مختلف رشد و توسعه یابد. در کنار این موارد، ستادهای راهبری شکل گرفت که در بخش کنشگری فعالیت دارند.

حوزه باید در اسناد ملی نقش فعال داشت باشد

آیت الله اعرافی اظهارکرد: حوزه نقشی فعال در تنظیم سندهای بزرگ ملی از جمله الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت و سند راهبردی کشور داشته است. حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ استاد در این حوزه نظراتی داشتند که مورد تفقد و عنایت مقام معظم رهبری هم قرار گرفت.حوزه باید در اسناد ملی نقش فعال داشت باشد. ستادهای راهبری در همین راستا شکل گرفت که از جمله این موارد می توان به ستاد حوادث و... اشاره کرد.

وی با اشاره به ارسال حدود ۱۰۰ نامه در خصوص مسئله غزه به همراه افراد و مجامع تأثیرگذار در جهان بیان کرد: حوزه سعی می کند در همه امور ملی و بین المللی نقش خود را ایفا کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: فرمایش مقام معظم رهبری در حوزه تبلیغ، یک نقطه عطف و آغاز یک فرایند تحولی است. گرچه این بیانات در سخنان پیشین ایشان نیز وجود داشت، ولی این سخنان تازگی و طراوت خاصی داشت و باعث ایجاد یک تحول در میان همه ارکان حوزوی و تبلیغی در سطح کشور شد.

مدیر حوزه های علمیه بیان کرد: در طراحی ها، تبلیغ را باید به دو معنای عام خاص تفسیر کرد، زیرا مقام معظم رهبری نیز این تأکید را به ما داشتند. ما باید به تبلیغ به معنای عام آن بپردازیم در معنای عام تمام نظامات حوزه باید درون مایه و دستمایه تبلیغ داشته باشد. یعنی در بخش آموزشی و پژوهشی باید این نکته را به خوبی رعایت کنیم.

آیت الله اعرافی با اشاره به سیر صعودی پذیرش در حوزه های علمیه افزود: پس از کرونا امسال اولین سالی است که پذیرش نسبت به سال قبل اش سیر صعودی داشته است، کرونا ضربه سنگینی به پذیرش ما وارد کرد. در این سالها کیفیت آموزش ها بسیار بهتر بود. در کیفیت به جای سهل گیری، پذیرش کیفی تری داشتیم.

آیت الله اعرافی اظهارکرد: به مدارس تکلیف کردیم که خودشان مورد به مورد وارد فاز پذیرش شوند. در این زمینه درخواست می کردیم که مدارس امین و طرح هجرت پای کار بیایند.

وی گفت: در این سالها ۱۰۰ تفاهم نامه با دستگاه های عمومی و فرهنگی و اجتماعی امضا کردیم که همه آنها باید به یک دبیرخانه مشترک برسد که در این زمینه حدود ۸ دبیرخانه شکل گرفته است. در این زمینه دبیرخانه قوی با آموزش و پرورش شکل گرفته است که نتایج پرباری داشته است.بخشی از امور تبلیغی در اختیار حوزه است و برخی از مباحث باید به شورای عالی برود و برخی مسایل به نهادهای دیگر ارجاع شود.

مدیر حوزه های علمیه افزود: مباحث کلان بنیادی و ساختارسازی باید در محضر رهبر معظم انقلاب عرضه شود.۲۰ طرح مهم تبلیغی در این عرصه پایه ریزی شده است که امیدواریم به خوبی این مسیر را طی کنیم.

گفتنی است در این نشست ، مبلغان برجسته کشور به اظهار نظراتی پیرامون کم و کیف توسعه امر تبلیغ پرداختند که متن این نظرات در ذیل آمده است.

حجت الاسلام والمسلمین پناهیان:

آیت الله اعرافی یک مدیر تحولی بوده و امیدها هرروز به حوزه بیشتر می شود. بهتر شدن وضع تبلیغ در حوزه نیازمند دانش است. اینگونه نیست کسی در حوزه تمام تخصص های رایج را فرابگیرد و قطعا هم موفق شود.

