ذکر جمیل سعدی در کلام رهبر انقلاب

به گزارش خبرگزاري رسا، رهبر معظم انقلاب در بیاناتشان به مناسبت‌های مختلف، در کنار اشاره به توانایی و سخنوری شیخ اجل، به محتوای آثار او به ویژه در «بوستان» و «گلستان» نیز اشاره داشته‌اند. به‌مناسبت روز بزرگداشت سعدی نگاهی انداخته‌ایم به بخشی از سخنان رهبر معظم انقلاب درباره این ستاره درخشان در آسمان ادبیات جهان.

گلستان مصفای نظم و نثر

سعدی را هم خداوندگار سخن نامیده‌اند و هم استاد اخلاق می‌دانند. او در «بوستان» و «گلستان» و حتی در قصاید، سیمای خردمند دنیا دیده‌ای را دارد که در فکر سلامت جامعه است و می‌خواهد مردم را به شاهراه صلاح و حسن اخلاق رهنمون کند. در اینجا نام سعدی با اخلاق عجین می‌شود.  رهبر معظم انقلاب بارها به این نقش سعدی اشاره کرده‌اند. به عنوان نمونه، ایشان در پیامی به مناسبت برگزاری کنگره‌ بزرگداشت مصلح‌الدین سعدی شیرازی در آبان سال 63، تجلیل سعدی را تجلیل از شعر و نثر شیوا و تجلیل از اخلاق، حکمت، معرفت بلیغ و رسا دانسته و فرموده‌اند: بی‌شک سعدی یکی از پایه‌های بنای استوار ادب پارسی و محصول شعر و نثر و تشکیل‌دهنده‌ یکی از برازنده‌ترین اندام‌های پیکره‌ شکوهمند فرهنگ کنونی ماست. پند سعدی که مایه گرفته از معارف قرآن و حدیث است همواره نقش زرین خاطر پندآموزان، و زبان فصیح و صریح او، رازگشای گنجینه‌های معانی برای دلهای جوینده و مشتاق بوده است. و امروز مانند همیشه عزیزترین هدیه‌ احباب سخن و ارباب خرد را می‌توان در بدایع طیبات دیوان او و زیباترین گلهای اندیشه‌ بشری را در گلستان مصفای نظم و نثر او جست و یافت.

شرف سعدی بر بسیاری از سرایندگان پارسی

شرف سعدی بر بسیاری از سرایندگان پارسی از آن است که قدر سخن را نشکسته و آن را دست مایه‌ تقرب و ارتزاق نساخته است. بسی اندک‌اند زبان آورانی که گوهر آسمانی سخن را در پای اهریمنان زمانه نریخته و تیغ ستم را بدان صیقل نداده باشند. سعدی یکی از این نادرگان است که اگر گاه زبان به ستایش گشوده، در ساغر زرین مدح خود جز داروی شفا بخش و گاه تلخ پند و اندرز نریخته است.

رهبر معظم انقلاب در دیدارهای مختلف با شاعران، همواره با یاد از قله‌های شعر فارسی و نمونه‌های درخشان در ادب این مرز و بوم، توجه شاعران جوان را به سمت مطالعه آثار این بزرگان جلب کرده‌اند. ایشان در این دیدارها بارها از سعدی به عنوان نمونه‌ای بی‌بدیل در عرصه شعر اخلاقی و سخنوری توانا در عرصه نثر یاد کرده‌اند:

«شعر اخلاقی ممکن است در عالی‌ترین حد خوبی هم باشد. شما به تاریخ ادبیات ما نگاه کنید. سعدی از جهت شعر اخلاقی و شعر نصیحت و پند در قله است.» دیدار شاعران با رهبر انقلاب 25 شهریور 1387

