رتبه ۱۴ ایران در تحقیقات هوش مصنوعی دنیا

در ابتدای این نشست حجت الاسلام ابراهیم شریفی با اشاره به اینکه مطالبه مقام معظم رهبری رسیدن به ۱۰ کشور برتر در حوزه هوش مصنوعی است، اظهار کرد: قطعا رسیدن به این هدف نیازمند الزاماتی است که یکی از آن‌ها تدوین سند ملی هوش مصنوعی است.

وی با بیان اینکه پیوست فرهنگی پیش نویس این سند نیازمند تکامل است، مطرح کرد: باید پیوست اخلاقی و فرهنگی در این سند تقویت شود.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه هوش مصنوعی قطعا در زندگی انسان و بشر تاثیرگذار است، عنوان کرد: صرفا نگاه ماشینی به هوش مصنوعی نداریم بلکه هوش مصنوعی باید در تعامل و در خدمت انسان باشد.

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی با واسطه فعل انسانی است، خاطرنشان کرد: این موضوع موجب شده است تا هوش مصنوعی استحقاق ظن و یا نفع داشته باشد.

حجت الاسلام شریفی با اشاره به اینکه باید در حوزه هوش مصنوعی حتما نسبت به مسائل خطرناکی که پیرامون آن وجود دارد آگاه باشیم، تصریح کرد: در دنیا نیز در مورد اخلاق هوش مصنوعی اقداماتی انجام شده و سند اخلاقی آن نیز توسط یونسکو تصویب شده است.

وی با بیان اینکه این سند اخلاقی توسط مهندسین تدوین شده و پژوهشگران و فیلسوفان در آن ورود نداشته‌اند، یادآور شد: پیوست اخلاقی این سند باید مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی و متناسب با شرایط جامعه باشد.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه نگاه توسعه محور ما این است که هوش مصنوعی برای جامعه اسلامی کاربرد داشته باشد، بیان کرد: به همین دلیل پیوست اخلاقی یونسکو خیلی مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.

وی با بیان اینکه باید پژوهش‌هایی در زمینه هوش مصنوعی انجام شود، ابراز کرد: باید برخی تحلیل‌های مبنایی و توصیه از مراکز علمی و دانشگاهی مطالبه شود تا مبنای اصلی سند ملی هوش مصنوعی اخذ شود.

حجت الاسلام شریفی با اشاره به اینکه در این سند توانمندسازی نیروی انسانی از نظر مهارتی لحاظ شده است ولی باید به مسائل رفتاری نیز توجه شود، اظهار داشت: مهم‌ترین چالش در حوزه هوش مصنوعی بحث حریم خصوصی است که باید حریم خصوصی یک ممیزی اخلاقی در حوزه هوش مصنوعی باشد.

در ادامه نیز حجت الاسلام سید محمدمحسن میرمرشدی با بیان اینکه صنعت هوش مصنوعی در ایران با سایر کشورها متفاوت است، مطرح کرد: باید برای بندهای سند ملی هوش مصنوعی، اسنادی به عنوان اسناد پشتیبان در نظر گرفته شود.

وی با اشاره به اینکه باید این سند با موقعیت جمعیتی و صنعتی ایران هم‌خوانی داشته باشد، عنوان کرد: برخی از مطالب این سند به صورت کلی بیان شده است که در مرحله اجرا برداشت‌های متفاوتی از آن می‌شود.

این پژوهشگر با بیان اینکه روح حاکم بر این سند در نظر گرفته نشده و منطبق با مبانی اسلامی نیست، خاطرنشان کرد: به همین دلیل این سند باید مورد بازنگری قرار بگیرد و این موضوع نیازمند اقدامات جدی و کارشناسی است.

وی با اشاره به اینکه جایگاه هوش مصنوعی در قیاس با جایگاه انسان باید مشخص شود، تصریح کرد: مبانی ارزش شناسی و حقوقی نیز در این سند باید تعیین شود.

حجت الاسلام میرمرشدی با بیان اینکه باید رابطه هوش مصنوعی و علوم انسانی به خوبی بررسی شود، یادآور شد: هوش مصنوعی به عنوان دستیار انسان، کارکردهای مستقیمی با انسان دارد.

