زیارت بهترین ابزار برای اصلاح سبک زندگی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، سیدوحید موسویان، مدیرکل هماهنگی امور فرهنگی زائران خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار  خبرگزاری رسا در مشهد، به تشریح نحوه تشکیل و اقدامات این معاونت پرداخت و گفت: با توجه به اقبال عمومی نسبت به عنوان پایتخت معنوی ایران برای مشهد مقدس، برای توجه ویژه ساختاری نیز پیگیری هایی شد.

وی افزود: تعامل دولت و مجلس در آن مقطع، سبب توجه ویژه به ظرفیت های فرهنگی و زیارتی مشهد شد و پایتخت معنوی از یک بحث فرعی در حوزه های اداری به یک بحث بین المللی جدی تبدیل شد. در پی آن هم بودجه اختصاصی با عنوان زیارت به مشهد اختصاص یافت و هم یک کارگروه ملی با ریاست رییس جمهور تشکیل شد. در مرحله بعد تصمیم به ایجاد ساختار اداری جدید در استانداری ها به عنوان «معاونت هماهنگی امور زائرین» گرفته شد.

موسویان با اشاره به همکاری ستاد عالی مدیریت ظرفیت های زیارتی در مسائل فرهنگی و زیرساختی در کنار متولیان بقاع متبرکه، گفت: در کنار این از دو سال پیش بودجه ای به مقوله طرح مطالعه عمیق و جامع در موضوع زیارت با هزینه یک میلیاردی و نگاه همه جانبه تحت عنوان «طرح مطالعه توسعه کمی و کیفی زیارت» با حضور نخبگان حوزه و دانشگاه آغاز شده که خروجی های آن در قالب آثار چند جلدی منتشر شده است.

توجه ویژه در بخش اجرایی به مقوله زیارت طی دو سال اخیر

مدیرکل هماهنگی امور فرهنگی زائران خراسان رضوی با بیان این که مشهد باید از مشخصات یک شهر زیارتی و کلان شهری که محور تمدن سازی اسلامی است، برخوردار باشد، افزود: توجه ویژه به زیارت، ساختارسازی ستادی برای آن، تخصیص بودجه و مستقل کردن متولیان مقوله زیارت داخل کشور در طی دو سال گذشته از اقدامات قابل توجه است.

وجود سند مطالعاتی دقیق در پشت امور اجرایی زیارت

وی ادامه داد: معاونت هماهنگی امور زائرین در استان ها دو اداره کل فرهنگی و نرم افزاری و زیرساختی شامل (خدمات، رفاه و اسکان) در زیرمجموعه خود دارد که شرح وظایف آن، ماده 12 قانون برنامه پنجم توسعه با دو محور تعمیق و ترویج مفاهیم معرفتی مرتبط با اهل بیت(ع) و توسعه مقوله زیارت، خدمات به زائرین و تسهیل تشرف به حرم مطهر می باشد.

موسویان با بیان این که زیارت همواره یکی از شاخص های معرفت افزایی در طول تاریخ بوده است، گفت: ما در این معاونت به صورت یک نهد نوپا، فعلا در حال نظارت برنامه های گذشته و جذب نیرو هستیم. عمده بودجه زیارت به مسائل عمرانی و تملک دارایی و اسکان زائر با رویکرد اقشار کم درآمد است.

مدیرکل هماهنگی امور فرهنگی زائران خراسان رضوی تصریح کرد: با شکل گیری طرح مطالعه کمی و کیفی زیارت، یک سند پشتیبان و محتوای مطالعاتی عمیق و کارشناسی شده، پشتیبان یک ریل اجرایی قرار گرفته و اینطور نبوده که اول سرکار بیاییم بعد فکر کنیم چه بایدکرد؟ تولید فکر و بررسی های نظری انجام شده است، محصولات علمی و کارشناسی ناظر به راهبرد، سیاست و رویکرد نیز، تدوین شده و باید در مرحله بعد به برنامه تبدیل شود.

