آزادی بیان برجسته ترین ویژگی حکومت ولایی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام والمسلمین محمد جواد ارسطا، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، شب گذشته در همایش «غدیر منادی ولایت و تعمیق بصیرت» که در بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی برگزار شد، گفت: شیعه حقیقی کسی است که معتقد باشد، بعد از پیامبر اکرم(ص) اختیار حکومت در دست کسانی است که معصوم از گناه، خطا و اشتباه هستند که ما آنان را با نام حضرت علی(ع) تا امام زمان(عج) می شناسیم.

وی افزود: ولایت در اصطلاح دینی و فقهی ما عبارت است از اختیاری که به یک نفر داده می شود، به منظور اداره امور یک نفر یا چند نفر دیگر به گونه ای که مصالح آن ها را تأمین کند، در این تعریف، دارنده ولایت از آن تعبیر به ولی شده است و افرادی که تحت ولایت قرار گرفته اند، از آن تعبیر به مولی علیه شده است.

این استاد سطح عالی حوزه علمیه قم تصریح کرد: لزوم تأمین مصالح مولی علیه، نکته ای است که در این مفهوم مورد توجه است؛ چرا که این نکته فارغ بین مفهوم ولایت است با مفاهیم مشابهی که در نظام های غیر دینی دیده می شود، در این نظام ها، مفهومی مشابه، مفهوم ولایت وجود دارد که از آن به مفهوم حاکمیت نام برده شده است.

حجت الاسلام والمسلمین ارسطا اظهار کرد: هیچ جامعه ای بی نیاز از وجود ولایت نیست؛ چرا که اگر هر جامعه ای را در نظر بگیریم، امور و کارهایی در آن وجود دارد که نیازمند مدیریت اجتماعی است که بر اساس آن مصالح عمومی مردم در نظر گرفته می شود.

ولایت، در حقیقت مدیریت تأمین مصالح عمومی جامعه است

مدیر گروه حقوق جامعه المصطفی العالمیه ادامه داد: در تعبیرهای امروزی با زبان موجود عصر خودمان، ولایت را همان مدیریت تأمین مصالح عمومی تعریف می کنیم؛ بنابراین هر جامعه ای نیازمند چنین مدیریتی است و گرنه مردم به مصالح خودشان دست نخواهند یافت.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران اضافه کرد: برای تبیین شفاف تر مفهوم ولایت از دیدگاه اسلام، بعضی احادیث زیبا آمده است که یک بار خواندن آن ها کفایت نمی کند؛ بلکه انسان می بایست چندین بار بخواند و در آن تأمل کند.

وی افزود: پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: « میزان اختیارمن نسبت به هر مؤمنی از میزان اختیاری که آن مؤمن در مورد خودش دارد، بیشتر است.» و این حدیث شریف برگرفته از آیه شریفه «النَبی أَولَی بِالمؤمنینَ مِن أَنفسِهُم»  است.

این استاد سطح عالی حوزه علمیه قم تصریح کرد: امکان دارد برای کسی این سؤال پیش بیاید که اختیار پیامبر اکرم(ص) چه اندازه است که از اختیار خود فرد بیشتر است و پیامبر اکرم(ص) چه زیبا مفهوم ولایت را تبیین می کنند، ایشان می فرمایند: «اگر فرد مؤمن از دنیا برود و مال منقول و غیر منقول از او بر جا بماند، آن مال متعلق به ورثه است و من اختیاری بر آن مال ندارم، لکن اگر فرد مؤمن از دنیا برود و دینی بر گردن او باشد، و در زمان زندگی او اموال و اکناف او به اندازه ای دیون او نباشد، یا خانواده بی سرپرستی بر جای گذاشته باشد، بر عهده من است به عنوان ولی امر مسلمین، دیون او را از بیت المال بدهم و خانواده بی سرپرست او را ساماندهی کنم.».