وی با اشاره به اینکه باید تهدیدهای مستقیم و واسطه‌ای هوش مصنوعی را بررسی کنیم، بیان کرد: همچنین جنبه‌های تکنیکال مانند ربات‌ها که ارتباط مستقیم با انسان ندارد نیز باید مورد بررسی قرار بگیرند.

این پژوهشگر با بیان اینکه نگاه سکولار سود محور است ولی نگاه اسلامی کار محور است، ابراز کرد: باید این موضوع نیز در هوش مصنوعی مدنظر قرار بگیرد و تنها نگاه اسلامی در آن مبنا قرار بگیرد.

وی با اشاره به اینکه باید جایگاه انسان و ابزار در این سند مشخص شود، اظهار داشت: باید حد و حدود هوش مصنوعی در ورود به حریم خصوصی و جعل واقعیت نیز درنظر گرفته شود.

حجت الاسلام میرمرشدی در پایان تأکید کرد: در این بررسی‌ها باید مشخص شود که تا کجا می‌توانیم به حوزه مصنوعی ورود کنیم.

محمدرضا قاسمی دبیر ستاد راهبری هوش مصنوعی نیز در این نشست، با بیان اینکه در کشور حدود ۳ سال است که سند ملی هوش مصنوعی در دستور کار قرار گرفته است، مطرح کرد: مقام معظم رهبری در خصوص هوش مصنوعی فرموده‌اند که در زمینه هوش مصنوعی در دنیا عقب هستیم و باید در بین ۱۰ کشور برتر دنیا قرار بگیریم.

وی با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی در حوزه تحقیقات هوش مصنوعی رتبه ۱۴ دنیا را کسب کرده است، عنوان کرد: ولی در حوزه کاربردی کردن این تحقیقات در میان کشورهای ۵۰ تا ۷۰ اُم جهان هستیم.

این پژوهشگر با بیان اینکه به دو صورت نگاه متنی و فرامتنی می‌توان این سند را مورد بررسی قرارداد، خاطرنشان کرد: این سند بر اساس فضایی از هوش مصنوعی به عنوان یک فناوری ماشینی نگارش شده است.

وی با اشاره به اینکه در برخی از کشورها هوش مصنوعی را یک فناوری شناختی می‌دانند، تصریح کرد: باید تهدیدها و فرصت‌های این فناوری مورد بررسی‌های بیش‌تری قرار بگیرد.

قاسمی با بیان اینکه برخی اعتقاد دارند این سند خیلی مسئله محور نیست، یادآور شد: اگر بخواهیم اخلاق هوش مصنوعی با مبانی انقلاب اسلامی طراحی شود، باید تمام این سند مورد بازطراحی قرار بگیرد.

وی با اشاره به اینکه البته در حوزه نیز حرکت در این مسیر کمی دیر آغاز شده است، بیان کرد: امروز حوزه نسبت به این موضوع به عنوان یک پژوهش و مسئله کلان نگاه می‌کند و به دنبال محصول است.

این پژوهشگر با بیان اینکه حوزه نسبت به فرهنگ هوش مصنوعی طراحی خواهد داشت، ابراز کرد: سند ملی هوش مصنوعی نباید به دور از فضای حوزه تدوین شود.

وی با اشاره به اینکه همچنین ارتباط این سند با نظم نوین جهانی باید بررسی شود، اظهار داشت: متاسفانه در حوزه فضای مجازی اقداماتی متناسب با توقعات مقام معظم رهبری انجام نداده‌ایم و باید این تجربیات در حوزه هوش مصنوعی مورد استفاده قرار بگیرد.

قاسمی با بیان اینکه نیازهای اساسی کشور نیازمند کلان پروژه‌ها است، مطرح کرد: در این سند هوش مصنوعی ضعیف آمده است و هیچ برنامه‌ای برای هوش مصنوعی قوی اندیشیده نشده است.

وی با اشاره به اینکه هنجارها باید در عرصه هوش مصنوعی بیش‌تر مورد بررسی قرار بگیرد، عنوان کرد: سند هوش مصنوعی یونسکو بر اساس یک اخلاق خنثی است ولی ما باید سند هوش مصنوعی خودمان را مبتنی بر اخلاق اسلامی بنویسیم.

این پژوهشگر در پایان خاطرنشان کرد: در اسناد نظامی و دفاعی بسیار به اندیشه‌های مقام معظم رهبری نزدیک هستیم و در این عرصه نیز باید از مطالعات نیروهای مسلح نیز استفاده کنیم.