فاصله گرفتن مشهد از شاخصه های شهر زیارتی حاصل عدم نظارت دستگاه های بالادستی است

وی با اشاره به این که با روند کنونی ساخت و سازها در مشهد، این شهر از شهر زیارتی بودن فاصله می گیرد، افزود: شاخص های یک شهر تمدنی و زیارتی و معنوی خصوصا در گزاره های معماری و کالبدی با آنچه امروز در مشهد می بینیم فاصله دارد. ضمن این که این مساله دفعی اتفاق نیفتاده و حاصل یک سیر تدریجی و خروجی مدیریت مدیران شهری و عدم نظارت دستگاه های بالادستی بر شهرداری است.

مدیرکل هماهنگی امور فرهنگی زائران خراسان رضوی ادامه داد: در فضای مبلمان شهری همان اتفاقی که در شهرهای دیگر می افتد در مشهد دیده می شود و اصلا شاخص محوریت حرم امام رضا(ع) و پایتخت معنوی رعایت نشده است. این نحوه مدیریت مدیران، حاصل فکر و اندیشه و نگرش آنان به مشهد بوده و متاسفانه نخبگان هم در این چند سال واکنش چندانی نداشته اند. بازار رضا با این که زمان شاه ساخته شده اما نوع زاویه و چینش آن به گونه ای است که مانع و حجاب زیارت نمی شود و زائر مجبور نیست اول بازار برود و بعد حرم. معماری آن اگر اسلامی نیست، حداقل اسلیمی هست اما ما در نظام اسلامی، پروما می سازیم با معماری غربی و بسیار مشکل ساز.

موسویان ابراز داشت: ساخت و سازهای دو دهه اخیر نگرش مدیران این عرصه را نشان می دهد و نیز این که این نگرش به این زودی هم تغییر نمی کند؛ برای تغییر آن باید گفتمان سازی و جریان سازی کرد. چند سال است این عزم و اراده برای تغییر نگرش در اذهان اتفاق افتاده اما باید تبدیل به عمل شود چرا که اقناع ذهنی لازم صورت گرفته  و حتی همین مدیران قبول دارند باید مشهد را متناسب با ظرفیت های حضرت رضا(ع) توسعه دهند. افزون بر این این مسأله تبدیل به یک مطالبه عمومی فرهنگی شده و از مرحله فرهنگسازی عبور کرده ایم اما در عین حال در خرده فرهنگ های اطراف مشهد و محیط های اقتصادی هنوز اینطور نیست.

لزوم جریان سازی گفتمانی ناظر به تغییر رفتار در حوزه معماری شهری

مدیرکل سابق امور اجتماعی استانداری خراسان رضوی با تأکید بر لزوم جریان سازی گفتمانی ناظر به تغییر رفتار در حوزه معماری شهری، در پاسخ این پرسش که استانداری نیز مانند کشورهای دیگر، امکان وضع قانونی برای ساختن ساختمان با مشخصاتی خاص را دارد، گفت: بله این مطلب باید خروجی کارگروه زیارت ملی و استانی باشد و اقدامات توسعه ای متناسب با شاخص های فرهنگ زیارت صورت گیرد و این موضوع جزو سیاست های سند راهبردی زیارت که به زودی تصویب خواهد شد، قید شده است.

وی در خصوص اهرم اجرایی چنین قانونی، اظهار داشت: مهمترین اهرم اجرایی، مدیریت ارشد استان است که روی شهرداری هم احاطه دارد در کنار آن، نظارت جدی ستاد اداری ارشد استان خصوصا در حریم شهرداری ثامن می تواند بسیار مؤثر باشد.

نقد نخبگانی طرح مطالعاتی زیارت، ظرفیت سازی فرهنگی بالایی در پی دارد

موسویان گفت: همانطور که باید به فرآیند اعتبارات زیارت، نظارت شود نسبت به خود بودجه مطالعات هم باید نظارت صورت گیرد، همچنین خروجی مطالعات به نقد نخبگان ملی و استانی گذاشته شود؛ این خود ظرفیت سازی فرهنگی و گفتمان سازی کرده و صاحب نظران، اندیشمندان و علما را نسبت به مطالعه و تعمق در مفهوم زیارت و مسائل مرتبط با آن دغدغه مند می کند.

