نامه راهبردی شهید صدر به ایرانی‌ها
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، شهید آیت‌اللّه سیدمحمدباقر صدر(ره) از مراجع معاصر حوزه علمیه نجف بود که رژیم بعث عراق بعد از چندسال فشار طاقت‌فرسا بر او و خانواده‌اش، نهایتا در فروردین 1359 او را دستگیر کرد و صدام با غیض و غضب، شخصا او را شکنجه کرده و به شهادت رساند. ریشه‌ی این غصب، فشارها و آزار و اذیت‌ها را بایستی در روحیه‌ی انقلابی این شهید سعید جست. او که آرزوی دیرینه‌ی دینی خود را تشکیل حکومت اسلامی می‌دانست، تحقق این آرزو را در حرکت امام خمینی و حمایت مردم ایران از ایشان دید و هر آنچه در توان داشت برای کمک و تقویت این انقلاب اسلامی انجام داد. شاهد آنکه طبق گزارشات، در جریان دستگیری، سید شهید را با بندهای آهنی بسته بودند و صدام با تازیانه بر سر و صورت وی می‌کوبیده و می‌گفته است: «تو مزدور ایرانی‌ها هستی و می‌خواهی برای آنان در عراق، انقلاب اسلامی برپا کنی.» (سال‌های رنج، شیخ محمدرضا نعمانی، ص396)
از فعالیت‌های مختلف ایشان برای تقویت جریان انقلاب اسلامی، تشویق شاگردانش برای حمایت از انقلاب و همچنین تولید محتواهای مورد نیاز برای تشکیل حکومت اسلامی است. در کنار این فعالیت‌ها، ارسال نامه‌های امیدبخش و روشنگر به امام و مردم ایران، نمود دیگری از این کمک‌ها است.
یکی از مواضع مهم و سرنوشت‌ساز شهیدصدر قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در حمایت از این انقلاب، ارسال پیامی راهبردی و سرگشاده به ملت مسلمان ایران است. این پیام در قالب نامه‌ای در آذرماه 1357 نگارش شده و در 14 دی‌ماه 1357 به صورت تلفنی به بیت امام خمینی در پاریس ابلاغ گردید. ایشان در این نامه، ضمن تجلیل از تلاش‌ها و فداکاری‌ها و کوشش ملت ایران و پیروی آنان از رهبری و مرجعیت امام خمینی، بر همراهی بیش‌ازپیش خود با انقلاب اسلامی تاکید کرده و وظایفی که برای تثبیت و تقویت این جریان در قبال این انقلاب بر دوش تک‌تک مسلمانان آمده را تذکر می‌دهند. (زندگی سیاسی شهید سیدمحمدباقر صدر، دکتر محمدحسین جمشیدی، ص476)
متن کامل این نامه به شرح ذیل است.
گفتنی است، میان تیترها و دسته بندی محتوایی این نامه از سوی خبرنگار رسا به تناسب بخش های ارزشمند «نامه» استخراج شده است.
نامه‌ای سرگشاده به ملت مسلمان ایران
بسم‌اللّه الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین و الصلاة و السلام علی محمّد خیر خلقه و علی الهداة المیامین من آله الطاهرین.
تشکر و همدلی با ملت ایران
از آن جا که ما در نجف اشرف با تمام وجودمان با ملت مسلمان ایران زندگی می‌کنیم و در دردها و آرزوهایش خود را شریک می‌دانیم، ایمان داریم که این ملت بزرگ اثبات کرده است که همواره ملتی سرافراز و شجاع بوده و خواهد بود و می‌تواند در راهی که به آن ایمان دارد و هدف و کرامتش را در آن می‌بیند، فداکاری و مقاومت کند.