این کارشناس مذهبی ادامه داد: برای شناخت ولایت، می بایست ولی را که خود دارنده ولایت است، بشناسیم، از این رو باید این سؤالات پاسخ داده شود که ولی امر مسلمین چه کسی است؟ و اصالتاَ ولایت از دیدگاه اسلام به چه کسانی تعلق می گیرد؟.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: اصالتاً ولایت به کسانی تعلق می گیرد که خداوند آن ها را از میان تمام مردم برگزیده است که این ویژگی برجسته در آنان وجود دارد که دارای مقام طهارت و قدسی هستند و احدی به پای آن ها نمی رسد که آنان کسانی نیستند جز، اصحاب آیه تطهیر.

این استاد سطح عالی حوزه علمیه قم گفت: برای این که مقام ولی را بشناسیم و بدانیم آیا کسی می تواند با خانواده پیامبر اکرم(ص) و اصحاب آیه تطهیر قابل قیاس باشد و جایگاهی نزدیگ به ائمه معصومین(ع) داشته باشد، باید پاسخ را از خود ائمه معصومین(ع) سؤال کنیم.

وی ابراز کرد: شخصی از اصحاب امام صادق(ع) روزی خدمت حضرت رسید و از ایشان سؤال کرد، جد بزرگوار شما می فرمایند:«آسمان نیلگون سایه نیفکنده و زمین تیره در برنگرفته مردی راستگوتر از ابوذر را. آیا این سخن درست است؟ حضرت فرمودند: بله همین طور است. آن شخص عرض کرد اگر ابوذر دارای چنین مقامی است، پس جایگاه حضرت علی(ع) و اولاد ایشان کجاست؟ حضرت فرمودند: ائمه معصومین(ع) قابل قیاس با دیگران نیستند، این سخن پیامبر اکرم(ص) در قیاس افرادی همچون ابوذر است، قیاس ائمه معصومین(ع) بالاتر از این هاست. ».

احدی در عالم، قابل قیاس با اهل بیت پیامبر اکرم(ص) نیست

مدیر گروه حقوق دانشگاه تهران اظهار کرد: امام صادق(ع) می فرمایند:« احدی از این امت با آل پیامبر اکرم(ص) قابل مقایسه نیست.»،بنابراین از نظرعلم، عمل، سیره فردی ، سیره اجتماعی، احدی با اهل بیت پیامبر اکرم(ص) قابل مقایسه نیست.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: حضرت علی(ع) در تفسیر آیه «و کُل شَی اَحصیناهُ فِی امام مُبین»، می فرمایند: به خدا قسم آن امام مبینی که خداوند علم هر چیزی را در وجود او قرار داده است من هستم.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: انسان وقتی متوجه می شود که حضرت علی(ع) دارای چنین مقامی هستند، افسوس تمام ناشدنی می خورد که چرا بعد از رحلت نبی اکرم(ص) در خانه ایشان را بستند و مانع صدور علم از این خانه به جهان اسلام شدند. اگر در خانه اهل بیت پیامبر اکرم(ص) باز می ماند، حقیقتا علوم قرآن و علوم صحیح می توانست جامعه را به سمت سعادت راهنمایی کند.

وی با اشاره به این که علمای اهل سنت نیز به مقام حضرت علی(ع) تصریح کرده اند، گفت: ابن ابی الحدید در جلد بیستم، چاپ مصر، صفحه 20، کتاب شرح نهج البلاغه به فضیلت حضرت علی(ع) اقرار کرده است، او در مقدمه کتاب، مقایسه ای بین خلفای اول تا سوم با حضرت علی(ع) انجام داده و با قاطعیت حضرت علی(ع) را ترجیح می دهد و در ادامه شروع به ذکر ایرادهایی از عملکرد معاویه می کند و اعتراف می کند که افرادی در درجه بالاتر از معاویه قابل قیاس با حضرت علی(ع) نیستند، چه رسد به معاویه.