آیت الله مصباح نیز این بحث را تأیید می کردند و از دانش تبلیغی در این حوزه سخن می گفتند. یک فقیه می تواند حکم را استخراج کند، ولی قطعا همه ابواب اسلامی را ممکن است، نداند ولی یک مبلغ حتما باید اسلام شناس باشد و همه اولویت ها را بداند.

تبلیغ نیازمند دانش است. نوعا، طلاب خود را مستغنی از دانش می دانند. متخصص دانش کلام نمی تواند تعیین کند که کدام آیات قرآن و روایات در کتب درسی باشد. این مسئله نیازمند نظر متخصصین امر تبلیغ است.جریان تعلیم و تربیت نیازمند یک جریان دیگر است که این جریان هنوز ایجاد نشده است.

امیدوارم که آیت الله اعرافی این علم را نیز مثل علم های دیگر برافراشته کنند و این جریان را ایجاد کنند. اینکه چه آیاتی برای مدارس ابتدایی در چه سنینی لازم است، نیازمند یک متخصص تبلیغی است. در نظام تعلیم و تربیت، همیشه کارهای ذوقی انجام شده است.

برنامه آموزشی حوزه به نفع تبلیغ، چرخش داشته است، ولی هنوز یک سوم آموزش حوزه باید در هفت سال اول تغییر پیدا کند. تبلیغ، هیچگاه در مقابل اجتهاد نیست. برای تبلیغ هم اجتهاد لازم است. آیت الله حق شناس از قول امام(ره) فرمود که هر کسی که مبلغ باشد زودتر مجتهد می شود.

حوزه باید یک نهاد سنجش نگرش مردم به دین راه بیندازد. نتیجه کار ما نگرش های مردم است. نگرش و تلقی نهایی در این حوزه بسیار مهم است. اثر حوزه در آموزش وپرورش در حد پایینی بوده است. حضرت آقا در یک جلسه فرمودند که آموزش دین را نباید با اصول عقاید شروع کرد. امر اعزام تبلیغ را باید در سازمان حوزه گردآوری کنیم که اثر آن را در جامعه ببینیم و مسئولیت آن را نیز بپذیریم. با گرم بودن زبان و سخن نمی توان محتوای غنی و لازم را بدون برنامه ریزی ارایه کرد.

حجت الاسلام والمسلمین برادران:

تلاش های تبلیغی ما بسیار زیاد است. وجود ۲۰ هزار مدرسه امین کم نیست، ولی باید ببینیم چرا کمتر نتیجه می گیریم. این مسایل دارای یک سری عوامل اجتماعی است.

در ۱۹ دی قم، سه شهید دادیم ولی کل کشور متحول شد. امروزه گیرهایی داریم که در سطح کلان حوزه حل شود.

مخاطب ما بی خبر و فاقد تجزیه و تحلیل است. این عوامل و عوامل دیگر باعث می شود اگر مخاطب بخواهد با پیام تبلیغی درگیر شود نیازمند آن چیزی است که علما به ما آموزش دهند.

تبلیغ ما باید با نهضت احسان گره بخورد. اگر بتوانیم در مساجد امر احسان را احیا کنیم می توانیم پیام تبلیغی را به خوبی به گوش مخاطب برسانیم.

جهاد تبیین نیازمند نهضت احسان است. اگر یک جوان حس کند که همه علیه روحانیت صحبت می کنند ولی می داند که این روحانی چه مقدار در مساجد و مدارس و امور اجتماعی به او خدمت کرده است قطعا نظر این شبکه ها را گوش نمی دهد.

حجت الاسلام جوشقانیان:

عرصه تبلیغ، امروز عرصه به هنگام و به لحظه است. در این زمینه تجهیز و تعلیم مبلغان بسیار ضروری است تا بتوانند در سنگر خود به خوبی ایفای نقش کنند.