سابقه درخشان شجاعت و استقامت ملت ایران
اگر مسیر این ملت جهادی را در بازهای از این قرن مورد توجه قرار دهیم، می‌بینیم که این ملت در طول این مدت همواره - با شجاعت و ایمان - در راه حفظ کرامت خود و محقق ساختن آرمان‌های نیک و اهداف عالیش، وارد نبردهای دلیرانه متعددی شده است؛ از ماجرای «تنباکو» که در آن، این ملت عظیم حصاری را شکست که حاکمان و رهبران آن‌ها یعنی استعمارگران کافر، می خواستند بر کل وجود این ملت بکشند ؛ تا جریان «مشروطه» که در حالی که جهان اسلام غرق در گونه‌های اسفباری از استبداد بود، فرزندان شریف و آزاده این کشور عظیم در برابر انواع زورگویی و استبداد مقاومت کردند؛ تا اقدامات امروز این ملت مبارز که در طی آن قربانی‌های بسیاری داده و می‌دهند و با این وجود روزبه‌روز بر ایمان و ایستادگی‌شان افزوده می‌شود و روحيه جهادی‌شان قوت می‌گیرد.
نگرش دینی و رهبری اسلامی، زیربنای روحیه حماسی ملت ایران
با بررسی این حماسه‌های دلیرانه عمق شخصیت مذهبی مسلمان ایرانی و نقش بزرگی که نگرش دینی او و پای‌بندی محکم وی به عقیده، رسالت و مرجعیتش در میدان‌های این جهاد سلحشورانه، ایفا می‌کند، به خوبی نمایان می‌گردد؛ در تمام این حماسه‌ها ملاحظه می‌کنیم که روحیه دینی، چشمه خشکی‌ناپذیر این حرکت بوده و همواره شعارهای بلند اسلامی در میادین مطرح شده است و مرجعیت حکیمانه، پیشوایی بوده است که مردم مؤمن گرد او جمع شده و در مقاومت و جهاد خود از او الهام گرفته‌اند. صادقانه‌ترین و واقعی‌ترین هویت یک ملت، هویتی است که آن را در عرصه جهاد و ایثار و از خودگذشتگی به نمایش می‌گذارد و واضح‌ترین و آشکارترین نمایشی که یک ملت می‌تواند از هویت مبارزه‌ای خود به ظهور برساند، نمایشی است که ملت مسلمان ایران ارائه کرده و در نبردهای شریف خود، هویت اسلامیش را متجلی ساخته است؛ چراکه در تمام این حماسه‌ها، بسیج مردم تحت لوای اسلام انجام می‌پذیرفت و عواطف و دل‌های مردم بر محور اسلام متحد می‌گشت و این نیروهای معنوی و مرجعیت صالح بودند که ملت را در این مبارزه مقدس رهبری می‌کردند.
نقش پررنگ رهبری امام خمینی در بروز هویت دینی ملت ایران
اگر چه ملت مسلمان ایران همواره هویت جهادی اصیل خود را نشان داده است، اما نهضت زنده و معاصر آن به رهبری مرجع دینی حضرت آیت‌الله خمینی، به دلیل استمرار روبه رشد و حجم فداکاری‌ها و مقاومتی که از خود بروز داده است، بهترین تجلی این هویت است و ما باور داریم که این هویت جهادی مؤمنانه که ملت ایران با آن خود را شناسانده و می‌شناساند، یکی از بزرگترین ذخایر و قوایی است که اسلام در تاریخ جدید خود به دست آورده است.
این شخصیت سلحشور در گذر تجربه‌های جهادی مستمر ملت مسلمان ایران، به حقایقی اشاره می‌کند که بسیار روشن و آشکار است و باید چارچوبی اساسی و ثابت برای دیدگاه این ملت نسبت به راه پیش رویش باشد.
قواعد پیروزی انقلاب اسلامی:
1. ارتباط مستقیم پیروزی در مبارزات با میزان پیوند با رهبری دینی
یکی از این حقایق ثابت این است که ملت مسلمان ایران، به میزان پیوند و ارتباط با رهبر معنوی و مرجعیت دینی حکیمانه، در مبارزه به پیروزی دست یافته است و هر بار که با آگاهی از این حقیقت و پیوند و ارتباط کامل با رهبران و مرجعیت دینی حکیمانه به میدان آمده است، شعارهای خود را به واقعیت بدل کرده است. اما هرگاه که این ملت مجاهد از این حقیقت غافل شده یا به غفلت کشیده شده است، با سرگشتگی و توطئه مواجه شده است.
