حکمت ایرانی در برابر حکمت یونانی

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، شهاب‌الدین سُهرِوَردی معروف به شیخ اشراق در سال ۵۴۹ هجری قمری در روستای سهرورد زنجان متولد شد؛ وی تحصیلات مقدماتی را که شامل حکمت، منطق و اصول فقه بود نزد مجدالدین جیلی استادِ فخر رازی در مراغه آموخت و در علوم حکمی و فلسفی سرآمد شد و با ذکاوت ذهن و نیک‌اندیشی که داشت بر بسیاری از علوم اطلاع یافت.

سهروردی پس از پایان تحصیلات رسمی، به سفر در داخل ایران پرداخت، و از بسیاری از مشایخ تصوف دیدن کرد؛ در واقع، در همین دوره بود که سهروردی شیفته راه تصوف گشت و دوره‌های درازی را به اعتکاف و عبادت و تفکر گذراند؛ او همچنین سفرهایش را گسترش داد و به آناتولی و شامات رسید، و مناظر شام در سوریه کنونی او را بسیار مجذوب خود نمود. در یکی از سفرها از دمشق به حلب رفت و در آنجا با ملک ظاهر پسر صلاح الدین ایوبی (سردار معروف مسلمانان در جنگ‌های صلیبی) دیدار کرد و تا آخر عمر در شامات ماند.

در چگونگی فوت وی در سن 38 سالگی نوشته اند که سرانجام به دستاویز آن که وی سخنانی برخلاف اصول دین می‌گوید، از ملک ظاهر خواستند که او را به قتل برساند، و چون وی از اجابت خواسته آن‌ها خودداری کرد، به صلاح الدین ایوبی شکایت بردند. متعصبان او را به الحاد متهم کردند و علمای حلب خون او را مباح شمردند (اتهام او معاندت با شرایع آسمانی اعلام شد).

صلاح‌الدین که به تازگی سوریه را از دست صلیبیان بیرون آورده بود و برای حفظ اعتبار خود به تأیید علمای دین احتیاج داشت، ناچار در برابر درخواست ایشان تسلیم شد.

اما به هر صورت او فلسفه ای پایه گذاری کرد که پس از عمر وی گسترش بسیاری یافت و پیرامون آن بحث های فراوانی صورت گرفت.

در میان اندیشمندان و اساتید کنونی نیز تمجیدات بسیاری درباره فلسفه شیخ اشراق وجود دارد؛

غلامحسین ابراهیمی دینانی اندیشه‌های سهروردی را کاملاً ایرانی می‌داند و بر این باور است که اندیشه‌های وی برگرفته از ایران باستان و حکمت ایرانیست. به نظر دینانی، سهروردی کسی است که حکمت ایرانی را در مقابل حکمت یونانی قرار داده‌ است.

مصطفی محقق داماد بر این باور است که سهروردی در زمینه دانش اصول فقه نیز متبحر بوده‌است و رسالهٔ التنقیه فی اصول فقه نیز به او منسوب است. سهروردی علم اصول فقه را اشراق علم دینی دانسته‌است.

نجفقلی حبیبی استاد بازنشسته دانشگاه تهران، سهروردی را به عنوان کسی معرفی می‌کند که فیلسوف طبیعت است. سهروردی به عنوان فیلسوف طبیعت، ستارگان را مخلوق خدا می‌داند که جهان را تدبیر می‌کنند.

یدالله یزدان پناه نیز حکمت سهروردی را برگرفته شده از خمیره ازلی می‌داند که خود سهروردی نیز بدان اشاره کرده‌است.

کاظم محمّدی، سهروردی را بیش از اینکه یک فیلسوف باشد یک عارف می‌داند، عارفی پویا و ریاضت کشیده و در بسیاری از مسائل به کُنه حقیقت رسیده.

لازم به ذکر است که پیرامون اهمیت تلاش های شیخ اشراق در گسترش علوم عقلیه سخنان بسیاری گفته شده است و در هر صورت امروزه ما از این گنجینه گرانبها بهره مند هستیم؛اما باید توجه شود که هرچه در تمجید اساتید علوم عقلی گفته شود کم نیست زیرا این عالمان علوم عقلی هستند که در برابر شبهات آتئیست ها و دیگر شبهه پراکنان مقابله و ایستادگی می کنند.

زیرا آنچه میان همه انسان ها مشترک است، عقل است بنابراین برهان و میزان میان ما و دیگر انسان ها عقل است و هیچ چیز نیز غیراز براهین عقلی نمی تواند در مجادله و مناظره با آنان به کارگرفته شود.

از این رو کسانی که گاه بی گاه به علمای علوم عقلی حمله ور می شوند در حقیقت تنه درختی را می برند که خود بر روی شاخه آن قرار دارند؛البته که آنان نیز ازسر نگرانی در پاسداری از دین این سخنان را می گویند ولی شاید نگاه آنان به ظاهر بوده است که دچار این خطا شده اند.

بدین خاطر ترویج براهین عقلی در میان علاقه مندان چه به صورت عمومی چه به صورت تخصصی امری لازم وضروری است؛ به عبارتی در این دنیا ارتباطات که روزانه هزاران کلمه و اطلاعات بر سر مخاطبان بمباران می شود، آراستن علاقه مندان دین به براهین عقلی کاری مهم و حیاتی است.

امروز است که انسان بیش از پیش سخنان و روایات معصومان پیرامون دین در آخرالزمان را درک می کند که فرمودند انسان ها صبح با دین  به بیرون از خانه می روند و زمانی که شب به خانه بازمی گردند دیگر به دین اعتقاد ندارند.

زیرا شبهه ها و تمسخرها نسبت به دین داران هر روز صورت می گیرد، زیرا که هدف زدودن دین از جوامع است؛ چه بسیار فیلم و کلیپ هایی که در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود و از هر بهانه ای برای زیر سوال بردن دین استفاده می کنند.

پیرامون سیل شبهه می سازند و دست مایه تمسخر می کنند و یا محرم فرا می رسد به گونه ای دیگر سعی دارند تا مناسک دینی را زیر سوال ببرند؛ البته که باید توجه دنیای امروز دنیای زیاده خواهی و بی رحمی است؛ به عبارتی هر کس هر اعتقاد و باوری داشته باشد مورد هجمه قرار می گیرد، یعنی هر کس هر اقدامی که انجام دهد با واکنش کاربران شبکه های اجتماعی مواجه می شود، حتی گاهی برای افراد به دروغ اخبار و مطالب تولید می شود، به عبارتی ولگردی و پرسه زنی در فضای مجازی افراد را به این سمت سوق داده تا هر روز مسئله ای را دست مایه قرار دهند تا جوی را ایجاد کنند.

از طرفی دیگر نیز خبرپراکن های زرد شبکه های اجتماعی نیز برای کلیک بیشتر روزانه دست به تولیدات دروغ و فیک می زنند تا مخاطبین بیشتری را در فیدهای خبری خود گرفتار کنند.

از این رو سواد رسانه و براهین عقلی تلازمی انکار ناپذیر برای مخاطبان مذهبی و متدین پیدا کرده اند که لازم است افراد و کاربران این آموزش ها را ببینند تا دچار سوء تفاهم ها و شبهه ها نشوند.