الزامات و چالش های «رونق تولید» از منظر آیت الله مکارم شیرازی

در بينش اسلام، رونق و پویایی تولید از جمله اهداف راهبردی اقتصاد در جوامع اسلامى است و بسيار مورد تأكيد و توصيه است.
هم چنین در مباحث اقتصادى رائج دنيا نیز ، پویایی تولید یکی از ارکان اصلی اقتصاد جوامع بشری به شمار می آید.

در این میان ایران اسلامی، از نظر وسعت، اقلیم، جمعیت، موقیعت جغرافیائی، منابع انرژی و مواد اولیه و بسیاری دیگر از مولفه‌ها و متغییر های موثر بر اقتصاد، در جایگاهی ویژه و بلکه سرآمد قرار گرفته است. موقعیتی که این امکان را فراهم ساخته است تا نظام اسلامی بتواند در عرصه اقتصاد جهانی ، به یکی از نقش آفرینان مهم تبدیل شود؛ متاسفانه در سال های اخیر اقتصاد مولد کشور، متاسفانه از بیماری و از مشکلات مختلف رنج می برد و امر تولید در کشور با مخاطرات جدی مواجه شده است ، اگر چه این مشکلات، غیر قابل حل نیست، اما اهتمام به الزامات و ضرورت های تولید و رفع موانع چالش های پیش روی تولید اجتناب ناپذیر است.

حال یکی از اقدامات نوروزی مقام معظم رهبری مدظله العالی در سالیان متمادی ، نامگذاری هر سال با عنوانی خاص برای جهت دهی به مسیر حرکتی کشور در سال پیشِ رو است. به نظر می‌رسد رهبر معظم انقلاب با رصد رخداد‌های کشور و با نگاه به اهداف انقلاب اسلامی، عنوانی خاص را برای آن سال برمی گزینند تا تمامی نهاد‌ها و ارگان‌های حکومتی و بخش خصوصی در مسیر تحقق آن بکوشند.

اینگونه است که رهبر انقلاب اسلامی مدظله العالی سال جدید را سال «رونق تولید» نامگذاری کرده و از تمامی نخبگان و فرهیختگان جامعۀ اسلامی و نیز ارگان‌های دولتی و آحاد ملت ، حرکت یکپارچه در مسیر تحقق این شعار را خواستار شدند. ایشان در سخنان خود گفتند: «تولید اگر چنانچه به راه بیفتد، هم می‌تواند مشکلات معیشتی را حل کند، هم می‌تواند استغناء کشور از بیگانگان و دشمنان را تأمین کند، هم می‌تواند مشکل اشتغال را برطرف کند، هم حتّی می‌تواند مشکل ارزش پول ملّی را تا حدود زیادی برطرف کند. لذاست که مسئله‌ی تولید به نظر من مسئله‌ی محوری امسال است؛ لذا من شعار را امسال این قرار دادم: «رونق تولید». باید همه تلاش کنند تولید در کشور رونق پیدا کند. از اوّل سال تا آخر سال ان‌شاءالله این معنا به صورت چشمگیری در کشور محسوس باشد. اگر این [طور]شد، امیدواریم که ان‌شاءالله حلّ مشکل اقتصادی راه بیفتد».[1]

در این بین واکاوی بیانات مهم و راهبردی مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله العالی درباره ی الزامات و بایسته های رونق تولید و چالش های پیش روی آن، در فرازهای متعدد در سال 1397 ، با توجه به فراوانی نکات و محورهای مطرح شده، می تواند منشوری جامع در تبیین چگونگی تحقق رونق تولید در سال جاری، فراروی مسئولان اجرایی نظام و آحاد ملت قرار دهد.
تولید باکیفیت؛ لازمه رونق تولید

با حمایت از تولید داخلی می توانیم اقتصاد کشورمان را مدیریت کنیم، لیکن لازمه حمایت از تولید داخلی، تولید مطلوب و باکیفیت توسط تولیدکنندگان است.[2]

فرهنگ سازی؛ راهکاری مهم برای رونق تولید

دین اسلام دین آسان و آسان گیری است و ما نیز باید در زندگی روزمره خود سخت گیر نباشیم؛ در استفاده از محصولات و کالاهای ایرانی نیز ممکن است که کالای داخلی بعضاً از قیمت بالاتری برخوردار باشد یا از لحاظ کیفیت کمی پایین تر باشد که اگر ما سخت گیر باشیم نمی توانیم از تولیدات داخلی حمایت کنیم.

