ضرورت نوسازی و عصری سازی ادبیات دینی

به گزارش خبرگزاری رسا، رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با جریده الرؤیه عمان با اشاره به اینکه جامعه فاقد همزیستی، جامعه‌ای رو به زوال است، گفت: اگر همزیستی در جامعه‌ای حاصل نگردد یا به صورتی متزلزل شکل گیرد، تأثیراتی منفی حتی بر مسائل دینی، انسانی و اجتماعی بر جای خواهد گذاشت.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی در این گفت و گو، به مفهوم شناسی همزیستی، بازتاب‌های نبود آن، نقش گفتگو در تحقق همزیستی اسلامی، شیوه‌های مدرن گفتگو، نقش ماهواره‌ها در تحقق این گفتگوها، چارچوبی که ماهواره ها باید رعایت کنند، و ضرورت نوسازی ادبیات دینی، پرداخت.

تاثیرات منفی فقدان همزیستی بر دین
وی با بیان اینکه لازمه عدم همزیستی در یک جامعه، رو به نابودی گذاشتن فرصت و نعمت‌ها در آن جامعه است، گفت: در جامعه فاقد همزیستی، حتی ارزش های دینی، بلکه بالاتر روح دین نیز در وضعیت انفعالی قرار خواهد گرفت.

رییس دانشگاه مذاهب اسلامی ادامه داد: موضوع تاثیر پذیری منفی دین از فقدان همزیستی در این حد باقی نمی ماند بلکه می توان گفت: در جامعه بی اعتنا به چارچوب و قواعد زیستن مشترک، دین اندک اندک به عاملی نیرومند برای ایجاد یا توجیه عملیات تولید و بازتولید اختلاف و تفرقه های مذهبی بدل می‌گردد و بدین وسیله، کیان و قوام امت اسلامی رو به تلاشی می گذارد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی توضیح داد: این بدان جهت است که دین اگر در سطح امت محتوا، روح و رویکردهای خود را از دست دهد و زیرساخت‌های اخلاقی و معنوی آن نیز تخریب گردد و قابلیت‌ها و ظرفیت‌های آن نیز در گسترش علم و تولید معرفت اجتماعی برای امت از میان برود، به وضعیتی دچار می گردد که روند تبدیل شدن آن به پدیده‌ای در دستان جاهلان افراطی برای برانگیختن اختلافات مذهبی و طائفه ای ، آسان می‌گردد و آن ها هم از این فرصت کمال بهره برداری را می کنند.

وی گفت: افراطیون منطقشان این است که هر چه من می‌گویم صحیح است و همه آنچه دیگران می گویند، باطل، بلکه کفر است.

استاد برجسته حوزه علمیه قم با اشاره به این که بر اساس آنچه گذشت می توان نتیجه گرفت که تنها در شرائط همزیستی می توان از کیان دین محافظت و صیانت کرد، گفت: همزیستی در چارچوب تمرکز بر اشتراکات موجود میان امت اسلامی، از مهمترین، پرسود ترین و بزرگترین پروژه های اسلامی است که باید محقق، کارآمد و گسترش یابد.

گفتگو صفتی فطری و حامل بذرهای همزیستی است
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفتگو را صفتی فطری و حامل بذرهای همزیستی توصیف کرد و گفت: مقوله گفتگو، ریشه در فطرت انسان دارد لذا پدیده ای انسانی به شمار می آید که بشر و جامعه بشری برای حل مشکلات خود به آن پناه می برد.

رییس دانشگاه مذاهب اسلامی با اشاره به آیه 125 سوره نحل، تاکید کرد: اسلام در این آیه، مقوله گفت وگو را مهم دانسته و بر ضرورت به کار گیری آن در روابط و افزایش های معرفتی مهر تایید زده است و برای نمونه خداوند عز وجل می فرماید: "با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به (شیوه ای) که نیکوتر است مجادله نمای. در حقیقت، پروردگار تو به (حال) کسی که از راه او منحرف شده داناتر، و او به (حال) راه یافتگان (نیز) داناتر است".

