اصول عزاداری از نگاه رهبر انقلاب

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، رهبر معظم انقلاب به مناسبت‌های مختلف نکاتی را پیرامون عزاداری سالار شهیدان بیان فرموده‌اند. یکی از این نکات مهم، بیاناتی است که در سال ۱۳۷۳ و در دیدار جمعی از روحانیون کهگیلویه و بویر احمد درباره مجالس عزاداری ماه محرم بیان داشتند. ایشان به سه نکته کلیدی و محوری اشاره کردند که می‌توان فلسفه و حکمت عزاداری را در این نکات یافت.

زیاد شدن محبت به اهل بیت (علیهم السلام)، کسب معرفت بیشتر نسبت به حادثه عاشورا و افزایش ایمان و معرفت دینی در بین مردم، ویژگی‌هایی است که رهبر معظم انقلاب به آن اشاره کردند.

زیاد شدن محبت به اهل بیت

ایشان در تبیین ویژگی نخست فرمودند: «اوّلین ویژگی باید این باشد که چنین مجالسی، محبّت به اهل بیت (ع) را زیاد کنند. چون رابطه عاطفی، یک رابطه بسیار ذی‌قیمت است. شما، روحانیون، باید کاری کنید که محبّت شرکت‌ کنندگان در مجالس مذکور، روزبه‌روز نسبت به حسین‌بن‌علی (ع)، خاندان پیغمبر و مناشیء معرفت الهی، بیشتر شود.

اگر شما خدای ناکرده، در مجالس مذکور وضعی را به‌وجود آورید که مستمع یا فرد بیرون از آن فضا، از لحاظ عاطفی به اهل‌بیت (ع) نزدیک نشد، بلکه احساس دوری و بیزاری کرد، نه فقط چنین مجالسی فاقد یکی از بزرگترین فواید خود شده، بلکه به یک معنا، مضّر هم بوده است. حال شما که مؤسّس یا گوینده چنین مجالسی هستید، ببینید چه کاری می‌توانید بکنید که عواطف مردم، بر اثر حضور در این مجالس، نسبت به حسین‌بن‌علی (ع) و اهل بیت پیغمبر (ع) روزبه‌روز بیشتر شود.»

 

 

اصولا یکی از انگیزه‌ها و محرک‌های جدی برای عزاداری، محبتی است که عزادار نسبت به شخصی که برایش عزاداری می‌کند، دارد. این شور و غوغایی که در مراسم عزاداری اهل بیت (ع) شاهد هستیم ریشه در همین محبت دارد؛ حالا چه نیکوست که محتوای این مجالس به صورتی باشد که بذر محبت بیشتری را در دل دوستداران خاندان عصمت و طهارت، بگستراند؛ چراکه خمیر مایه اطاعت از خاندان نبوت، ریشه در همین محبت دارد و هرچه محبت به ساحت این بزرگان بیشتر باشد، طبیعتا تبعیت بشتری را نیز به دنبال خواهد داشت.

کسب معرفت بیشتر نسبت به حادثه عاشورا  

کسب معرفت بیشتر نسبت به حادثه عاشورا دومین نکته‌ای است که رهبر معظم انقلاب در این بیانات به آن اشاره کردند. ایشان در این باره فرمودند: «دومین ویژگی که باید در این مجالس به وجود آید، این است که مردم نسبت به اصل حادثه عاشورا، معرفت روشن‌تر و واضح‌تری پیدا کنند. این‌طور نباشد که ما در مجلس حسین‌بن‌علی (ع)، به منبر برویم یا سخنرانی کنیم، اما موضوع سخنرانی، حضّار آن مجلس، اعم از جوان و غیرجوان و زن و مردِ اهل فکر و تأمّل را ـ که امروز در جامعه ما بسیارند و این از برکات انقلاب است ـ به این فکر فرو ببرد که ما به این مجلس آمدیم و گریه‌ای هم کردیم؛ اما برای چه؟ قضیه چه بود؟

 

چرا باید برای امام حسین (ع) گریه کرد؟ اصلاً چرا امام حسین (ع) به کربلا آمد و عاشورا را به وجود آورد؟ بنابراین، به‌عنوان منبری یا سخنران، باید به موضوعاتی بپردازید که جوابگوىِ چنین سؤالاتی باشد. باید نسبت به اصلِ حادثه عاشورا معرفتی در افراد به‌وجود آید.

 

اگر در روضه‌خوانی و سخنرانی یا سایرِ مطالبِ بیان شده از طرف شما، نکته‌ای روشنگر یا حداقل اشاره‌ای به این معنا نباشد، یک رکن از آن سه رکنی که عرض شد، کم و ناقص خواهد بود؛ یعنی ممکن است مجلس مذکور، فایده لازم را ندهد و ممکن هم هست خدای ناکرده در بعضی از فروض، ضرر هم بکنیم.»   

 

یکی از وجوه مهمی که می‌تواند این ویژگی را جامه عمل بپوشاند بیان اهداف قیام سیدالشهدا (ع) است. طبیعتا این مسأله آگاهی تاریخی و شناخت دوران آن حضرت را می‌طلبد تا بتواند نتیجه مطلوب را در جهت معرفت افزایی نسبت به حادثه عاشورا داشته باشد.     

یکی از وجوه دیگر که به نظر می‌رسد مکمل این مسأله است، بیان شرح حالی از اصحاب امام حسین (ع) و ارادتمندی این فداکاران تاریخ نسبت به ساحت ایشان است. تبیین اخلاص، ارادت و فداکاری مثال زدنی این خوبان عالم در پوشش دادن این رهنمود رهبر انقلاب می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد. کلام تاریخی و ماندگار امام حسین (ع) درباره اصحابش که فرمود: «اصحابی با وفاتر از اصحاب خودم سراغ ندارم» مؤید این ادعاست.

افزایش ایمان و معرفت دینی

رهبر معظم انقلاب در بیان ویژگی سوم فرمودند: «سومین ویژگی لازم در این مجالس، افزایش ایمان و معرفت دینی در مردم است. در چنین مجالسی باید از دین، نکاتی عنوان شود که موجب ایمان و معرفتِ بیشتر در مستمع و مخاطب گردد؛ یعنی سخنرانان و منبری‌ها، یک موعظه درست، یک حدیث صحیح، بخشی از تاریخ آموزنده درست، تفسیرِ آیه‌ای از قرآن یا مطلبی از یک عالم و دانشمندِ بزرگ اسلامی را در بیانات خود بگنجانند و به سمع شرکت‌کنندگان در این مجالس برسانند.»

در واقع این ویژگی ناظر به تبیین اخلاقیات، مسائل اعتقادی و احکام شرعی است که کلیات معارف دینی را شامل می‌شود. واضح است که وقتی مجالس عزادارای دربردارنده این نکات باشد بسیار پربار خواهد بود و سبب افزایش ایمان و معرفت دینی مردم خواهد شد.

در پایان جا دارد به این نکته اشاره شود که درست است مخاطب این بیانات، منبری‌ها و سخرانان مذهبی بوده‌اند، ولی قابل تطبیق با مداحی مداحان نیز هست. اشعار و نوحه‌هایی که مداحان عزیز انتخاب می‌کنند و ذکر مصیبتی که ارائه می‌دهند دست کم می‌تواند یکی از این ویژگی‌ها را پوشش دهد و اصولا یک مداحی قابل قبول باید واجد این مطالب باشد./ی704/ف

بابک شکورزاده