قله‌های شعر فارسی

«البتّه حرف، زیاد زده می‌شود؛ یک مغالطه‌ ناشیانه‌ای هم در اینجا بعضی می‌کنند که جنبه‌ زیباشناختی شعر و جنبه‌ هنری شعر را از جنبه‌ تعهّد شعر تفکیک می‌کنند و جدا می‌کنند؛ شعر را تقسیم می‌کنند به شعری که برای خودش رسالت قائل است، مسئولیّت قائل است، تعهّد قائل است، و به شعری که شعر محض است. می‌گویند آن اوّلی شعر نیست، شعار است؛ این یک مغالطه‌ واضحی است؛ حالا یا ناشی از غفلت است، یا ناشی از کم‌سوادی است. ببینید، قلّه‌های شعر فارسی چه کسانی هستند؟ سعدی، حافظ، مولوی، فردوسی؛ اینها قلّه‌های شعر فارسی‌اند. شما ببینید شعر اینها که قلّه‌ هنر شعریِ طول تاریخ ما است، در چه جهت‌هایی به کار رفته! سعدی یک بوستان دارد که بهترین اثر هنری او است -گلستان بعد از بوستان قرار می‌گیرد- در بوستان  شما نگاه کنید، [می‌بینید] این هنر فاخرِ فوق‌العاده برجسته همیشه در خدمت اخلاق، در خدمت تعلیم، در خدمت تعهّد [است]؛ از اوّل تا آخرِ بوستان این جوری است [یعنی] هنر شعر در خدمت اخلاق است.

سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی
عشق محمّد بس است و آل محمّد
یا:
به جهان خرّم از آنم که جهان خرّم از اوست
عاشقم بر همه عالَم که همه عالَم از اوست ...

دیدار شاعران با رهبر انقلاب 25 اردیبهشت 1398

هزار سال جلوتر از زمانه خود

یکی از دلایل حفظ زبان فارسی در قرن هفتم با وجود تمام شرایط نامساعد، حضور شاعرانی چون سعدی است که تلاش کردند تا رگه‌ای ناب و زلال از هویت ایرانی بسازند و میراث گذشته را حفظ کنند. او با «بوستان» و «گلستان» نه تنها از نظر اخلاقی بر جامعه ایرانی از همان زمان تا امروز تأثیر گذاشته است، بلکه او را شاید بتوان اولین معلم هر ایرانی در یادگیری و درک شیرینی زبان فارسی دانست. سال‌ها کودکان ایرانی در مکتب‌ها با او با زبان مادری‌شان انس می‌گرفتند و از گلستان او ورقی می‌بردند. به همین دلیل سعدی جزو انگشت‌شمار شاعران و هنرمندان است که نمی‌توان او را در عصر و دوره‌ای محدود کرد. 

رهبر معظم انقلاب در دیدار اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی در 27 بهمن‌ماه 1370، با اشاره به همین تأثیرگذاری سعدی فرموده‌اند: واژه‌سازی برای زبان و پیش بردن و ترقی دادن زبان، یک امر بسیار مهم است. به نظر من، هنر بزرگ کسانی مثل سعدی یا حافظ یا فردوسی این است که 700 سال پیش یا هزار سال پیش، طوری حرف زدند که ما امروز وقتی که آن سخنان را باز می‌گوییم، اصلاً احساس غربت و وحشیگری نمی‌کنیم؛ اصلاً زبان، زبان امروز است؛ یعنی حقیقتاً می‌شود گفت که هزار سال جلوتر از زمان خودشان حرف زدند.

یقیناً مردم زمان سعدی، به رسایی و شیوایی «بوستان» حرف نمی‌زدند؛ نثر آن دوره‌ها در اختیار ماست و داریم می‌بینیم. «بوستان» یا «گلستان»، این‌طور سلیس و روان و شیواست. امروز وقتی که انسان شعر آن زمان را می‌خواند، مثل این است که دو نفر دارند با زبان شیرین فارسىِ امروز با هم حرف می‌زنند؛ همین‌طور است حافظ؛ همین‌طورند بعضی از شعرای برجسته و خوب سبک هندی. علی اىّ‌ حال، باید زبان را پیش برد؛ یعنی همچنان‌که آنها جلوتر از زمان خودشان حرکت کردند، ما هم باید حرکت کنیم./1360/