شکوفایی اخلاق مبتنی بر وجود پشتوانه فقهی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله علیرضا اعرافی صبح امروز در نشست علمی «رابطه فقه و اخلاق» که در سالن اجتماعات مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد، با بیان این که کار پژوهشی در عرصه اخلاق بدون پشتوانه فقهی کارآمد نیست، گفت: بدون فقه تربیت، دسترسی به نظام تربیت امکان پذیر نیست.

مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور به کمبودهای اجتهادی موجود در زمینه فقه اخلاق اشاره کرد و اظهار داشت: با تحقیقات علمی و پرداختن به فقه باید این کمبودها را جبران و عرصه اخلاق را متحول ساخت.

وی ادامه داد: امروزه با توجه به گستردگی مباحث و شاخه های علوم، ضرورت دارد که کتب فقهی موجود را بگسترانیم و یا باید کتب فقهی جدیدی پایه‌ریزی کنیم.

آیت الله اعرافی با اشاره به لزوم بازگردانی اخلاق به مبانی فقهی عنوان کرد: داد و ستد میان اخلاق و فقه، از یک سو سبب گسترش فقه و از سویی دیگر موجب تحکیم مبانی اخلاقی خواهد شد.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور فقه الاخلاق را به دو شاخه عام و خاص تقسیم کرد و ابراز داشت:‌ در بخش عام باید خلأها را با به کار بستن روش اجتهادی پر کنیم.

وی با بیان اینکه امروزه اخلاق در جامعه روند مناسبی را طی نکرده است، خاطرنشان کرد:‌ چارچوب نظامات اخلاقی موجود، طراحی جدیدی ندارد و معمولاً تحت تأثیر برخی تفکرات است، همچنین مراجعه به آیات و روایات برای استخراج مبانی اخلاقی به صورت جامع صورت نمی پذیرد؛ به بیان دیگر صفات خوب و بد باید با ادله استنباطی و اجتهادی انجام شود.

آیت الله اعرافی افزود: فقه اخلاق به معنای استنباط عالمانه و مجتهدانه، گزاره های اخلاقی از منابع مورد قبول دین است.

مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور تأکید کرد: برای تحقق فقه اخلاق باید اصول فقه ناظر بر این نوع معارف، تدوین و پایه ریزی شود.

وی فقه الاخلاق به معنای خاص را «تحصیل حجت بر حکم شرعی» دانست و با بیان اینکه در این حوزه باید صفات و رفتارها را مورد بررسی قرار داد، اظهار داشت: صفات مقوله ای درونی است و جزء رفتار به حساب نمی آید، برای همین نمی توان مستقیماً از باب فقهی آنها را مورد بررسی قرار داد، اما تنها در یک صورت می توان آنها را وارد فقه کرد و آن اینکه قائل باشیم «صفات احوال و ملکاتی است که به دست آوردن یا زدودن آنها اختیاری باشد»؛ با این رویکرد می توان احکام تکلیفی را بر صفات اخلاقی بار کرد.

آیت الله اعرافی به بخش رفتارها اشاره و عنوان کرد: رفتارهایی که در اخلاق بحث می شود، یک مرتبه از سوی محمولات اخلاقی و یک مرتبه از سوی فقه مورد بررسی قرار می گیرد.

مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور در پایان سخنان خود را اینگونه جمع‌بندی کرد: با سخنانی که گفته شد چند باب فقهی جدید ایجاد می شود که از آن میان می توان به «فقه صفات»، «فقه العقیده» و «فقه روابط عام اجتماعی» اشاره کرد؛ بسیاری از روابط اجتماعی اگر پشتوانه فقهی داشته باشد، مردم بیشتر به سوی اخلاق کشانده می شوند./841/پ۲۰۲/ج