رَپری که لیدر شد؛ تحلیل مضمون ترانه‌های هیچکس

«سروش لشگری» با نام مستعار هنری «هیچکس» خواننده و ترانه‌نویس سبک رپ فارسی است. به دلیل تاثیرگذاری او بر این نوع موسیقی در ایران ، به وی لقب «پدر رپ فارسی» داده‌اند. هیچکس در اواخر دهه هشتاد یکی از اولین گروه‌های رپ فارسی را با نام «ملتفت» به همراه «علی قاف، اشکان فدایی، مهدیار آقاجانی و داریوش سرباز» تشکیل داد. هیچکس تا دو سالگی در آلمان زندگی می‌کرده و تنها پسر یک خانواده پنج نفره است و پدرش مالک یک کارخانه در اصفهان است.

سروش هیچکس در اواخر سال ۱۳۸۸ تحصیل در رشته زبان انگلیسی را رها کرده و از کشور خارج می‌شود. او اکنون در لندن زندگی می‌کند و طبق گفته خود در رشته روانشناسی و جامعه‌شناسی مشغول به تحصیل است. سروش لشگری با «آزاده اکبری» موسس فروشگاه اینترنتی Lync Media Group که از فعالان حقوق بشر است ازدواج کرده است.

کم‌کار پرطرفدار

هیچکس در سال ۱۳۷۹ کارش را با بازخوانی ترانه‌های انگلیسی آغاز کرد اما این بازخوانی‌ها با استقبال چندانی از سوی مخاطبین مواجه نشد. سروش به خاطر صدای خشن و خاص خود مورد توجه علاقه‌مندان و طرفداران موسیقی رپ قرار گرفته است.
آهنگ «چشما رو من» از این خواننده که در سال ۱۳۸۲ منتشر شد، نقطه آغازین موسیقی زیرزمینی در ایران بود که موجب شد دیگر خوانندگان رپ فارسی به سمت بازخوانی آثار مختلف در این سبک ترغیب شوند. اولین آلبوم این رپر با نام «جنگل آسفالت» در سال ۱۳۸۵ منتشر شد. هیچکس در فیلم «کسی از گربه‌های ایرانی خبر نداره» ساخته «بهمن قبادی» که در سال ۱۳۸۸ منتشر شد، حضور داشت و نماهنگ «اختلاف» را اجرا کرد. سروش از اولین خوانندگان رپ فارسی بوده اما تعداد آثار او در مقایسه با سایر خوانندگان این سبک کمتر است و مجموع ساخته‌های او به ۱۰۰ ترانه هم نمی‌رسد.

واژه‌های خوب برای مفاهیم تاریک

کلمات «من، تو، همه، فکر، ما، خون، گریه، رسوا، خدا، رویاهامون، ...» از پر تکرارترین کلماتی هستند که در بررسی متن ۲۲ ترانه این خواننده به دست آمده است. اگر چه این کلمات معنای خوبی دارند اما مفاهیم خوبی را به ذهن مخاطب منتقل نمی‌کند.
ترانه‌های هیچکس مانند همه ترانه‌های رپ درون مایه اعتراضی دارد. اما فضایی که او در متن ترانه‌هایش ترسیم می‌کند فضایی کاملا سیاه، تاریک و پر از ناامیدی است.
در ترانه «اراذل برید خونه‌هاتون» که یکی از مشهورترین ترانه‌های هیچکس است اعتراض او نه به فساد و یا بی عدالتی و یا وضعیت جامعه که به برخورد ماموران پلیس با یک هنجارشکنی است. در این ترانه هیچکس به وضوح مساله مصرف مواد مخدر را به عنوان تفریح جوانان معرفی می‌کند و به برخورد با این مساله اعتراض دارد.

ترانه «یه روز خوب میاد» که در اواخر سال ۱۳۸۸ و مدت کمی پس از مهاجرت او منتشر شد، اگرچه در عنوان مفهوم امیدبخشی را منتقل می‌کند اما این ترانه با جمله «یه روز خوب میاد که ما همو نکُشیم» آغاز می‌شود و در ادامه با جملات مشابه به نفرت‌پراکنی و سیاه‌نمایی درباره شرایط جامعه ایران می‌پردازد.

مضامین خشونت‌آمیز نیز در ترانه‌های هیچکس وجود دارد. در ترانه «بزن» هیچکس با ترسیم فضای تاریک و اغراق‌آمیز از ایران با جملاتی مانند «بزن زخم و لعنت کن، تو مغز همه جنایتو حک کن، شمشیر کلمه ها رو با خون تر کن» و در متن ترانه «ترورشون کن» نیز با جمله « ترورشون کن با فحش» مخاطب را دعوت به خشم و اعمال خشونت علیه کسانی می‌کند که هیچکس آنها را مسئول ایجاد وضعیت فعلی می‌داند.

سیاسی‌خوان‌ترین رپر

هیچکس را می‌توان سیاسی‌ترین خواننده رپ فارسی دانست. او در ترانه‌هایش بارها به شخصیت‌های سیاسی و چهره‌های محبوب ملی توهین کرده است.

