شهید مطهری و ایدئولوژی اسلامی

دکتر محمد صادق نصرت پناه عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) در گفت و گو با خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، با اشاره به مسأله شناسی شهید مطهری اظهار داشت:  مهمترین تاثیری که آثار شهید مطهری بر فضای حوزه علمیه قم پس از انقلاب اسلامی داشت در دو محور میتواند خلاصه کرد ؛ محور اول توجه شهید مطهری به مسئله شناسی واز طرف دیگر تلاش برای پاسخ به این مسائل بر اساس مبانی اسلامی است.

 دکتر نصرت پناه گفت : روشی که شهید مطهری در توجه به مسائل اجتماعی زمان خود داشت، عموما قبل از انقلاب و مختصری هم بعد از انقلاب اسلامی، صرفاً بابت این نبود که مسأله را حلاجی مختصری انجام بدهد و آن را بدون پاسخ رها بکند. شهید مطهری قائل به این بود که جهان بینی و ایدئولوژی اسلامی در برخورد با مسائل مستحدثه و مسائل اجتماعی جاری، توانایی بالقوه پاسخگویی به این مسائل رو داراست.

وی با بیان اینکه هنر شهید مطهری این بود که مسأله را به خوبی درک می کرد، اذعان داشت: شهیدمطهری چون مبانی جهان بینی و ایدئولوژی اسلامی را در اختیار داشت روشی که به کار می‌گرفتند این بوده که مسأله حلاجی کرده و به مبنا برسانندو  مبنا را هم رشد و ارتقا بدهند و به مسأله برسانند، یعنی به تعبیردیگر یک نوع رفت و برگشت دو سويه ، باعث می شد که شهید مطهری بتواند پاسخ مسأله را از دل مبانی جهان بینی و ایدئولوژی اسلامی خارج کند و به جامعه عرضه کند.

استاد دانشگاه امام صادق(ع) بیان کرد: استاد مطهری  وقتی که می خواست ابعاد مختلف آزادی را برای انسان تشریح بکند نیازمند اين مسأله بود که همین مبانی انسان شناسی را در ابعاد مختلف وجودی انسان تشریح کرده یعنی نشان بدهد که ابعاد مختلف وجودی انسان چه نسبت و نیازی به مسأله آزادی دارند، یعنی یک نوع رفت و برگشت.

وی با اشاره به تاثیر شهید مطهری بر حوزه علمیه افزود : بطور خلاصه اولین تاثیر شهید مطهری بر فضای حوزه علمیه توجهی بود  به پاسخگویی مسائل دیالکتیکی در میان رفت و برگشتِ بین فهم دقیق مسأله و بارورسازی مبانی جهان‌بینی و ایدئولوژی برای پاسخگویی به مسأله.

دکتر نصرت پناه در ادامه خاطر نشان کرد : دومین تاثیر شهید مطهری در عرصه کلام جدید است، شهید مطهری در اواخر عمر خود یک مجموعه تحت عنوان مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی نوشتند که قرار بود شش جلد باشد که متاسفانه جلد امامت و رهبری ایشان نرسید و جلد جامعه و تاریخ ایشان هم ناقص ماند که منجر به شهادت ایشان شد، اساساً ما وقتی تقسیم بندی این شش جلد را ملاحظه می کنیم می بینیم که این شش جلد یک نوع روش نوینی را در مواجهه با جهان بینی اسلامی مطرح می کند.

دکتر نصرت پناه با بیان اینکه باید شهید مطهری را مبدع کلام جدید بدانیم، تصریح کرد : کلامی که قرار است پاسخگوی مسائل اجتماعی جامعه اسلامی باشد نه اینکه ما اعتقاد داشته باشیم که کلام سنتی پاسخگو نیست ولی این کلام سنتی برای پاسخگویی به مسائل مستحدثه و مسائل جاری و اجتماعی کافی نیست؛ این هنر شهید مطهری است که احساس می کند نياز هاي نوپديدي براي جامعه پديد آمده و حتی  اين را هم مي توان ذکر کرد که شهيد مطهري احساس مي کندکه انقلاب اسلامی به نقطه نهایی پیروزی خود در حال نزديک شدن است و این انقلاب اسلامی نیازمند یک نوع مبانی است که بتواند بار مسائل یک نظام را بر دوش بکشد و این مبانی از یک طرفی قطعاً بر دوش بارورسازی نگاه کلامي ایشان نهفته است، لذا ویژگی دوم و تاثیرگذاری دومی که می توان از شهید مطهری نام ببرد ؛ بحث کلام جدید است.

 استاد دانشگاه امام صادق(ع) گفت : تاثیر شهید مطهری در تغییر و تحولات درسی در حوزه بعد از انقلاب را هم در دو محور می توان مورد بحث و بررسی قرار داد، محور اول در ورود سیر آثار شهید مطهری در دهه هشتاد به نظام درسی رسمی حوزه‌های علمی است که بسیاری از حوزه‌های علمیه ما پذيرفتند که برای اینکه یک حداقلی از دانش اندیشه اسلامی یا به عبارت صحیح تر حداقلی که یک طلبه نیازمند است با فضای کلی اندیشه اسلامی خصوصاً در ارتباطی که با مسائل برقرار می‌کند داشته باشد.

وی با اشاره به نوع نگاه شهید مطهری به حل مسائل  افزود : نوع نگاه شهید مطهری به بارورسازی مبنا برای حل مسأله در عین فهم دقیق مسأله اقتضائاتي را ایجاد میکند که طلبه در حوزه علمیه به دنبال این خواهد رفت که تلاش داشته باشد به هر حال خود را تطبیق بدهد با این شرایط و اقتضائات، اقتضائاتی که مسائل زمان در پیش روي او قرار مي دهد.

استاد دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: شهید مطهری در زمانی می زیست که لازم بود در عرصه‌های متعدد مباحث جهان بینی ، اجتماعی و ایدئولوژی و دیگر عرصه ها  وارد بشود و مسأله را حلاجی بکند و مبنا را بگيرد و تولید بکند و ادامه بدهد. انتظار اینکه شهید مطهری يا علامه طباطبایی بار دیگر به وجود بیايد، شاید انتظار به جایی نباشد ؛ انتظاری که امروزه وجود دارد نشان می دهد که این مسأله مورد توجه قرار گرفته  که به هر حال روش اجتهادی شهید مطهری همان روشی که در اول بحث  عرض کردم ، مسأله کاوي دقيق ، فهم دقیق از مبنا ونزديک کردن مبنا به مسأله ، در هر موضوع تخصصی خاص مورد توجه قرار بگیرد.

 دکتر نصرت پناه  در پایان با اشاره به اینکه در حوزه علمیه نگاه و تفکر شهید مطهری در حال تکثیر است،ابراز داشت : ما در عرصه‌های مختلف شاهد هستیم  که نوع نگاه شهید مطهری در حال تکثیر در حوزه علمیه است و ما به این نوع نگاه نیاز داریم.