لزوم همخوانی توجه به زیارت در اسناد بالادستی با اسناد استانی

وی در مورد جایگاه زیارت در برنامه ریزی های فرهنگی در ابعاد ملی و استانی، گفت: این که یک بند مشخصا در موضوع زیارت به قانون برنامه پنجم اضافه شده است، نشان می دهد در اسناد بالادستی و سند پنج ساله توسعه کشور، زیارت به شکل مستقل برای اولین بار محوریت یافته و مانند گذشته در عرض سایر مسائل فرهنگی مطرح نمی شود. اما از سوی دیگر متناسب با آن باید در اسناد ملی و استانی و قوانین و برنامه ها نیز این رویکرد دیده شود که تقریبا می توان گفت با تشکیل کارگروه ملی و استانی زیارت، پی ریزی طرح مطالعه، ابلاغ اعتبار تصویب برنامه نظارت و امتداد برنامه این اتفاق افتاده است.

وی با بیان این که با وجود افزایش تعداد زائران، باید کیفیت کار نیز رشد پیدا کند و تعمیق کیفی در کنار توسعه کمی صورت گیرد، افزود: واقعیت این است که زیارت در سبد زندگی محبین و دلدادگان اهل بیت(ع)، یک محوریت تام دارد؛ زیارت از مؤلفه های دائمی و بخشی از زندگی مردم معتقد به مکتب اهل بیت(ع) و اسلام ناب محمدی است. توجه به زیارت، دورخیز مالی و برنامه ریزی برای زیارت در طی سال، یکی از ابعاد زندگی مؤمنان است و البته این امر محدود به ایران هم نیست.

بهره گیری از ظرفیت هنر در افزایش معرفت انسان ها نسبت به زیارت

مدیرکل هماهنگی امور فرهنگی زائران خراسان رضوی گفت: در تقویم زندگی ای که مکتب اهل بیت(ع) به ما ارائه می دهد، روزهای زیارتی فراوانی است اما محوری ترین ظرفیت زیارت در ایران، حرم امام رضا(ع) است و موضوع زیارت در مدیریت کشور با توجه به زیارت ایشان آغاز و بعد شامل بقیه بقاع متبرکه شده است. این ظرفیت برای دریایی از کار فرهنگی جا دارد.

موسویان ادامه داد: ما نیاز به مناسک زیارت داریم؛ برای گره زدن زندگی نوجوانان با مفهوم زیارت خیلی می شود کار کرد. امروز از ظرفیت های هنری در این زمینه استفاده کامل نمی شود، فناوری های جدید و ابتکارات هنری را می شود برای تعمیق زیارت استخدام کرد چرا که هنر باید در خدمت افزایش معرفت انسان ها به زیارت قرار گیرد.

معرفت افزایی نسبت به زیارت مطلوب، آسیب های اجتماعی را کاهش می دهد

وی با بیان این که زیارت به مفهوم ولایت و امامت گره خورده است، افزود: باید ابعاد مختلف زیارت را در زندگی کشف کرد؛ حضور در حرم امام معصوم، تنها نقطه نهایی زیارت است؛ نکته ای که رهبر معظم انقلاب به زیارت اشاره کردند، ناظر به آسیب های اجتماعی بود چرا که با ظرفیت زیارت می توان بسیاری از این آسیب ها را کاهش داد. معرفت افزایی و بصیرت افزایی در موضوع زیارت مطلوب بسیاری آسیب های اجتماعی و نقصان های سبک زندگی ما را ترمیم و جبران می کند.

وی با بیان این که بایستی زیارت را در عین توسعه کمی، عمق ببخشیم، افزود: اگر زیارت ها زیارت های ناب شود، بدون تردید نور معنوی حاصل از فرهنگ زیارت مشکلات فرهنگی عقیدتی و اجتماعی را حل می کند.