سپس حجت الاسلام مصطفی اسماعیلی با بیان اینکه باید دسترسی‌های ما به علوم روز و فناوری‌های جدید بالا باشد، تصریح کرد: تمدن نوین اسلامی به معنای پیشرفت همه جانبه است.

وی ادامه داد: هر اتفاقی که جامعه اسلامی درحال رقم خوردن است باید نسبت آن با تمدن نوین اسلامی سنجیده شود.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه هوش مصنوعی می‌تواند آورده داشته باشد و خدمت ایجاد کند، یادآور شد: البته باید مسائل مختلف و تهدیدهای این عرصه نیز شناسایی شود.

وی با بیان اینکه باید سبک زندگی اسلامی و مخاطرات فناوری در این عرصه مورد بررسی قرار بگیرد، ابراز کرد: در حوزه مواجهه با عرصه هوش مصنوعی باید از تجربیات گذشته نیز استفاده کنیم.

حجت الاسلام اسماعیلی با اشاره به اینکه در برخی از عرصه‌ها نمی‌توان از هوش مصنوعی استفاده کرد، بیان کرد: به عنوان مثال در دوران کرونا آموزش مجازی آسیب‌های بسیاری برای دانش آموزان ایجاد کرد که ثابت می‌کند در این عرصه نمی‌توانیم از ظرفیت هوش مصنوعی استفاده کنیم.

وی با بیان اینکه در حوزه هوش مصنوعی باید ظرفیت نخبگانی حوزوی و دانشگاهی را به چالش بکشیم تا بتوانیم از این ظرفیت نیز استفاده کنیم، اظهار داشت: همچنین باید از ظرفیت‌های مجموعه‌های موثر در عرصه گسترش حکمرانی ولایی و محله محور نیز استفاده شود.

این پژوهشگر در خاتمه تأکید کرد: باید شرایط به گونه‌ای پیش برود که میان توسعه هوش مصنوعی و نگاه مسجد محوری در جامعه موازنه ایجاد کنیم.

همچنین حجت الاسلام سیدمحمد دانش نیز در این نشست با اشاره به اینکه باید نگاه خود را به حوزه هوش مصنوعی بیش‌تر و بیش‌تر کنیم، مطرح کرد: دین یکی از پایه‌های اصلی تمدن‌سازی است.

وی با بیان اینکه دین اسلام به عنوان یک دین تمدن‌ساز بر پایه علوم و دانش‌ها است، عنوان کرد: بازسازی و احیای تمدن از بین رفته را می‌توان از طریق هوش مصنوعی دنبال کرد.

این پژوهشگر افزود: در سند ملی هوش مصنوعی باید به زبان عربی به عنوان زبان دین و تمدن‌ساز نیز توجه بیش‌تری شود.

وی با اشاره به اینکه اگر تحلیل درستی در منابع دینی داشته باشیم می‌توانیم در سطح گسترده‌ای پیوست‌های مرتبط با سند هوش مصنوعی را تقویت کنیم، خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم از دین به عنوان یکی از منابع اصلی تغذیه بندهای این سند استفاده کنیم قطعا می‌توانیم یک سند جامع را ایجاد کنیم.

در ادامه نیز حجت الاسلام حجت احسان بخش تصریح کرد: هوش مصنوعی طبیعتا برخی از مشاغل را از بین خواهد برد و به برخی از شغل‌های جدید رونق می‌بخشد.

وی با بیان اینکه باید انتظارات در کشور در حوزه هوش مصنوعی مشخص شود، یادآور شد: هوش مصنوعی به دلیل داشتن کم‌ترین درصد خطا می‌تواند در عرصه‌های مختلفی به کمک بشر بیاید.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه باید از هوش مصنوعی درآمدزایی صحیح انجام شود، بیان کرد: اولویت‌های استفاده از هوش مصنوعی در جامعه باید مشخص شود.

در پایان این نشست نیز حجت الاسلام علی قهرمانی با بیان اینکه برداشت‌ها از کارکرد هوش مصنوعی متفاوت است، اظهار کرد: برخی از آن به عنوان دستیار انسان، یک ماشین قدرت‌مند، ابزار تحلیل و ... تعبیر کرده‌اند.

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی یک ابزار تحلیلی از نوع پویا است، مطرح کرد: باید برای هوش مصنوعی محدوده مشخصی تعیین شود.