لذا اگر همچنان اهل سختگیری باشیم و نسبت به استفاده از کالاهای ایرانی بی تفاوت باشیم برای همیشه وابسته به خارج می مانیم و نمی توانیم روی پای خودمان بایستیم.

بنابراین فرهنگ سازی برای حمایت و استفاده از تولیدات داخلی ، امری لازم است. برای تحقق این مهم باید امیدوار بود عقلا و اندیشمندان دلسوز کشور برای هرکدام از عوامل تضیف کاهش تولید ملی و گرایش به کالاهای خارجی فکر و راه حل مناسبی پیدا کنند و همه سعی کنند تنها به منفعت امروز نگاه نکنند بلکه به آینده خود و فرزندان این مملکت نیز توجه شود.[3]
کیفی سازی و کاهش قیمت، پیش نیاز تحقق اهداف کلان تولید

اگرچه فرهنگ سازی برای استفاده از کالای ایرانی امری لازم و مهم است اما به تنهایی کافی نیست بلکه باید اندیشمندان و خبره های این عرصه برای بالابردن کیفیت تولید داخل و کاهش قیمت اجناس داخلی راه حل مناسبی پیدا کنند.

در تشریح علل گرایش مردم به اجناس خارجی باید گفت چندین عامل سبب شده است مردم به سمت استفاده از تولیدات خارجی بروند که باید این عوامل مهم را برطرف کرد تا انگیره بیشتری برای حمایت از تولیدات داخلی پیدا شود؛ نخست کیفیت است به این صورت که مردم به دنبال اجناس با کیفیت هستند و اگر ما بتوانیم کیفیت محصولات داخلی را افزایش دهیم مسلما رغبت مردم نیز بیشتر می شود.

هم چنین قیمت بالای اجناس داخلی نیز یکی دیگر از عوامل گرایش مردم به محصولات خارجی است که باید دید چرا تولیدات داخلی بعضاً قیمت شان بالاست و برای کاهش قیمت آن فکر اساسی شود.[4]

شبیخون قاچاق کالا به تولیدات داخلی

قاچاق کالاهای خارجی یکی دیگر از عوامل گرایش به محصولات خارجی و تضعیف تولیدات داخلی است؛ لذا باید با پدیده قاچاق در هر سطحی مبارزه کرد چرا که مضرات بی شماری برای اقتصاد کشور دارد.[5]

لزوم حمایت از تولید داخل در اقتصاد مجازی

فضای مجازی یکی دیگر از عوامل کاهش استقبال مردم به تولیدات داخلی و گرایش مردم به وابستگی و استفاده از اجناس خارجی است.

در صورتی که فضای مجازی نیز می‌تواند از ابعاد مختلف در شکل گیری اقتصاد مجازی و ترویج تولیدات داخلی و حتی کسب و کارهای مجازی به شدت کمک کننده باشد. در واقع فضای مجازی می‌تواند درجهت دهی و کمک به رشد بخش‌های تولیدی نقش داشته باشد.[6]

رونق تولید داخلی مانع وابستگی به غرب

از نظر شرعی اگر به رونق تولید اهمیت داده نشود وابسته خواهیم شد و اگر وابسته شویم دشمنان می‌توانند زورگویی کنند که وابسته شدن به دشمن جایز نیست، چراکه نتیجه وابستگی اقتصادی وابستگی سیاسی و فرهنگی است.[7]
رونق تولید و دوگانه کیفیت و رقابت پذیری

حل مشکلات مردم کار دولت و مجلس به تنهایی نیست و ما به سهم خود باید برنامه صرفه جویی را داشته باشیم و باید خود را سبک بار کنیم.

لذا باید از اجناس داخلی استفاده کنیم لیکن نکتۀ مهم این است که تولیدکنندگان باید از حیث کیفیت و قیمت اجناس خود را به بازار رقابت برسانند.[8]

بانک‌ها ایجاد شدند تا تولید شکل نگیرد!

اساسا فلسفه تاسیس بانک این است که بانک ها اموال را در مسیر فعالیت مثبت اقتصادی بکار بگیرند. مردم سرمایه کمی دارند. وقتی همه در کنارهم در بانک بگذارند، تبدیل به سرمایه عظیم می شود و می توان برای فعالیت های اقتصادی و اجتماعی به کار گرفت.

سرمایه کوچکی که در دنیای امروز بازده ندارد، با تجمیع درجایی مانند بانک می توان به صورت احسن تبدیل کرد و به دو صورت به کار گرفت.