بسیاری از عرصه های تبلیغی ما از گفتمان انقلاب و ارزش های انقلابی فاصله دارد. جای خسارت است که با همه ظرفیت هایی که داریم متاسفانه بخش های گوناگونی در عرصه های مختلف از گفتمان انقلاب به دور هستند. برای پررنگ کردن این گفتمان باید کارهای دیگری انجام دهیم.

۳۰۰ هزار شهید تقدیم انقلاب کردیم، کمتر از شهدای صدر اسلام نیستند زیرا جوانان شهید امروز جریان انقلاب همه وجود خود را دادند و پای ولی فقیه شان ایستادند.

نکته بعدی اینکه مجامع خودجوش آتش به اختیار باید به شکل جدی تری مورد التفات قرار گیرند.تأکید مقام معظم رهبری بر لزوم توسعه کانون های تبلیغی اشاره کردند که باید به این مسئله نیز توجه کرد.

حجت الاسلام استقامت:

در عرصه تبلیغ، اهتمام جدی تر و استفاده از فرصت جریانات مردمی و گروه های تبلیغی در حل مسائل اجتماعی و کاربردی کردن حوزه تبلیغ و تحول در این حوزه باید جدی تر باشد.

نکته بعدی چالش خود حوزه است. به نظر می آید که حوزه در جهت ترسیم راهبردهای کلان و استفاده از فرصت های فکری حوزویان بهره مندی خوبی دارد ولی چالش این است که ما تصور می کنند که حوزه بانی و اساس تبلیغ است ولی امروز می بینیم که حوزه بیشتر روی تدریس و تحقیق تمرکز دارد.

در تبلیغ اربعین کشور در شورای راهبردی به نکاتی اشاره می کنیم. اولین آن این است که این سفر یک سفر زیارتی بر اساس معرفت است. این چهار میلیونی که در عراق حضور دارند باید مبلغ سبک زندگی باشند. ولی می بینیم که خود حوزه تشتت های خاصی در این حوزه دارد. مثلا برای یک طلبه هنوز یک دوراهی است که برای زیارت برود یا امر تبلیغ؟ برخی از اشخاص سمت های حوزوی و تبلیغی دارند ولی در اربعین با لباس شخصی حاضر می شوند.

به نظر می آید که چالش هایی که امروزه پیش نهادهای تبلیغی وجود دارد به دلیل بروکراسی ها و طولانی بودن مسیرهای پیگیری، نمی توان این مشکلات را حل کرد.

امروزه دفتر تبلیغات، معاونت تبلیغ حوزه، سازمان تبلیغات و... همه عنوان دار تبلیغ هستند ولی هر کدام با توجه به تدبیر برنامه ریزی خود عمل می کنند.

از نظر کمیتی مبلغان فعالی داریم، ولی باید ببینیم که برای جبران کمبودها چقدر توان کیفی دارند.

حجت الاسلام عبداللهی:

در خصوص تربیت دینی باید بدانیم که اگر بر اساس علمای فلسفه و کلام سخن بگوییم آنها انسان را یک نوع می دانند، با ابعاد متعدد ولی علمای اخلاق و تربیت انسان را یک جنس با برنامه های متفاوت می بینند.

در این بین باید به قشر خاکستری یا عموم جامعه توجه خاص داشته باشیم. اگر با اقشار مختلف هنرمندان و ورزشکاران و... ارتباط نگیریم کار اشتباهی کرده ایم، زیرا این گروه کم کم به یک گروه مرجع مبدل می شوند.

اگر این همه مبلغان طرح امین در مدارس داشته باشیم و مبلغان نتوانند حق العمل خود را به موقع دریافت کنند قطعا سختی های زیادی به مبلغان وارد می کند.

مسئله روش جذب، امر بسیار مهمی است. باید به سراغ افرادی که به درد کاری که ما می خواهیم می خورد برویم و ایشان را دعوت به کار کنیم و فعالیت هایش را پیگیری کنیم.