این استاد سطح عالی حوزه علمیه قم ابراز کرد: ابن ابی الحدید در توضیح خطبه ای که حضرت علی(ع) در شرح آیه «أَلْهَـٰکُمُ التَّکَاثُرُ» بیان فرمودند، می گوید:«در ظرف 50 سال گذشته بیش از هزار بار این خطبه را خواندم و هر بار که خواندم بند بند وجودم به لرزه در آمد، سزاوار است جمعی از افراد ادیب، بلیغ و فصیح عرب خوانده شوند و تمام افراد در برابر خداوند بواسطه این عظمت، بر این خطبه سجده کنند.»، از این رو ولی امر واقعی، ائمه معصومین(ع) هستند که دارای چنین مقامی هستند که حتی افرادی که شیعه نیستند، اقرار به عظمت ایشان می کنند.

آزادی بیان از ویژگی های برجسته حکومت ولایی است

حجت الاسلام والمسلمین ارسطا به اشاره به این که خصوصیت حکومت ولایی این است که افراد با آزادی دیدگاه خود را بیان می کنند، اظهار کرد: در روایات آمده است که وسعت جغرافیایی حکومت حضرت علی(ع) از شرق تمام ایران، افغانستان، پاکستان را شامل می شد و از سمت غرب تا نزدیکی اروپا رفته بود و مصر با آن وسعت، تنها یک استان از قلمروی حکومتی ایشان را شامل می شد، اما این نکته حائز اهمیت است که حضرت علی(ع) با وجود این که از چنین قدرتی برخوردار بودند، به گونه ای رفتار می کردند، افراد با آزادی دیدگاه خود را بیان می کنند، حتی اگر نظر آن ها، مخالف نظر ایشان بود.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: امام خمینی(ره) و آیت الله خامنه ای بارها تصریح کردند: «ما در مسیر حرکت به سوی اسلام حرکت می کنیم و این الگو باید از حکومت معصوم(ع)، در نظرداشته باشیم، ما باید خود را با این الگو محک بزنیم، تا نقصان هایمان رفع بشود.» این دو بزرگوار ادعا نکردند که حکومت اسلامی است، بلکه گفتنند در مسیر اسلام حرکت می کنیم؛ چرا که آنان خود را قابل قیاس با حکومت حضرت علی(ع) نمی دانند ولی در عین حال تلاش می کنند که به سمت آن حرکت کنند و در این راه با الگو گیری از ایشان در پی رفع نقصان ها هستند.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در پاسخ به این سؤال که چه فرق بین رهبری و ولایت است، گفت: ولایت یک مفهوم عام است که دارای مراتب است و یکی از مراتب ولایت، رهبری است، بعضی از فقها ولایت را ده مرتبه دانسته اند که به طور نمونه، قضاوت یک از مراتب آن و مجتهدی که فتوا می دهد نیز دیگر مرتبه آن است و رهبری که فقیه جامعه الشرایط است نیز از جمله مراتب ولایت محسوب می شود.

مدیر گروه حقوق جامعه المصطفی العالمیة گفت: شیعه حقیقی کسی است که معتقد باشد، بعد از پیامبر اکرم(ص) اختیار حکومت در دست کسانی است که معصوم از گناه، خطا و اشتباه هستند که ما آنان را با نام حضرت علی(ع) تا امام زمان(عج) می شناسیم.

این استاد سطح عالی حوزه علمیه قم ابراز کرد: شیعیان در عین حالی که باید بر اعتقادات خود ثابت قدم باشند، باید این نکته را نیز مد نظر داشته باشند که مسلمانان اهل سنت، برادر ما هسند و ما حق نداریم کلمه ای و سخنی بیان کنیم که باعث اختلاف میان مسلمانان شود بلکه همان گونه که حضرت علی(ع) پشت خلفای اول و دوم به نماز می ایستادند، ما نیز به عنوان شیعه و پیرو، از ایشان باید الگو بگیریم./1309/پ201/ب5