یک قسم فعالیت اقتصادی بانک این است که یا خود بانک برای فعالیت اقتصادی، سرمایه را به کار بگیرد یا به مردم بدهد تا مردم در فعالیت های خصوصی بکار گیرند، بخش خصوصی گاهی سرمایه کلان و کوچک دارند، اگر این ها سالم کار کنند، بانک ها به رسالت خود عمل کرده اند.

البته شرط سالم کار کردن بانک این است که ربا حذف شود، ربا مایه بدبختی جامعه اسلامی و ویرانی اقتصادی است و اندیشمندان نشستند و فکر کردند مسائلی مانند عقود اسلامی و شرعیه و بانکداری بدون ربا را به وجود آوردند.

اگر به این معیارها عمل شود، باعث شکوفایی اقتصادی می شود و اگر به این موارد عمل نشود، تبدیل به ربا خواری مخفی شود، مایع بدبختی می شود. اگر بانک داری بدون ربا باشد، جامعه مشکلی نخواهد داشت

بسیار دیده شده وقتی به افراد به عنوان تسهیلات می خواهند وامی بدهند،تا کارخانه ای راه بیاندازد، کشاورزی و دامداری کند، بانک می گوید، برو فاکتور صوری بیاور. این فاکتور صوری بلای بانک ها است.

این فرد این پول را تبدیل به جهیزیه می کند، بعضی می گویند پول گرفتیم در مسیر دیگر هزینه کردیم و رفتیم کربلا و ماشین خریدیم. این پول به صورت بدهی می ماند، بدهی را نمی تواند بدهد، به این وام ها، جریمه می خورد نمی تواند بدهد، که خود همین عاملی برای بدبختی است.

اگر بیایند تسهیلات را از عقود شرعیه به فاکتورهای صوری ببرند، یقین داشته باشید که نتیجه آن منفی است و آنچیزی که ما از بانک ها انتظار داریم که همانا شکوفایی اقتصادی است،تبدیل به ضد می شود.[9]

تولیدکنندگانی که به جای کارخانه در زندان به سر می برند

مشکل دیگر جریمه برجریمه است. کسانی نمی توانند بدهی خود را پرداخت کنند ، خواسته کار کند ولی ورشکست شده است باید به آن فرد مهلت داد، چون این دستور قرآن کریم است. قرآن دستور می دهد به بدهکاری که نمی تواند بدهی خود را بدهد، مهلت دهید، نه اینکه زندان ببریم. به راستی چرا به تولید کننده مهلت نمی دهیم و دنبال حساب سود بر سود هستیم. همین برای تولید مشکل اساسی ایجاد می کند.[10]

لزوم بستر سازی برای رونق تولید

فرض کنید دولت می گوید ما باید در مسئله گندم خودکفا شویم؛ برای اجرای این امر باید وسایل آن را هم فراهم کند و در اختیار کشاورزان بگذارد، سرمایه و زمین بدهند و امکانات آبیاری را فراهم کند.

اینکه گفته می شود از محصولات داخلی مصرف کنیم و رونق تولید را مد نظر قرار دهیم، برنامه بسیار خوب و سازنده ای است اما وقتی به تولیدکنندگان و مردم دستور می دهیم، باید امکاناتش را هم فراهم کنیم. یعنی بستر آن نظیر سرمایه تولید، تقویت کیفیت و قیمت قابل رقابت ایجاد شود تا تولیدکننده بتوانند محصول خوب تولید کند و برای مردم هم فرهنگسازی شود که از تولید داخلی استفاده کنند.[11]

نقش بانک‌ها در تحقق شعار «رونق تولید»

بنده معتقدم هنوز مسئله بانکداری در این کشور حل نشده است؛ باید فکری برای بانک ها کرد و تا مسئله بانک در این مملکت حل نشود، اقتصاد ما همچنان نابه سامان خواهد بود.

بانک در زمان فعلی یک ضرورت است؛ بانک ها می توانند به مسائل اقتصادی و تولیدی شکل بدهند، هرکسی سرمایه کوچکی دارد اما نمی تواند با آن یک شغل اقتصادی ایجاد کند؛ بنابراین، این سرمایه کوچک را در حساب سپرده بانک می گذارد و این پول ها جمع می شود و تبدیل به ثروت عظیمی می شود که با آن می توان کارهای اجتماعی و عمرانی و صنعتی انجام داد و از درآمد آن، بخشی را به سپرده گذار بدهند و بخشی هم برای فعالیت های بانک ها باشد.

