به مناسبت بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی؛
ویژه نامه اینترنتی «نصیرالملة والدین» منتشر شد
خبرگزاری رسا ـ ویژه نامه اینترنتی «نصیرالملة والدین» به مناسبت بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی در پایگاه اطلاع‌رسانی راسخون منتشر شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، ویژه نامه اینترنتی «نصیرالملة والدین» شامل پرسش و پاسخ، بانک صوت و فیلم و سایر مقالات در پایگاه اینترنتی راسخون منتشر شد.
از جمله مقالات این ویژه‌نامه می‌توان به خواجه نصیرالدین طوسی که بود و چه کرد، خدمات خواجه نصیرالدین طوسی به تشیع و ایران، زندگینامه خواجه نصیرالدین طوسی، خواجه نصیر الدین طوسی و ترویج اندیشه ی سیاسی شیعه، خواجه نصیرالدین طوسی؛ احیاگر فلسفه مشا، ملاصدرا ، حسنه ای از حسنات خواجه نصیر، پاسخ های فیلسوف طوس و خواجه نصیرالدین طوسی از سنه 596 تا 672 اشاره کرد.
زندگینامه خواجه نصیرالدین طوسی
در این مقاله از ویژه‌نامه نصیرالملة والدین می‌خوانیم: محمد بن حسن جهرودی طوسی مشهور به خواجه نصیر الدین طوسی در تاریخ 15 جمادی الاول سال 598 هجری قمری در طوس ولادت یافته است، او به تحصیل دانش علاقه زیادی داشت و از دوران جوانی در علوم ریاضی و نجوم و حکمت سرآمد شد و از دانشمندان معروف زمان خود شود، طوسی یکی از سرشناس ترین و با نفوذترین چهره‌های تاریخ اسلامی است.
علوم دینی و علوم عملی را زیر نظر پدرش و منطق و حکمت را نزد خالویش بابا افضل ایوبی کاشانی آموخت، تحصیلاتش را در نیشابور به اتمام رسانید و در آنجا به عنوان دانشمندی برجسته شهرت یافت، خواجه نصیر الدین طوسی را دسته‌ای از دانشوران خاتم فلاسفه و گروهی او را عقل حادی عشر (یازدهم) نام نهاده اند.
علامه حلی که یکی از شاگردان خواجه نصیر الدین طوسی است، درباره استادش چنین می نویسد: خواجه نصیر الدین طوسی افضل عصر ما بود و از علوم عقلیه و نقلیه مصنفات بسیار داشت، او اشرف کسانی است که ما آنها را درک کرده ایم، خدا نورانی کند ضریح او را.
در خدمت او الهیات، شفای ابن سینا و تذکره‌ای در هیأت را که از تألیفات خود آن بزرگوار است قرائت کردم، پس او را اجل مختوم دریافت و خدای روح او را مقدس کناد، نصیرالدین زمانی پیش از سال 611 در مقابل پیشروی مغولان به یکی از قلعه‌های ناصرالدین محتشم فرمانروای اسماعیلی پناه برد، این کار به وی امکان داد که برخی از آثار مهم اخلاقی، منطقی، فلسفی و ریاضی خود از جمله مشهورترین کتابش «اخلاق ناصری» را به رشته تحریر درآورد.
وقتی که هولاکو به فرمانروایی اسماعیلیان در سال 635 پایان داد طوسی را در خدمت خود نگاه داشت و به او اجازه داد که رصدخانه بزرگی در مراغه احداث کند که شروع آن از سال 638 بود، برای کمک به رصد خانه علاوه کمک‌های مالی دولت اوقاف سراسر کشور نیز در اختیار خواجه گذارده شده بود که از عشر (یک دهم) آن جهت امر رصدخانه و خرید وسایل و اسباب و آلات و کتب استفاده می‌کرد در نزدیکی رصدخانه کتابخانه بزرگی ساخته شده بود که در حدود چهارصد هزار جلد کتب نفیس جهت استفاده دانشمندان و فضلا قرار داده بود که از بغداد و شام و بیروت و الجزیره بدست آورده بودند در جوار رصدخانه یک سرای عالی برای خواجه و جماعت منجمین ساخته بودند و مدرسه علمیه‌ای جهت استفاده طلاب و دانشجویان.