حجت الاسلام وکیل پور:

خون شهید آرمان علی وردی نقش مهمی در بسیاری از ورودی های حوزه است. امروزه پدر این شهید را در کوی و برزن مورد تجلیل قرار می دهند، زیرا می گویند که فرزند شما را غریب زدند و ما اجازه غربت شما را نمی دهیم.

یگان ویژه تبلیغی از ضروریات امروز حوزه است. دشمنان شبانه روز به دنبال ایجاد تنش هستند و ما نیز باید شبانه روز آماده پاسخگویی باشیم.

در زمینه مترو پل با سرعت اقدام شد، ولی در زمینه اُکراین در میدان بازی نیستیم. امروزه نیازمند اقدام جدی تری هستیم. در بسیاری از اوقات می توانستیم بهتر عمل کنیم ولی نکردیم.

به شدت نیازمند تبلیغ در حوزه هستیم. بسیاری از طلاب جوان نیازمند تجدید قوا و روحیه بهتر هستند. نکته دیگر آنکه فعالان گروه های مردمی بسیار غریب هستند. گاهی اوقات در حوزه این گروه های مردمی را جدی نگرفته ایم، زیرا گاهی یک گروه یک محله را کاملا احیا می کند.

کار تبلیغی بسیار از این جوانان باعث شد که دشمنان در یک سری محلات نتوانستند درگیری را به دست مردم بسپارند، زیرا مردم اصلا ادامه نمی دادند. در محلاتی که روحانی موفق داشتیم دشمن کاملا سرخورده شد.

حجت الاسلام سید محمد هاشمی:

گروه هایی وجود دارند که به شکل جهادی در زمینه تبلیغ فعالیت دارند. معاونت تبلیغ باید در ایامی که بحث حمایت تعریف نشده است برای این گروه ها زمینه حمایتی ایجاد کند.

معاونت تبلیغ باید روی گروه های تبلیغی نظارت و حمایت داشته باشد. باید برای گروه هایی که کارکرد و نتیجه کار آنها مشخص است فکری شود. موسسات مثل سیره شهدا دارای دفتر و تشکیلات هستند. باید به این مراکز سرکشی و سپس حمایت کرد.

حجت الاسلام والمسلمین نبوی:

کسانی که دست اندرکار تبلیغ هستند گفته ها و ناگفته های بسیاری دارند. در این زمینه باید جلساتی برای پیگیری امر فرمایش رهبری برگزار شود. مقام معظم رهبری بیان فرمودند، حوزه باید مبلّغ تربیت کند و تبلیغ لازمه لباس روحانیت است.

در سطح اول، اگر بخواهیم کار بنیادی انجام شود باید ببینیم که طلاب در سطح اول چه میزانی از تبلیغ سررشته دارند. پس از مرحله اول باید آنها را متخصص کنیم. بسیاری از طلاب ما امروزبه کارهای دیگر می پردازند که زیبنده نیست. طلبه ای که مبلغ نمونه شده است امروزه به برقکاری می پردازد. این مسئله خسران است. در خصوص آموزش و پرورش کارهای خوبی انجام شده است ولی حوزه باید در همین امور دارای جایگاه باشد.

حجت الاسلام والمسلمین حسینی اراکی:

دشمنان ما در چهل سال گذشته تلاش کرده اند زیرا یک ضربه سنگین از حوزه خوردند، هم اینکه برخی دوستان به دلیل عملکرد بدشان جایگاه حوزه را در جامعه پایین آوردند. باید جایگاه روحانیت در جامعه را ارتقا کنیم.

در حوزه باید برای تبلیغ سطوح خاصی تعریف شود. بسیاری از اساتید سطح عالی ما حاضر به تبلیغ نیستند. با اینکه هم دارای علمیت بالایی هستند.