این کار مهمی است که سرمایه های کوچک، سرگردان نشود و تبدیل به سرمایه بزرگ شود و کار اقتصادی مهم با آن انجام شود.

همچنین، اشخاصی هستند که مدیریت دارند اما سرمایه برای ایجاد اشتغال ندارند؛ یعنی توانایی اداره یک کارخانه و باغداری و دامداری و تجارت دارند اما پول ندارند؛ این افراد از بانک ها به صورت عقود شریعه از بانک، وام می گیرند و کار از آنان و سرمایه از بانک می شود که بعد، درآمد آن را تقسیم می کنند؛ بنا نیست اگر کسی مدیریت دارد اما سرمایه ندارد، معطل بماند. این هم یکی دیگر از خدماتی است که بانک ها می توانند در راستای رونق تولید انجام دهند.[12]

حمایت بانک ها از تولید ملی؛ صوری یا واقعی؟

بانک ها باید مطابق هشت نوع عقود شرعیه نظیر مضاربه و مشارکت عمل کنند. اگر مطابق عقود شرعیه عمل کنند، هم شکوفایی اقتصادی است و هم مردم به جایی می رسند و از سرمایه های خود استفاده می کنند اما اگر بانک ها عمل نکنند، باز همان بانک رباخوار غربی و باعث بدبختی می شود.

با همۀ این تفاسیر شاهدیم بعضی از بانک ها به وظایف شرعی عمل نمی کنند، بعضی از آنها می گویند شما می خواهی با من برای فلان برنامه صنعتی و تولیدی مشارکت کنی، برو یک فاکتور صوری بیاور که این میزان وام می خواهی و من به تو می دهم و سود من را هم بده و کاری نداشته باش؛ در حالی که واقعاً نمی خواهد کار صنعتی راه اندازی کند و به دنبال مثلاً خرید جهیزیه یا وسیله ازدواج یا سفر برای زیارت عتبات عالیات است؛ این رباخواری آشکار است و بانکداری اسلامی را خراب می کند.[13]

قحطی ‌وام ‌تولیدی‌ها با رباخواری بانک‌ها

ناکارآمدی سیستم بانکی و انبوه قراردادهای صوری و غیر شرعی اکثر مبادلات بانکی، باعث شده تقریباً تولیدی‌های کوچک از دریافت تسهیلات بی‌بهره باشند.

وقتی ما می گوییم ۴ درصد یعنی برای تمام این پنج سال، نه اینکه هرسال ۴ درصد کارمزد بگیرید و در نهایت ۲۰درصد بشود؛ این در حالی است که درصد تسهیلات اعطایی بانک ها به واحدهای تولیدی نه 4رصد که غالباً دو رقمی است و این رویکرد ظالمانه، یکی از کارهای خلافی است که در بانک ها به بهای نابودی تولید انجام می شود.[14]

«جریمه های سنگین و غیرشرعی دیرکرد»؛ رمز نابودی تولید

اخذ جریمه های دیرکرد توسط بانک ها از دیگر کارهای خلافی است که تولید کنندگان را به خاک سیاه نشانده است؛ اسلام می گوید اگر بدهکار ورشکست شد و نتوانست بدهد، نمی توان او را جریمه کرد اما بانک ها جریمه می کنند؛ به عنوان مثال، اصل وام صد میلیون تومان و جریمه آن یک میلیارد تومان می شود؛ از این طریق، واحدهای تولیدی از دست تولیدکنندگان می رود و به خاک سیاه می نشینند.[15]

تا مسئله بانکداری در این مملکت حل نشود، مشکلات تولید پابرجاست

بنده معتقدم هنوز مسئله بانکداری در این کشور حل نشده است، بانک تسهیلاتی از ۱۸ درصد تا ۲۸ درصد به تولید می دهد، وقتی تولید کننده بخواهد ۲۸ درصد سود به بانک بدهد در حالی که خودش سود ۱۰ درصد داشته باشد، ورشکست می شود؛ باید فکری برای بانک ها کرد و تا مسئله بانک در این مملکت حل نشود، تولید ما همچنان نابه‌سامان خواهد بود.[16]

اولویت دولت؛ احیای تولید

نمی توان منکر شد که در همه جا و از جمله دولت ضعف هایی وجود دارد، البته همه باید کمک کنیم تا این ضعف‌ها برطرف شود.

