بازگشت به گفت‌وگوهای بین ادیانی؛ دلیل سفر پاپ به عراق

به گزارش خبرگزاری رسا،‌ انتشار اخباری مبنی بر سفر پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان به عراق در ماه مارس، باعث شده که گمانه‌زنی‌های بسیاری در مورد دلیل سفر رهبر کاتولیک‌های جهان به یک کشور اسلامی و با اکثریت جمعیت شیعه شنیده شود.

این سفر که پیش از این یک‌بار (به دلیل شیوع کرونا) به تعویق افتاده بود از این جهت حائز اهمیت است که دیدار با آیت‌الله سیستانی، مرجع تقلید شیعیان عراق و از پرنفوذترین رهبران دینی جهان اسلام هم در آن برنامه‌ریزی شده است. البته این سفر، اولین سفر پاپ به یک کشور اسلامی نیست. در سال ۲۰۱۴، پاپ فرانسیس پس از سفر به فلسطین به اردن رفت. در سپتامبر همان سال، پاپ فرانسیس به تنها کشور اروپایی با اکثریت مسلمان (آلبانی) سفر داشت و دو ماه بعد در ماه نوامبر، ترکیه میزبان او بود. جمهوری آذربایجان (۲۰۱۶)، مصر (۲۰۱۷) بنگلادش (نوامبر)، امارات متحده عربی (فوریه) و مراکش (۲۰۱۹) از دیگر کشورهای اسلامی بودند که پاپ فرانسیس به آن‌ها سفر کرده است.

حالا به نظر می‌رسد که در صورت عدم رخ دادن اتفاقی خاص، عراق میزبان پاپ فرانسیس از ۵ تا ۸ مارس (۱۵ تا ۱۸ اسفندماه) خواهد بود. سفری که اولین دیدار یک پاپ کاتولیک از این کشور است و طبق بیانیه دفتر مطبوعاتی پاپ فرانسیس، وی از چند شهر و منطقه عراق مانند بغداد، اربیل و همچنین موصل دیدار خواهد کرد. در مورد انگیزه‌های این سفر بی‌سابقه به عراق صحبت‌های زیادی شده اما چیزی که مسلم است، این سفر به عراق نشان از تفاوت دیدگاه‌های پاپ فرانسیس با پاپ بندیک شانزدهم دارد.

پاپ بندیک شانزدهم که بیشتر به دلیل رویکرد‌های محافظه‌کارانه خود در قبال موضوعات اجتماعی مانند سقط جنین و رسوایی سوءاستفاده‌های جنسی در کلیساها مطرح بود، در طول تقریباً هفت سال حضور خود در جایگاه پاپی تا زمان استعفا در سال ۲۰۱۳، تنها از سه کشور اسلامی (ترکیه در سال ۲۰۰۶، اردن و فلسطین در سال ۲۰۰۹) دیدار کرد. به طور کلی پاپ بندیکت شانزدهم به دلیل نگاه محافظه‌کارانه خود تمایل کمتری نسبت به سلف خود (پاپ ژان پل دوم) به گفت‌وگوهای بین دینی (به خصوص با مسلمانان) نشان می‌داد. گفته‌های بندیکت در مورد مخالفت با عضویت ترکیه (به عنوان کشوری مسلمان) در اتحادیه اروپا و ادعای گسترش دین اسلام با خشونت و زور در سخنرانی که در سال ۲۰۰۶ در دانشگاه دانشگاه رگنسبورگ در ایالت بایرن آلمان داشت، با انتقادات زیادی از سوی مسلمانان رو‌به‌رو شد.

با این همه پاپ فرانسیس به عنوان اولین پاپ غیراروپایی از سال ۷۴۱، (پاپ گریگوری سوم از سال ۷۳۱ تا ۷۴۱ عنوان پاپ را در اختیار داشت و متولد سوریه امروزی بود) رویکرد دیگری نسبت به روابط اسلام و مسیحیت داشته است.

به طور کلی پاپ فرانسیس دیدگاه‌های روشن‌تر و بازتری نسبت به مسائل اجتماعی داشته و افزایش گفت‌وگو‌های بین ادیانی هم یکی از همین رویکرد‌ها بوده که پاپ فرانسیس از ابتدای حضور خود بر مسند رهبر کاتولیک‌های جهان داشته است. یکی از اولین اظهارات پاپ فرانسیس بعد از نشستن بر مسند پاپی در مورد اسلام این بوده که تقویت گفت‌وگوی بین ادیان به ویژه گفت‌وگو با اسلام بسیار مهم است. وی در اظهار نظر دیگری به اقلیت‌های مسیحی در کشورهای مسلمان گفت که به جای تبلیغ دین خود، زندگی مسالمت‌آمیز با مسلمانان داشته باشید.

شاید به دلیل همین سابقه باشد که پاپ فرانسیس عراق را برای اولین سفر خود در سال ۲۰۲۱ برگزیده و تلاش دارد با یکی از بزرگترین مراجع شیعه در راستای همین اقدامات دیدار کند. در واقع به نظر می‌رسد که علی‌رغم اختلافات عقیدتی که بین مسیحیان و مسلمانان وجود دارد، پاپ فرانسیس تلاش کرده که با افزایش این گونه ملاقات‌ها و سفرها رویکرد اشتباهی را که پاپ بندیکت چهاردهم در رابطه با مسلمانان در پیش گرفته بود، اصلاح کند.

از سوی دیگر این سیاست پاپ فرانسیس و به‌طور کلی واتیکان در قبال کشورهای اسلامی می‌تواند به کاهش اسلام‌هراسی رو به رشد در کشورهای اروپایی کمک کند و رویکرد مثبت در قبال اقلیت مسلمان ساکن در کشورهای مختلف جهان را گسترش دهد.