وی همچنین گفت: بدین سان نادیده گرفتن این ویژگی انسانی به معنای نادیده گرفتن فرصتی بزرگ و استثنائی است که برای بشریت فراهم شده تا بتواند آن را خاستگاهی برای آشنایی، تفاهم و همزیستی قرار دهد.

شیوه های مدرن گفتگو
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در خصوص شیوه‌های گفتگو گفت: روش های گفتگو به تناسب تحول در شرائط زمان تفاوت پیدا می کند.

وی با اشاره به این که اکنون با پیشرفت های تکنولوژیک معاصر و جهش های اطلاعاتی موجود، شیوه های گفتگو تکامل یافته است، گفت: روش های مختلف اطلاع رسانی گسترش قابل توجهی یافته و ضروری می نماید که همراه با این تحولات، از شیوه های جدید گفتگو که با شرایط دوران تناسب دارد، استفاده کنیم.

حجت الإسلام و المسلمین احمد مبلغی افزود: به اعتقاد من در سطح جهان اسلام، شبکه‌های ماهواره‌ای برترین دستگاه جهانی برای تحقق این هدف به شمار می آیند؛ زیرا کاملا فراگیر بوده و در هر خانه‌ای نفوذ کرده اند؛ از این رو می توان افکار مثبت تاثیرگذار بر گسترش دین الهی را از این راه منتقل کرد.

وی همچنین گفت: همانگونه که می‌توان از شبکه های ماهواره‌ای استفاده مفید داشت، می توان آن را ابزاری برای ویرانی، هرج و مرج و نابودی همزیستی اسلامی نیز قرار داد.

رئیس مرکز تحقیقات مجلس با اشاره به این که استفاده از این ابزار، باید بر پایه های قرآنی متین استوار باشد، گفت: مسئولان این شبکه ها، به ویژه شبکه های اسلامی باید با پخش برنامه های هدفمند و به دور از هر آن چه باعث شعله ور شدن تعصب ها و گروه گرایی ها می شود، شیوه ای مفید و شایسته برای گسترش و تبلغ دین خدا در پیش گیرند.

وی همچنین با اشاره به ضرورت اجتناب از مناظرات حساسبت برانگیز در شبکه ها به دلیل آن که به ایجاد فضای فحش و ناسزا میان اتباع فرق اسلامی دامن می زنند، گفت: برنامه های گفتگو باید با رعایت نکات ضروری و مهم زیر انجام پذیرد:

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی اظهار داشت: اول این که شبکه ها باید در دستور کار برنامه های گفتگویی خود، موضوعاتی پیرامون همزیستی اسلامی یا مباحثی منتهی به نتایجی مثبت در روند همزیستی را انتخاب کنند.

وی ادامه داد: دوم این که به موضوعاتی بپردازند که واقعیت موجود و مشکلات امت اسلامی با رویکرد به چاره اندیشی برای آن ها را بازتاب دهد. سوم این که تنها افراد موجه و فهمیده را در این گفتگوها شرکت دهند تا گفتگو نه تنها از تنش به دور گردد که فراتر به سمت ارائه نتایجی مثبت، مفید و علمی برای بیننده به پیش رود.

