تزکیه نفس راه دستیابی به حکمت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام مهدی علیزاده در پیش همایش کنگره بین المللی توسعه و علوم بر پایه عقلانیت وحیانی که روز چهارشنبه در سالن همایش پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد با بیان این که مؤلفه و ارکان عقلانیت وحیانی به دو بخش ساحت پیشینه ای و انگیزشی تقسیم می شود، گفت: این عقلانیت یک سازوکار و نظام شناخت و تصمیم گیری است؛ عقلانیت مرادف عقل نیست.

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: در دستگاه عقلانیت وحیانی برخلاف عقلانیت اومانیستی و سکولار، در کنار خرد خود مختار و معطوف به خود انسانی، منبع دیگری به نام نقل که خود از ثقل اکبر و اصغر تشکیل شده به رسمیت شناخته می شود.

وی با اشاره به ساحت انگیزشی و اراده در عقلانیت وحیانی اظهار کرد: در تراز حیات اومانیستی و عقلانیت سکولار، انسان دارای اراده معطوف به خود است و می تواند خود تشخیص دهد و خود نیز بخواهد حتی اگر تشخیص ندهد؛ انسان آزاد می تواند هر آنچه که می بیند طلب کند و به دنبال آن رهسپار شود حتی اگر مجاری ادراکی او آن عمل را نپسندند.

وی ادامه داد: در ساحت انگیزشی عقلانیت وحیانی، اراده انسان تشریعا و تکوینا در طول اراده الهی و مقید به قیود و فرامین الهی است و تشریعا انسان در آن منطقه زندگی آنچه را که می خواهد، در طول اراده الهی انتخاب می کند و مقید به آن چیزی است که خداوند برای او پسندیده است.

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بازنگری مستمر میان عقل و نقل را برای توسعه علوم انسانی اسلامی در چارچوب نظریه عقلانیت وحیانی ضروری دانست و گفت: در چارچوب اندیشه سنتی رایج در محافل اندیشه ای، مباحث را به صورت نقل محور پیش می برند گرچه گاهی از عقل نیز یادی می شود اما شیوه و فرمول مشخصی برای تعاضد ادله و منابع معرفتی وجود ندارد.

وی با بیان این که اخلاق در کلان نظام معرفتی دارای جایگاه فاخری است، گفت: حضرت آیت الله جوادی بیان می کند اساسا حکمت در اندیشه دینی و رحمانی چونان علمی است که ما را به آن دانایی رهنمون می کند که وسیله تخلق به اخلاق الله شود یعنی غایت اندیشه ورزی و معرفت اندوزی عبارت است از تخلق به اخلاق الله.

حجت الاسلام علیزاده ادامه داد: قدمای از حکما که دستی در طبیعیات و حکمت های عملی داشته اند همانند زکریای رازی می گویند مدخل حکمت نیز اخلاق است بنابر این تهذیب نفس و تزکیه باطن مدخل ورود و راه دست یافتن به حکمت است و برخی از نویسندگان معاصر نیز بیان می کنند نفس مطمئنه است که معارف را استخراج می کند./1324/پ۲۰۲/ج