در متن ترانه «بزن» با الفاظ توهین‌آمیز سردار سلیمانی را مورد اهانت قرار داده است. هیچکس حتی فراتر از آن رفته و در این ترانه مفاهیم مقدسی چون «شهادت» و «مقاومت» را نیز زیر سوال برده است.

با اینکه هیچکس خواننده کم‌کاری است اما در طول سال‌های بعد از مهاجرت و به خصوص بعد از حوادث آبان ۱۳۹۸ تعداد کارهای او با محتوای سیاسی بیشتر شد. ترانه «دستاشو مشت کرده» یکی از سیاسی‌ترین ترانه‌های هیچکس است که در واکنش به حوادث آبان ۱۳۹۸خوانده است. او تا قبل از این آهنگ به مدت ۳ سال بود که هیچ ترانه‌ای منتشر نکرده بود و به همین دلیل انتشار این اثر منجر به غافلگیری گسترده در میان مخاطبان وی شد.

آخرین اثر هیچکس ترانه‌ای با نام «این یکی‌ام واسه...» است که در تاریخ ۲۸ مهر ۱۴۰۱ و در حمایت از اعتراضات پاییز ۱۴۰۱ با شعار زن، زندگی، آزادی منتشر شده است. این ترانه با پخش بخشی از سخنرانی رهبر انقلاب آغاز می‌شود و بلافاصله بعد از آن افکت صدای شلیک گلوله پخش می‌شود. هیچکس در این ترانه بعد از جمله «این یکی‌ام واسه...» به دفعات از صدای شلیک گلوله استفاده می‌کند. او در روز ۲۹ آبان ۱۴۰۱ و در جمع معترضان ایرانی در شهر لاهه هلند ترانه «یه روز خوب میاد» را به صورت زنده اجرا کرد.

خواننده اعتراضی یا لیدر ناآرامی‌ها

این خواننده رپ فارسی که در طول سال‌های فعالیتش چه در داخل ایران و چه بعد از مهاجرت در خط اول موسیقی اعتراضی بود، در سال‌های اخیر و به ویژه در بحبوبه‌ی حوادث ۱۴۰۱ فعالیت خود را در زمینه موسیقی کاهش داده و در شبکه‌های اجتماعی به فعالیت‌های سیاسی علیه جمهوری اسلامی مشغول شده است. سروش لشگری در اکانت توییترش بارها و بارها مخاطبان خود را دعوت به شورش کرده و حتی به آنها شیوه حمله به مأموران و تصویربرداری از این درگیری‌ها را با جزئیات آموزش داده است.

در بازه زمانی ۶ ماهه در بحبوحه ناآرامی‌ها سروش هیچکس ۳۶۴ توییت با محتوای اعتراضی و دعوت از مخاطبین برای حمله به ماموران و درگیری و آسیب زدن به اموال عمومی داده است که از این تعداد ۳۳۵ توییت با هشتگ «مهسا امینی» بود.

همراه با معترضان همسو با تروریست‌های منافق

بعد از آرام شدن ناآرامی‌ها و فروکش کردن موج اعتراضات، «اشکان فدایی» یکی از اعضای گروه رپ «ملتفت» در توییتی که در تاریخ ۲۵ فروردین ۱۴۰۲ منتشر کرد علت جدایی سروش هیچکس از این گروه را همکاری با تروریست‌های مجاهدین خلق (منافقین) عنوان کرد. فدایی در این توییت عکس‌هایی از پدر و مادر آزاده اکبری، همسر سروش هیچکس در جریان اعتراضات مننتشر کرد که تصویر سرکردگان گروهک تروریستی مجاهدین را روی لباس داشتند.

این ادعا موج عظیمی از واکنش‌های کاربران شبکه‌های اجتماعی را به دنبال داشت تا جایی که هیچکس مجبور شد در واکنش به این توییت و به فاصله یک روز بعد از این ادعا در توییتی از فعالیت‌های این گروهک تروریستی اعلام برائت کند.

پیش از این و در جریان ناآرامی‌ها، «رعنا رحیم‌پور» مجری سابق شبکه ‌بی‌بی‌سی فارسی در تاریخ ۲۶ مهر ۱۴۰۱ نیز طی گفتگویی در توییتر خطاب به سروش هیچکس به زبان انگلیسی گفت: «پس برای روشن شدن موضوع به عنوان هنرمندی که در ایران زندگی نمی‌کند، می‌خواهید آمریکا ایران را بمباران کند؟ در عین حال لطفاَ منشأ ۴۰۰ هزار دلاری را که برای NFT شما پرداخت شده است توضیح دهید؟ بسیاری از ایرانیان دوست دارند بدانند چه کسی به چه کسی مرتبط است.» رحیم‌پور مدتی بعد، این توییت را از صفحه توییتر خود حذف کرد.

در مجموع فعالیت‌های سروش لشگری نشان می‌دهد، فعالیت‌های سیاسی براندازانه به ویژه در صفحات شبکه‌های اجتماعی‌ بیشتر از موسیقی اعتراضی دغدغه اصلی هیچکس است.