ملت‌سازی نوین شیعه و نفی سکولاریسم از ناسیونالیسم ایرانی

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، چکیده سخنان دکتر موسی نجفی در نشست تخصصی "ناسیونالیسم ایرانی" که در  پژوهشگاه علوم انسانی برگزار شد، در ذیل تقدیم مخاطبان می‌شود.

در مورد نظریه های هویت ملی سه نوع دیدگاه قابل تحقیق است:

دیدگاه اول : نظریات ایران باستان

دیدگاه دوم : نظریات بازگشت به خویش با عناصر اسلامی و ایرانی

دیدگاه سوم : نظریه های مدرن که عنصر تجدد و مدرنیته را هم در کنار سایر عوامل ، هویتی میداند

هر یک از این سه گروه ، طیف های متنوعی را شامل میشوند ۰ دیدگاه مختار نویسنده در گروه دوم قرار می گیرد ۰ در این دیدگاه از عناصر مختلف مذهب و زبان و جغرافیا و تاریخ گذشته به نظر می رسد شخصیت و روحیه خاصی برای ایرانیان میتوان تصور نمود.

از این منظر عناصر گفته شده ، هریک امروز با "ذات ایرانی " عجین است و او میتواند با هریک و یا با مجموع آنها در مقابل یک "غیر " از تمایز و یا هویت مستقل خودش دفاع کند؛ اما نکته اینجاست که آیا مشارکت و تاثیر این عناصر و عوامل یکسان و بدون تغییر تاریخی و فرهنگی است ؟ و یا اینکه این ارکان هر یک اولویت بندی و سطح خاصی را پوشش داده و به اصطلاح در یک "نظام طولی" میتوان آنها را "نسبت سنجی"  نمود.

به نظر می رسد هویت ملی ایرانی از قرن دهم تا به امروز وارد مرحله خاصی شده است که ویژگی آن جذب عناصر جدیدی در کنار سایر عوامل فبلی می باشد.

هر چند ایران در زمانی از نظر مذهبی خودش را ذیل خلافت  تعریف میکرد فلذا زبان فارسی نقش هویتی اصلی را در تشخص ایرانی نسبت به سایر مسلمانان داشته است ؛ اما با رسمیت یافتن مذهب شیعه در ایران توسط صفویان ، ایرانیان به شخصیت و هویت جدیدی دست پیدا نمودند که در عین همبستگی با سایر مسلمانان ، از ذیل و دایره خلافت بیرون آمده و در یک چرخش تاریخی سرنوشت ساز اسلام ولایی و امامت را برای فرهنگ و آمال و شخصیت خود در کنار سایر عناصر پذیرفتند.

ایرانیان از پنج قرن قبل مذهب تشیع را به عنوان مرکز و کانون فرهنگ و ارزشهای حیاتی خود پذیرفته و با تکلم فارسی در این محدوده خاص به سطحی از درک و هویت و تظاهر اجتماعی و سیاسی رسیده اند و این نوعی ملت سازی جدید و ذانی است که در نوع خود به این صورت شبیه و نظیری در تاریخ ندارد./876/د102/س