شرایط امروز، یک امتحان تاریخی برای ملت ایران و دولت و نظام جمهوری اسلامی است؛ در این شرایط، بسیار مهم است که دولت با احیای مجدد تولید، آنچه را که مایه امیدآفرینی برای مردم است با هنرمندی به آنها انتقال دهد ؛ چرا که مطالبۀ مردم از دولت این است که در صدر اولویت های خود، به احیای تولید، و ایجاد اشتغال اهتمام ورزد؛ تحقق این مهم در گرو پذیرش صادقانۀ ضعف‌ها و نقص‌های احتمالی است زیرا این مسأله تأثیر روانی بسیار مثبتی بر اقتصاد کشور خواهد داشت.[17]

رونق تولید در سایۀ مقابله با واردات بی رویه

شکی نیست که واردات بی رویۀ تولیدات خارجی سبب تضعیف بنیه اقتصادی کشور می شود و تولید کنندگان داخلی گرفتار ضرر و زیان شوند لذا دولت وظیفه دارد جلوی چنین وارداتی را بگیرد و هم بازرگانان باید از ورود آن خودداری کنند و تولید کنندگان داخلی نیز باید دقت کنند که تولیدات آنها طوری باشد که مردم را از خرید کالاهای بیگانه بی نیاز کند؛ همچنین جایز نیست تولیدات داخلی را با نشان خارجی بفروشند؛ حتی در صورتی که مردم از آن آگاهی داشته باشند.[18]

نقدینگی سرگردان؛ آفت تولید

بسیارى از مردم از طرق مختلف با ما تماس مى‌گیرند و می‌گویند چرا مشکلات ما از طریق مراجع، به مسئولان تذکر داده نمى‌شود؟حال آنکه ما بارها در جلسات خصوصى و عمومى، این مشکلات را گوشزد کرده‌ایم، باز هم عرض مى‌کنیم مردم از چند موضوع به‌شدت از مسئولین شکایت دارند:

از جمله اینکه در مسائل اقتصادى با تورم شدید و بالا رفتن جهشى قیمت‌ها که تهیّه نیازهاى اولیه زندگى براى آن‌ها بسیار مشکل شده، مى‌گویند گرچه تحریم‌هاى خارجى فشار بر اقتصاد ما وارد مى‌کند، امّا چنان نیست که راه‌حلى نداشته باشد. همچنین آن‌ها معتقدند، تیم اقتصادى دولت ضعیف است. چه اصرارى دارند که مشکلات به دست آن‌ها حل شود؟ چرا این تیم ضعیف را عوض نمى‌کنند؟ چرا صاحب‌نظران باتجربه اقتصادى را فرا نمى‌خوانند؟ چرا به جاى اینکه کارخانه‌ها را فعال کنند و جوانان ما را به کار دعوت نمایند، ثروت‌هاى مردم را از گردش اقتصادى خارج کرده و به صورت سکه و دلار در خانه‌ها محبوس مى‌کنند؟ چرا نقدینگى بدون در نظر گرفتن راهکارهاى اقتصادى از طریق استقراض از بانک مرکزى، بی‌حساب‌وکتاب افزوده مى‌شود؟ [19]

سود بالای تسهیلات بانکی؛ مانعی برای رونق تولید

متأسفانه بانک ها تمام سرمایه های مردمی را در اختیار دارند، آنها از این موقعیت استفاده می کنند و تسهیلات را با سود بالا به مشتریان به ویژه واحدهای تولیدی عرضه می کنند.

اما به راستی چرا باید بانک ها تمام اموال مردم را اینگونه در اختیار داشته باشند و تمام سودش را به بهای نابودی تولید، یکجا ببرند؟ چرا دولت اجازه می دهد بانک ها به این شکل از سرمایه های مردمی سوء استفاده کنند؟[20]

سنگینی هزینه های دولت بر شانه های نحیف تولید

اقتصاد به معنای میانه‌روی است؛ مشکل این است که دولت در هزینه های جای خود میانه‌روی نداشته و بخش اعظم بودجه سالانۀ کشور خرج امور جاری دولت می شود، ولی متاسفانه گوش شنوایی نیست.

به راستی چرا اقتصاد کشور ما به این مقدار پیچیده شده است،‌ دلیل این چالش گستردگی و چاقی بیش از حد دولت است که اکثر بودجه خرج هزینه های جاری و حقوق می شود؛ لذا سهم تولید به شدت کم است که باید تقویت شود.