بانک اطلاعات تبلیغی حوزه ضعیف است، زیرا هنوز نمی دانیم چه جایگاه تبلیغی هستیم و چه نیازهایی داریم؟ دشمنان ما در همه حوزه های خود بانک اطلاعات قوی دارند. باید داشته های خود را بر اساس نیازها بچینیم.

امروز نهادهای تبلیغی ما به دنبال این هستند که چه کسی به آنها مراجعه می کند بلکه ما باید این فعالیت ها را به شکل هدفمند دنبال کنیم. معاونت تبلیغ حوزه باید روی مسایلی چون نیاز و توانمندی ها و توانایی های مبلغان کار کنند.

تا زمانی که تبلیغ در حوزه جایگاه واقعی خود را پیدا نکند در امر تبلیغ موفق نخواهیم بود.

حجت الاسلام فلاح زاده:

اگر بخواهیم وظایف خود را در حوزه تبلیغ بیان کنیم در دو حوزه باید مطالب را بیان کنیم. تفقه و انذار در آیه نفر بیان شده و تکلیف مبلغان را بیان کرده است.

البته تبلیغ بدون مایه علمی در گاهی اوقات ضرر دارد. برنامه ریزی های حوزه به خوبی درحال انجام است، ولی باید به مسایلی چون ارزش گذاری توجه کنیم. باید ببینیم که ارج گزاری در حوزه روی امر تبلیغ و مبلغان در چه حدی است.

باید همچون کتاب سال حوزه از مبلغان نیز تجلیل کنیم. پرهیز از تبلیغ جزیره ای بسیار مهم است. ایجاد دو مرکز برای تبلیغات دورن کشور و برون کشوری بسیار مهم است. تبلیغ جزیره ای به کل دارای آسیب است.

بین تحصیل و تبلیغ نباید تفکیک کنیم. اساتید حوزه باید به تبلیغ بروند. رهبر انقلاب از جوانی امر تبلیغ را دنبال می کنند.

دو اصل مهم چه بگوییم و چه گونه بگوییم در تبلیغ دارای نقش و جایگاه است. اگر امروز غزه نیاز داشته باشد باید افرادی داشته باشیم در این میدان حاضر شوند.

۲۰ سال پیش طرح ابلاغ و انذار قوم تصویب شد که این طرح باید به شکل کامل دنبال و اجرایی شود. اگر طرحی در زمان جنگ نیز تهیه شد، اگر مناسب است باید انجام شود. طلاب باید از قوم و قبیله خود شروع کنند.

حوزویان باید یک گام بزرگ در جامعه بردارند و در کوی و برزن به مردم سلام کنند که همین سلام یک گام ارتباطی است.

حجت الاسلام والمسلمین رضوی مهر:

تدوین دانش نامه تبلیغ باید در دستور کار حوزه باشد. برای تقریر مباحث تبلیغی باید از اساتید بهره مند شد.برای همگان روز در تقویم وجود دارد، ولی روز مبلغ در حوزه وجود ندارد. باید از دستگاه های کشوری بخواهیم یک روز برای روز مبلغ نامگذاری شود تا عرصه تبلیغ جایگاه بهتری پیدا کند. ایجاد خانه مبلغ در مراکز استان ها یک امر بسیار واجب است که تشکیل این خانه بسیار مهم است.باید گفتمان انقلابی در مطالب مبلغان را جدی بگیریم.

بحث فقه تبلیغ دینی یکی از ضروریات است که باید در این زمینه اقدام کنیم. یکی از مشکلاتی که در سالهای اخیر داریم، دور شدن از هیئت های مذهبی است. باید مبلغان ما در هیئت ها حضورگسترده تری داشته باشند.

خبرنامه های الکترونیکی باید برای مبلغین ارسال شود زیرا مبلغان زبان گوی اسلام و نظام اسلامی هستند. مقطعی نبودن این جلسات و تشکیل دبیرخانه دائمی از مسایل بسیار ضروری است. شورای عالی تبلیغ می تواند این تشتت رادر امر تبلیغ از بین ببرد.