این کارها مدت 13 سال به طول انجامید تا این‌که ایلخان هلاکوی مغولی در سال 663 درگذشت، لکن خواجه تا آخرین دقایق عمر خود اجازه نداد که خللی در کار آنجا رخ دهد و کوشش بسیار کرد که آن رصدخانه و کتابخانه از بین نرود.ژ
خدمات خواجه نصیرالدین طوسی به تشیع و ایران
در مقاله دیگری از این ویژه‌نامه امده است: توجه به خواجه نصیرالدین طوسی به دو جهت دارای اهمیت است، نخست این که وی در زمانهای حساس و بی بدیل از تاریخ ایران قرار داشته است، زمان‌هایی که بیش از هر زمان دیگر فرهنگ و تمدن ایرانی در معرض تهدید و خطر قرار گرفته بود و این تهدید بیش از همه از جانب مغولان است.
سبب دیگر، موقعیت خواجه نصیر در دستگاه‌های حکومتی و وجود شرایطی برای دخالت و تغییر وضعیت سیاسی، اجتماعی است، شواهد نشان می دهد خواجه نصیرالدین طوسی توانسته است در ایجاد تحولات مؤثر باشد و نقش گذار از شرایط قبل از حمله مغول به بعد از آن را به عهده گیرد و از میراث شیعی و ایرانی دفاع کند.
خواجه در ابتدای حیات سیاسی و اجتماعی خویش با خاتمه یافتن سه حکومت بسیار قدرتمند خوارزمشاهی، اسماعیلی و خلافت عباسی روبرو است که به ویژه دو مورد آخر دوامی به قدمت چند قرن داشته اند.
وی همچنین شاهد تأسیس و روی کار آمدن حکومت ایلخانی در ایران است، خواجه در ابتدای حمله مغول مدتی در قلاع اسماعیلیان بود و از آغاز تأسیس حکومت ایلخانی تا پایان حیات خود را نیز در دربار ایلخانان گذراند، تتبع در حیات خواجه نصیر با فهم شرایط سیاسی، اجتماعی او میسور است و برعکس، فهم اندیشه این دوره بدون شناخت اندیشه و عملکرد خواجه کامل نخواهد بود.
خواجه نصیرالدین طوسی؛ احیاگر فلسفه مشا
در این مقاله برخی از آثار خواجه نصیرالدین طوسی چنین بیان شده است: خواجه حدود 80 کتاب و رساله در ریاضیات، نجوم، فلسفه، تفسیر و مسایل اجتماعی نوشت که از معروف‌ترین آثار او به پارسی، «اساس‌الاقتباس» و «اخلاق ناصری» را می‌توان یاد کرد.
وی در اخلاق ناصری رستگاری راستین انسان‌ها را در «سعادت نفسانی»، «سعادت بدنی» و «سعادت مدنی» می‌داند و این نکته نشان می‌دهد که خواجه در مسائل مربوط به بهداشت جسمانی و روانی هم کارشناس بوده است.
تجریدالاعتقاد از کتاب‌های مهمی است که در تبیین عقاید امامیه نوشته شده و به گفته برخی اولین آنها به حساب می‌آید، به عقیده «آقابزرگ طهرانی»، خواجه نصیر در ابتدای این اثر آن را «تحریرالعقاید» نامیده، اما بعدها این کتاب به اسامی دیگری هم‌چون «تجریدالاعتقاد»، «تجریدالعقائد» و «تجریدالکلام» اشتهار یافته است، بعضی احتمال داده‌اند که خواجه عنوان «تجریدالاعتقاد» را زیر نفوذ کتاب «التجرید» قاضی «عبدالجبار» معتزلی برگزیده است، کسانی نیز معتقدند که این کتاب از خود خواجه‌نصیر نیست.
این کتاب دارای شش مقصد (بخش) است که به ترتیب عبارتند از: امور عامه، جواهر و اعراض، اثبات صانع و صفات او، نبوت، امامت، معاد.