کشوری که اقتصادش این گونه باشد طبیعتاً گرفتار مشکل می شود، وقتی اکثر بودجه خرج حقوق کارمندان شود عملا چیزی برای تولید نمی ماند؛ گاهی اوقات خبر از حقوق هایی می رسد که انسان وحشت می کند.

به نقل از منابع آماری، ژاپن با ۱۲۰ میلیون نفر، ۳۰۰ هزار نفر شاغل دولتی دارد؛ اما کشور ما با ۸۰ میلیون ایرانی، ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر کارمند دارد که ۱۰ برابر کشور ژاپن است.

بی تردید وقتی اکثر بودجه کشور هزینه امور جاری دولت شود، چیزی برای تولید نخواهیم داشت، در طرف مقابل اگر بخواهند حقوق بگیران را کم کنند باز هم مشکل دیگری ایجاد می شود زیرا اگر نیروهای مازاد بازنشسته هم شوند حقوقشان بر دوش دولت است؛ تنها راه این است که به تولید توجه شود و افراد اضافی را در این بخش ها به کار گیرند.[21]

خصولتی ها؛ بلای جان تولید

گفتنی است تا وقتی که تولید در دست بخش خصوصی قرار نگیرد، امر تولید به جایی نمی‌رسد؛ در تولید بخش‌های دولتی، درآمدها کمتر از هزینه‌هاست؛ اما در بخش خصوصی برعکس است؛ و تا زمانی که تولید به بخش خصوصی واگذار نشود، مشکلات حل نمی شود.

متاسفانه خصوصی سازی و اصل ۴۴ قانون اساسی به شعار تبدیل شده است ؛ یک عده از دولتی‌ها شرکتی برای خود درست کرده و آن بخش تولیدی دولتی را خصوصی می‌کنند که در نهایت تبدیل به خصولتی می‌شود؛ یعنی هم خصوصی است؛ هم دولتی؛ به نحوی که این شرکت های خصولتی بلای جان تولید کشور شده اند. [22]

رونق تولید در گرو انقلاب اقتصادی

با این مدل از اقتصاد که اکنون در حال اجراست هرچه جلو برویم، نه تنها مشکلات تولید حل نخواهد شد بلکه تحقق اقتصاد مولد با چالش های بیشتری مواجه خواهد شد، لذا برای برون رفت از این بحران ما به انقلاب اقتصادی نیاز داریم، ما انقلاب سیاسی کرده ایم، انقلاب فرهنگی نیز تا اندازه ای صورت گرفته، اما انقلاب اقتصادی نشده است. و باید برای رونق تولید به این سمت حرکت کنیم.[23]

نقش مهم نظام بانکی در حمایت از تولید ملی

بدیهی است مشکلات اقتصادی باید به صورت ریشه ای حل شود، از جمله اقدامات راهبردی در این زمینه، تسهیلات بانکی است که باید به بخش های تولیدی اختصاص داده شود، در برنامه ریزی ها نیز باید توجه به این سمت باشد.[24]

کشاورزی هوشمند؛ نیاز امروز تولید

بدیهی است دامداری و زراعت به سبک سنتی نتیجه کاملی ندارد؛ بلکه باید سبک های جدید کشاورزی را برای افزایش تولید به مردم آموزش داد؛ منظور این است سرمایه ها را روی هم بگذاریم و واحدی مقبول و سود ده با افزایش چشمگیر تولید راه اندازی نماییم.[25]

تقویت نقش تعاون در حوزه تولید

اینکه بیایند زمین های کوچک را آباد کنند و چند دام داشته باشند، در شرایط فعلی جواب گو نیست؛ باید روح تعاون را زنده کرد تا با همکاری یکدیگر، کارها را پیش ببرند؛ جوامع غربی فهمیدند که اقتصاد تولیدی با کارهای جمعی پیش می رود؛ لیکن ما ایرانی ها زیاد اهل تعاون و همکاری نیستیم چون فرهنگ جمعی در اقتصاد کشور حاکم نیست.[26]

رونق تولید در گام دوم انقلاب

بیانیه گام دوم انقلاب که از سوی رهبر معظم انقلاب صادر شده است تاکنون مورد استقبال گروه های زیادی واقع شده است؛ ولی استقبال و تقدیر و تشکر به تنهایی کافی نیست؛ بلکه اکنون وقت آن رسیده است که کارگروه هایی برای هرکدام از محورهای هفت گانه آن بیانیه تعیین شود و برای پیاده کردن اهداف این محورها برنامه نویسی کنند.