زیارت، بهترین ابزار برای اصلاح سبک زندگی است

مدیرکل هماهنگی امور فرهنگی زائران خراسان رضوی با تأکید بر ضرورت بهره گیری از الگوی سیره رضوی و شاخصه های معارف رضوی در مسیر تبیین سبک زندگی اسلامی، تصریح کرد: منظور از زیارت، آمادگی ای هست که مردم در مسیر زیارت برای اصلاح خود پیدا می کنند، زیارت باید کمک کند سبک زندگی رضوی شود.

وی با بیان این که پذیرش و آمادگی مردم در هنگام زیارت برای اقتدا به معارف اهل بیت(ع) بسیار زیاد است، گفت: بهترین جا برای تحول، اصلاح و ایجاد تلنگر نسبت به غفلت ها، توبه و رشد، محیط زیارتی است.

در ساختارهای مدیریتی نیازمند پشتیبانی معرفتی و خروجی مدون حوزه هستیم

موسویان در مورد جایگاه حوزه های علمیه و علما در این عرصه، خاطرنشان کرد: طبعا جایگاه حوزه علمیه به عنوان یک ساحت نرم افزاری، تولید علم، جهت دهی و کمک به ارائه ظرفیت های معرفتی به زائر است. حوزه جزو متقدمین و زیرساخت ها در این عرصه است بنابراین شالوده های سخت افزاری نیز باید بر مبنای رویکردهای علما پی ریزی شود.

وی با تأکید بر این که در ساختارهای مدیریتی نیازمند پشتیبانی معرفتی و خروجی مدون حوزه هستیم، یادآور شد: در تدوین طرح مطالعات، عمدتا محوریت با عناصر حوزوی بوده است چرا که اصلاح نگرش و تعمیق باورهای مردم جز از طریق مبلغان و علمای حوزه ممکن نیست.

موسویان، کمک علمی و معرفتی در حوزه مفوم و مبانی و فرآیند های زیارت، ایجاد انگیزه، پشتیبانی نرم افزاری از مفهوم زیارت در سیاست گزاری و راهبردسازی را از مطالبات دست اندکاران امر زیارت از حوزه های علمیه عنوان و تصریح کرد: طبق معارف و براهین اهل بیت(ع)، زیارت حقیقی درمان درهای فردی و اجتماعی است و با توجه به این اصل، نقش حوزه به خودی خود مشخص می شود؛ حوزه باید به این زیارتگاه ها به دید دارالشفاء نگریسته و این دید را در جامعه ترویج و تعمیق کند. حتی در مورد زیارت گاه های شهدا که به فرموده امام خمینی(ره)، دارالشفاء دلدادگان است.

مدیرکل هماهنگی امور فرهنگی زائران خراسان رضوی با بیان این که حوزه با مطالبات فرهنگی خود می تواند به گره زدن نسل جدید با اولیای خدا کمک کند، افزود: حوزه پرچمدار تبیین معارف نظری زیارت است و حوزویان می تواند مطالبات و پیشنهادات خود را به صورت مدون ارائه دهند تا ما پشت سر حوزه حرکت کنیم؛ خروجی های مدون به زبان ادبیات مردم و خصوصا جوانان در خصوص احکام و مناسک زیارت و زیارت از مبدأ تا مقصد.

وی یادآور شد: تاکنون هم حوزه (به معنای فضلا) در بخش زیارت بسیار کمک کرده اند.

حوزه نرم افزار پژوهشگری خود را متناسب با تراز پژوهشگری روز دنیا رشد دهد

موسویان در مورد واگذاری طرح مطالعه توسعه کمی و کیفی زیارت به پارک علم و فناروی خراسان، گفت: نمی توانم قضاوت کنم و بگویم شاید اگر دست حوزه بود اتفاق دیگری می افتاد. امام انچه مسلم است، انجام همه بخش های طرح نیز از عهده حوزه خارج بود. از سوی دیگر، حوزه باید خود را تکان دهد و تنبلی را کنار بگذارد باید مثل مؤسسه مطالعات راهبردی علوم ومعارف اسلام، نرم افزار پژوهشگری خود را متناسب با تراز پژوهشگری روز دنیا رشد دهد.