رییس دانشگاه مذاهب اسلامی افزود: در مرحله چهارم؛ این که گفتگوها را در سایه رویکردی علمی و منطبق با قواعد و همراه با ادب اخلاقی و فرصت کافی برای بحث به انجام رسانند. پنجم این که خروجی این گفتگو ها متضمن ارائه راه حل ها و نتایج مفیدی برای مسائل مورد طرح باشد. ششم این که به سطحی فراتر از جهان اسلام هم بیاندیشیم؛ چه آن که حقیقت این است در اوضاع کنونی، چهره اسلام در معرض سیاه نمایی و تبلیغات سوء به ویژه در غرب قرار گرفته است؛ لذا ما مسلمانان باید با گفتگو میان خود و دیگر ادیان، این وضعیت را تحلیل کنیم و از دین خود دفاع کنیم.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس تاکید کرد: از این خاستگاه می توان در گفتگوها خطوط شفاف و خط مشی های مستحکم را در پیش گرفت؛ خطوط و خط مشی هایی که از سرچشمه حکمت و جدال احسن آب می نوشند نه از آب متعفن تکفیر و تسفیه دیگران که باعث دوری مردم از دین می شود.

ضرورت نوسازی و عصری سازی ادبیات دینی
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی درباره ادبیات اسلامی گفت: ادبیات، با گونه‌ها، اشکال و روش های مختلف آن، از ابزارهای مهم تبادل افکار بوده و هست. با این حال، ادبیات در دوره های مختلف به تناسب تغییرات واقع در مناسبات جامعه در بستر زمان تطور داشته است. از این جهت لازم است در بستر تطور و تکامل خیره کننده در ابزار های ارتباط جمعی به نوسازی و عصری سازی ادبیات و مفاهیم دینی دست بزنیم.

وی گفت: نظریه پردازی اسلامی افکار را منسجم ، و ادبیات را آماده تطوریابی می کند.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفت: در مواردی ما از ادبیات گذشته برای انتقال مفاهیم دینی بهره می گیریم و گمان می بریم به اسلام نفع می رسانیم در حالی که این ادبیات به دلیل نارسایی و ناکارامدی آن برای شرائط معاصر، نتائج معکوسی بر جریان گرایش به دین بر جای می گذارد و به آن آسیب هایی - هر چند برای ما ناآشکار - می رساند.

وی توضیح داد: بدین سان، ضرورت به روز رسانی و توانمند سازی ادبیات اسلامی و اصلاح آن به گونه ای که نتایج مورد نظر ما را در نقل مفاهیم دینی به بار نشاند، غیر قابل انکار می نماید. این مهم از راه تمرکز بر زبان و ادبیات مردم در هر دوره و افکار و مفاهیمی که آن مردم از درون آن به مسائل می نگرند و همچنین بازپروری ادبیات اسلامی با توجه به توجهات و خواسته های انسان معاصر به دست می آید.

وی بر نقش دانشگاه ها و مؤسسات مطالعاتی در جوشش و تبلور ادبیات جدید که بتواند حامل و ناقل مفاهیم و ارزش های اسلامی گردد، تاکید کرد.

تفاوت و نسبت واژه تعایش با دو واژه تعارف و تفاهموی خاطر نشان کرد: هنگامی که اصطلاح "تعایش" (همزیستی) را با دو اصطلاح "تعارف" ( هم شناسی) و "تفاهم" مقایسه می کنیم به دو نتیجه پی می بریم؛ اول آنکه همزیستی حاوی مفهومی فراتر از تعارف و تفاهم است؛ زیرا دایره مفهومی و مصداقی زیستن، به فراخی تمام زندگی و عرصه های آن است و هر آنچه را که انسان با هدف زندگی انجام می دهد را در بر می گیرد؛ در حالی که دو اصطلاح تعارف و تفاهم - همانطور که واضح است - چنین شمولیتی را از حیث مفهومی و مصداقی ندارند.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی افزود: دیگر این که تعارف و تفاهم به مثابه دو عامل بستر ساز و زمینه ساز برای تعایش، هستند؛ زیرا که شناخت‌های متقابل (یعنی تعارف) و فهم کردن های متقابل یکدیگر (یعنی تفاهم) در صورتی که با هم در سطح جامعه رخ دهند، پدیده هایی اجتماعی هستند که زیرساخت های شکل گیری همزیستی و به حرکت در آمدن رو به رشد آن را ایجاد می کنند./916/د102/ع