بنابراین، رهبران معنوی و مرجعیت حکیمانه، دژ مستحکمی در برابر انواع سرگشتگی و انحراف هستند.
2. نقش همبستگی و اتحاد رهبران در پیروزی
یکی دیگر از این حقایق این است که این رهبران معنوی هر چقدر با یکدیگر همبستگی و اتحاد و مشارکت بیشتری داشته‌اند، نقش خود را بهتر ایفا کرده‌اند و هرگاه که ملت مسلمان ایران به پیروزی رسیده است، این همبستگی و اتحاد در تحقق آن پیروزی نقش به‌سزایی داشته است.
3. لزوم دستیابی به برنامه روشن و تفصیلی مبتنی بر اسلام
یکی دیگر از این حقایق این است که این انقلاب شکوهمند برای تضمین موفقیت خود در رسیدن به هدف اسلامیش باید از یک دیدگاه روشن، تفصیلی و جامعی برخوردار باشد که دربرگیرنده مفاهیم و احکام اسلامی در عرصه‌های مختلف زندگی اجتماعی است. هر چقدر در بنیان فکری و پشتوانه اعتقادی انقلاب، این دیدگاه دقیق و تفصیلی -که ویژگی‌های فکری هویت مبارزه‌ای را مشخص می‌کند- وجود داشته باشد، انقلاب قدرت بیشتری برای ایجاد تغییر و تحقق اهداف اسلامی پیدا می‌کند و با توان بیشتری از شخصیت اعتقادی خود در برابر نفوذ دیگران دفاع می‌نماید.
تمسک به رهبری دینی، یگانه‌راه دستیابی به برنامه جامع اسلامی
ما معتقدیم مبارزه ملت مسلمان ایران که اکنون به این مرحله حساس از حرکت خود رسیده و توانسته همدلی، وفاداری و حمایت تمامی مردم را جلب کند، بیش از هر زمان دیگری نیاز دارد که با یک چشم به نیازهای فعلی مسیر بنگرد و با چشمی دیگر نیازهای آینده اش را رصد کند؛ به این صورت که از هم‌اکنون مشخصات دیدگاه تفصیلی خود را -که به ایدئولوژی و رسالت اسلامیش مربوط می‌شود- تعیین کند و همان‌طور که در نگاه به نیازهای فعلی مسیر و ارزیابی آن‌ها و نیز تعیین گام‌های حرکت، با مرجعیت دینی در ارتباط است، همچنین باید در نگاه دوم - که تعیین مشخصات ایدئولوژی کامل اسلامی است - نیز به مرجعیت دینی که مبارزه این ملت را رهبری کرده است، بپیوندد؛ زیرا مرجعیت منبع شرعی و طبیعی آشنایی با اسلام و احکام و مفاهیم آن است.
انقلاب ایران، اثبات‌گر طرح نوین «اسلام» برای زندگی بشری
این انقلاب شکوهمند به همه جهانیان فهماند که این تصور که اسلام فقط با مارکسیسم مبارزه می‌کند و دغدغه‌ای برای مقابله با طرف دیگر ندارد، پنداری باطل است. به نظر ما این، خود، یک دستاورد بزرگ دیگر برای این انقلاب است؛ چراکه برخی از این پندار غلط سوءاستفاده کرده و در پی آن بودند که به مبارزه اسلامی هویت عقب‌ماندگی و دنباله‌روی بدهند؛ اما در جریان انقلاب شکوهمندی که ملت ایران به نام و با قدرت اسلام و تحت رهبری مرجعیت دینی و بر ضد رژیمی که بیشترین فاصله را با مارکسیسم و مارکسیست‌ها دارد، به راه انداخت، این تصور اشتباه به کلی از بین رفت و ثابت شد که اسلام رسالت و اصالت خاص خود را در مبارزه دارد و همان اسلامی که بر ضد مارکسیسم قیام می‌کند، در برابر همه انواع ظلم و استبداد می‌ایستد.