در این میان مسائل اقتصادی یکی از محورهای این بیانیه ارزشمند به شمار می آید؛ لذا شایسته است تا گروهی از اقتصاددانان دعوت شوند و درباره برنامه های راهبردی آن به ویژ چگونگی احیاء تولید دقیقاً بیندیشند و کاستی ها و ریشه های راه حل های اقتصاد بیمار موجود و راهکارهای تحقق اقتصاد مولد را ارائه دهند و شرح جامع مستدل، جامع و مستندی برای آن بنویسند. [27]

تصدی گری بانک ها؛ مانع جدی بر سر راه تولید ملی

باید شجاعت داشته باشیم و عیب‌ها را به مردم بگوییم و به دنبال اصلاح آنها باشیم؛ ترسوها عیب‌ها را توجیه می‌کنند.

شرایط امروز کشور به گونه‌ای است که اگر دست به دست هم ندهیم مشکلات بیشتر می‌شود؛ به ویژه مشکلات اقتصادی کشور، که بخشی از این مشکلات، به دلیل سوء استفاده برخی از بانک ها از شرایط موجود است.

در واقع تصدی گری بانک ها از جمله مشکلات و موانع جدی در مسیر تولید به شمار می آید؛ بانک‌ها از یک سو واحدهای تولیدی را جریمه می‌کنند و بر جریمه آنها نیز سود می‌گیرند؛ از سوی دیگر بانک‌ها با دخالت نابجا در امر تولید و خلق پول اقتصاد کشور را با تهدیدات جدی مواجه می سازند، به عنوان مثال یک بانک 100 میلیارد سرمایه دارد اما به اندازه 200 میلیارد کار می‌کند و در نهایت ورشکسته می‌شود.

مشکلاتی که در پی افزایش نقدینگی بانک ها در جامعه به ویژه در امر تولید ایجاد می‌شود؛ ضرورت نظارت بر بانک‌ها را دو چندان می کند ؛ لذا برای خلق پول و افزایش نقدینگی در کشور باید چاره ای اندیشید.

بی تردید افزایش نقدینگی که در پی تصدی گری و کار بیش از سرمایه بانک‌ها اتفاق می‌افتد کار درستی نیست؛ اساس کار این است که بانک ها از تصدی گری و بازی با نقدینگی مردم دست بردارند و نقدینگی متناسب با نیازهای واحدهای تولیدی توزیع شود.[28]

دولت بخش تولید را دریابد

بخش‌های تولیدی در کشور با مشکلات عدیده روبرو است، متاسفانه از سوی برخی مسؤولان آن حمایت و توجهی که لازم است دیده نمی شود.

کشورهای پیشرفته جهان به‌سبب توجه به تولید به شکوفایی رسیده‌اند، لذا دولت و مسئولان نیز باید این بخش را دریابند.[29]

بانک‌ کاسب؛ تولید ورشکسته

سیستم بانکی از جمله مشکلات عرصه تولید به شمار می آید؛ کارخانجات و بخش‌های تولیدی گاهی اوقات مجبور می‌شوند برای پرداخت اقساط وام‌های دریافتی، واحد و بنگاه اقتصادی خود را بفروشند؛ در حالی که باید مکانی و سازوکاری در نظر گرفته شود تا بانک‌ها به این راحتی نتوانند واحدهای تولیدی را تحت‌فشار قرار دهند.[30]

واحدهای تولیدی؛ زیر بار مالیات‌های سنگین

اخذ مالیات‌های زیاد از بخش‌های تولیدی ، از دیگر مشکلات در بخش تولید محسوب می شود؛ گاهی اوقات به دلیل مسائل و مشکلات مالیاتی، کارخانه دار مجبور می‌شود قید تولید را بزند و کارخانه و واحد تولیدی خود را برای تأمین مالیات آن را بفروشد.[31]

حمایت از کارگران در گرو حمایت از کارآفرینان

از دیگر مشکلات بخش تولید ؛ فشارهای ناموزن اداره کار بر کارفرماست؛ حال آنکه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید بداند حمایت از کارفرما حمایت از کارگر نیز هست؛ اگر از کارفرما حمایت نشود کارگر دچار مشکل خواهد شد. [32]

سرطان نوسانات ارزی بر پیکرۀ تولید

یکی دیگر از مشکلات واحدهای تولیدی، سرطان نوسانات شدید بازار ارز و عدم ثبات آن و بر پیکرۀ تولید کشور است، در چنین شرایطی کدامین نهاد باید از واحدهای تولیدی حمایت کند تا آنها با اطمینان خاطر به رونق کسب و کار و شکوفایی اقتصاد فکر کنند.[33]