خواجه‌نصیر این کتاب را برخوردار از بهترین اسلوب و مشتمل بر دیدگاه‌ها و اعتقاداتی که با برهان برای وی اثبات شده معرفی کرده است، به این ترتیب برخلاف برخی کتاب‌های او که صرفا تبیین نظریات عده‌ای از بزرگان است، هم‌چون «حل مشکلات‌الاشارات» در شرح اشارات و تنبیهات ابنسینا و دفاع از آن در مقابل انتقادات «فخرالدین رازی» و کتاب «مصارع‌المصارع» در دفاع از دیدگاه‌های ابنسینا در مقابل اشکالات «شهرستانی»، این کتاب حاوی آرای خاص او است.
خواجه نصیر در آیینه دیگران
در مقاله دیگری از این ویژه نامه خواجه نصیر از دیدگاه دیگران چنین معرفی شده است: «جورج سارتن» وی را بزرگ‌ترین ریاضی‌دان اسلام به شمار می‌آورد و «بروکلمن» آلمانی می‌گوید: وی از مشهورترین دانشمندان قرن هفتم و برترین مؤلفان این قرن به طور مطلق است، جامعه علمی جهان به پاس خدمات و تلاش‌های این دانشمند بزرگ در علم ریاضی و نجوم نامش را بر کره ماه ثبت کرده است.
علامه «حلـى» از شاگردان برجسته خـواجه که از بزرگ‌تریـن علماى مذهب تشیع است، درباره خصوصیات اخلاقى استادش مى‌گوید: خـواجه بزرگوار در علوم عقلى و نقلـى تصنیفات بسیار دارد و در علـوم اسلامـى بر طریقه مذهب شیعه کتاب‌ها نوشت. او شریف‌تریـن دانشمندى بود که مـن در عمرم دیـدم.
بروکلمن درباره خواجه نصیر می گوید: وی از مشهورترین دانشمندان قرن هفتم و برترین مؤلفان این قرن به طور مطلق است. جامعه علمی جهان به پاس خدمات و تلاش‌های این دانشمند بزرگ در علم ریاضی و نجوم نامش را بر کره ماه ثبت کرده است
«ابـن‌فـوطـى»، یکـى از شـاگـردان حنبلى مـذهب خـواجه‌نصیـر درباره اخلاق استـادش مـى‌نـویسد: خـواجه مردى فاضل و کریـم‌الاخلاق و نیکـو‌سیرت و فـروتـن بـود و هیچ‌گاه از درخـواست کسـى دل تنگ نمى‌شد و حاجت‌مندى را رد نمى‌کرد و بـرخورد او با همه با خوش‌رویـى بـود.
«ابـن‌شاکر»، یکى دیگر از مـورخان اهل‌بیت(ع) است که اخلاق خـواجه را چنین توصیف مى‌کند: خواجه بسیار نیکـو‌صـورت، خوش‌رو، کـریـم، سخـى، بـردبار، خـوش معاشـرت، زیـرک و با فـراست بـود و یکـى از سیاست‌مـداران روزگار به شمار مـى‌رفت.
«جـرجـى زیـدان»، دربـاره خـواجه چنیـن مـى‌نـویسـد: علـم و حکمت به دست این ایرانـى در دورتـریـن نقطه‌هاى بلاد مغول رفت، تـو گویى نور تابان بـود در تیره شامى.
در کتاب «تحفة‌الاحباب»، «محدث قمـى» در مـورد خـواجه‌نصیـر مـى‌نـویسـد: نصیر‌الملة‌و‌الدین، سلطان الحکما و المتکلمیـن، فخر‌الشیعه و حجة‌الفـرقه النـاجیه استـاد‌البشـر و العقل الحـادى‌عشر.
ویژه نامه اینترنتی «نصیرالمة والدین» به مناسبت بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی در پایگاه اطلاع‌رسانی منتشر شده است و علاقمندان به مشاهده و استفاده از این ویژه‌نامه می‌توانند به نشانی اینترنتی www.rasekhoon.net مراجعه کنند./907/ت302/پ
ارسال نظرات