انقلاب شکوهمند ایران باید این دستاورد را عمیق‌تر کند و در اذهان همه روشنی بیشتری به آن ببخشد؛ و این مهم به این شکل محقق می شود که مظاهر و ویژگی‌های دیدگاه تفصیلی و ایدئولوژی متمایز خود را بیشتر و بیشتر مطرح کند.
تغییر محتوا و ریشه‌ها، مسئولیت عمیق و اصلی انقلاب اسلامی ایران
این انقلاب شکوهمند - هم‌اکنون که مردم به رهبری اسلامی آن اعتقاد پیدا کرده‌اند- باید در سطح این مرحله باشد و عمق مسئولیت سنگینی را که برای تحقق اهداف بزرگ مبارزه در فرایند تغییر بر عهده دارد، درک کند؛ زیرا ساخت اسلامی ایران، تنها با تغییر ظواهر و نام‌ها انجام نمی‌شود، بلکه افزون بر این، باید محتوا نیز از همه ریشه‌های فاسد پاک گردد و با مضامین نو و زنده‌ای پر شود که ارزش‌های قرآنی و اسلامی مربوط به عرصه‌های مختلف زندگی، در آن جریان داشته باشد.
بی‌شک شجاعت و بالندگی بی‌مانندی که این انقلاب در مبارزه با وضعیت فاسد و از بین بردن آن، از خود نشان داد، شایستگی خود را برای درک این مسئولیت‌ها با عمق روحی، اجتماعی و تاریخی‌شان، تأیید می‌کند.
از خداوند متعال می‌خواهیم که به قربانی‌های بزرگی که ملت ایران در سایه رهبری علمای اعلام تقدیم کردند، عنایت فرموده و خون‌هایی را که سفاکان بر زمین ریختند، شعله‌هایی نورانی قرار دهد که ایران را از ظلمات استبداد و انحراف بیرون برده و به سر منزل اجرای کامل اسلام در همه عرصه‌های زندگی برساند.
این کاروان اخیر کشتگان در مشهد مقدس نیز قسمت دیگری از جنایات ستمگران است. خداوند متعال این کشتگان را غرقه دریای رحمت خویش فرماید و ایشان را به شهدا و صدیقین و صالحين ملحق بگرداند؛ «حَسُنَ أُولئِكَ رَفيقا» (نساء، 19)؛ و آن‌ها رفيق‌های خوبی هستند، «وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ» (قصص، 83)؛ و عاقبت نیک برای پرهیزگاران است، «وَ سَيَعْلَمُ الَّذينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُون» (شعراء، 227)؛ و آن‌ها که ستم کردند به زودی می‌دانند که بازگشتشان به کجاست.
نجف اشرف محمد باقر صدر (بارقه‌ها، شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر، ص 359-363)ّ»
حقیقت آن است که این نامه دقیق با مضامین راهبردی‌اش، نه‌فقط برای آن روزگار، بلکه روشنگر راه امروز ما نیز هست. ما معتقدیم «انقلاب ادامه دارد» (بیانات مقام‌معظم‌رهبری، 6/6/1396) و حرکت و مبارزه جهادی و انقلابی برای تثبیت هنجارهای اسلامی پایان نپذیرفته است. از طرفی بایستی توجه کنیم که علل ایجاد شی، علل بقای آن نیز محسوب می‌شوند. بنابراین برای حفظ و تثبیت این جریان اصیل، لازم است علل پیروزی آن را شناخته و با شدت و حدت پاسداری کرد. شهید آیت‌اللّه سیدمحمدباقر صدر، در این نامه با مطالعه دقیق انقلاب اسلامی ایران، پیروزی و تثبیت حرکت انقلابی را در سه عامل تعریف می‌کنند: اول، ارتباط عمیق مردم با رهبری؛ دوم، اتحاد رهبران و مسئولین و سکان‌داران جریان انقلابی؛ سوم، دستیابی به تئوری و برنامه جامع (تولید علم). و این خطی است که امروز نیز بایستی با قدرت دنبال کنیم./۸۴۱/پ۲۰۰/س
تهیه و تنظیم: علی ابراهیم پور