رونق تولید؛ راز شکوفایی

ضرورت و اهمیت حمایت از تولید داخل انکار ناپذیر است؛ وجود تولید سبب رونق، شکوفایی و حل مشکلات می‌شود و اگر مشکلی برای تولید به‌وجود آید بیکاری و وابستگی به‌وجود می‌آید.[34]

آسیب‌شناسی تولید در ایران

تأسف آور است که بخش‌های تولیدی در کشور با مشکلات عدیده روبرو است، و متاسفانه از سوی برخی مسؤولان آن حمایت و توجهی که لازم است دیده نمی شود، لذا باید کارگروه و اتاق فکری تشکیل و علل تعطیلی واحدهای تولیدی آسیب شناسی شود.[35]

تأسف خوردن کافی نیست؛ نوشداروی دولت پس از مرگ تولید

صرف تاسف خوردن از اینکه بخشی از واحدهای تولیدی تعطیل و یا نیمه تعطیل شده کافی نیست؛ و باید راه‌حلی برای آن پیدا کرد و باید هرچه سریع‌تر این اتاق فکر تشکیل شود و مشکلات تولیدکنندگان احصا شود،چرا که صرف تأسف خوردن از بحران در واحدهای تولیدی، به شدت مضحک و بی معناست.[36]

خام فروشی؛ بلای جان تولید

یکی از ویژگی‌های استراتژیک کشور ؛ وجود معادن گوناگون و بسیار غنی است که متأسفانه با بی‌تدبیری‌ها، خام فروشی در بعضی از بخش‌ها ادامه دارد ؛ لذا شاهدیم خام فروشی از یک سو به معضل جدی برای تولید و اشتغال تبدیل شده است و از سوی دیگر کشورهای خارجی همین مواد خام را بعد از فرآوری با چندین برابر قیمت به خود ما می‌فروشند؛ که صد البته جلوی این کار حتما باید گرفته شود.[37]

پای درد و دل تولیدگننگان بنشینید

انتظار و مطالبه جدی ما از دولت این است که باید راه حل پیدا کرد و پای درد و دل صاحبان تولید نشست. وزارت معدن، صنعت و تجارت باید گروه و کمیته ای برای بررسی این مشکل تشکیل دهد.

آری در نخستین فرصت باید چنین اتاق فکری تشکیل شود، باید افرادی که برای این کمیته تعیین می‌شوند در مراکز تولیدی حضور پیدا کنند و با کارفرمایان و صاحبان بنگاه‌های تولیدی و اقتصادی صحبت شود، والا این روند ادامه خواهد یافت.[38]/1324/ج[1] متن پیام نوروزی مقام معظم رهبری به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۸؛Khamenei.ir.

[2] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ حرم حضرت معصومه سلام الله علیها؛1/1/1397.

[3] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 15/1/1397.

[4] همان.

[5] همان.

[6] همان.

[7] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس مجلس شورای اسلامی؛16/1/1397.

[8] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار علما و روحانیون حوزه علمیه همدان و فضلای همدانی مقیم قم؛5/2/1397.

[9] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جمعی از مسئولین حراست بانک سپه کشور؛22/2/1397.

[10] همان.

[11] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در رسانۀ ملی؛ برنامه چشمه معرفت؛31/2/1397.

[12] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در رسانۀ ملی؛ برنامه چشمه معرفت؛21/3/1397.

[13] همان.

[14] همان.

[15] همان.

[16] همان.

[17] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس دفتر رئیس جمهور؛8/4/1397.

[18] متن پاسخ حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی به استفتائی پیرامون «واردات کالاهای خارجی»؛21/4/1397.

[19] متن بیانیه حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ؛11/5/1397.

[20] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رئیس کل بانک مرکزی؛1/8/1397.

[21] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛19/10/1397.

[22] همان.

[23] همان.

[24] همان.

[25] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار معاون توسعه مناطق روستایی محروم کشور؛ 25/11/1397.

[26] همان.

[27] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛8/12/1397.

[28] بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار وزیر اقتصاد؛13/12/1397.

[29] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار وزیر صنعت، معدن و تجارت؛23/12/1397.

[30] همان.

[31] همان.

[32] همان.

[33] همان.

[34] همان.

[35] همان.

[36] همان.

[37] همان.

[38] همان.