وی با تأکید بر این که کارایی و اثربخشی باید خروجی مطالعات و برنامه های فرهنگی حوزه باشد، گفت: امروز موضوع صنایع تبدیلی اهمیت ویژه ای دارد و ما نیز باید همگام با پیشرفت آن، خروجی های خود را ارائه دهیم.

سامانه رسانه ای حوزه بنابر ظرفیت نرم افزاری آن باید الگو و مرجع رسانه ها باشد

وی در تشریح پیشنهادات خود برای خبرگزاری رسا، اظهار داشت: امروز کار رسانه ای توسط نیروهای ارزشی و دین مدار فرهنگی به تحقیق جزو واجبات است خصوصا در حوزه فعالان عرصه معارف اسلام و دین، یعنی حوزه علمیه. اما خود حوزه و عناصر آن باتوجه به مقتضیات زمان و نیازمندی های عقیدتی فرهنگی امروز جامعه باید کارکرد رسانه ای داشته باشند .کارکرد حوزه، رسانه و تبلیغ است و در واقع، رسانه ابزار تبلیغ به شمار می رود لذا حوزه باید باور رسانه ای جدیدی پیدا کرده و کار رسانه ای در تراز رسانه های امروز انجام دهد.

موسویان ادامه داد: یک بعد مهم جنگ نرم، جنگ رسانه هاست، حوزه باید از همه کارکردهای تبلیغی اش استفاده کند خصوصا اگر یک خبرگزاری منتسب به حوزه باشد بنابر ظرفیت نرم افزاری حوزه، باید بر سایر فضاهای نرم افزاری و رسانه ای سایه بیندازد. به عبارت دیگر، حوزه باید سامانه رسانه ای شود و این سامانه الگو و مرجع رسانه ها باشد.

رسانه بودن باید به یک باور درونی در حوزه تبدیل شود

مدیرکل سابق امور اجتماعی استانداری خراسان رضوی با تأکید بر این که رسانه بودن باید به یک باور درونی در حوزه تبدیل شود، افزود: هر یک از عناصر حوزه، خود باید رسانه باشند؛ حوزه از ظرفیت های جدید رسانه ای کم استفاده می کند. امروز رسانه، ظرفیتی جدید برای تبلیغ در فضای مجازی و حقیقی است.

وی تأکید کرد: حوزه جوهره ای دارد که می تواند همه فضای رسانه ای و فرهنگی را هضم کند و بر آن سیطره یابد ولی این امر نیازمند رسیدن به باور است.

 مرجع تقلید بودم به رسانه های حوزوی شهریه می دادم/ منبرها را از حالت یک طرف خارج کنید

موسویان با تأکید بر ضرورت پشتیبانی قوی از خبرگزاری حوزوی رسا، گفت: حوزه اگر رسانه نباشد نمی تواند حرفش را ابلاغ کند؛ من اگر مرجع تقلید بودم به شما شهریه می دادم که حرف علما را به گوش مردم برسانید؛ برخی علما باید به خروجی های کارکردهای رسانه ای روز برسند، خروجی کارتان را ببرید نزدشان تا ببینند، نظرات فقهی آنان را در سایت بگذارید و واکنش ها را به شکل مکتوب به آنان منعکس کنید. امروز متأسفانه منبرها یک طرفه است؛ شما کرسی آزاداندیشی مجازی بگذارید، کودتایی در عرصه وب راه می اندازد.

 وی افزود: الگوی حرکت رسانه ای رهبر معظم انقلاب و و توقعاتشان از رسانه حوزه را پیگیری کنید. متأسفانه برخی حوزیان عرصه جنگ را نمی شناسند و در غفلت هستند. حوزه باید برای تیربار انقلاب، فشنگ تولید کند نه این که گوگرد خالی(ماده اولیه) بدهد و بگوید مثلا در فیلم بریزید تا فیلم دینی شود.

موسویان خاطرنشان کرد: این که در آخرالزمان قم مرکز صدور معارف اهل بیت به سراسر دنیا می شود جز با رسانه ممکن است؟ حوزه باید صدای معارف اسلامی را به دنیا برساند و احیاگر امر اهل بیت(ع) باشد./930/ز502/ع