هدف هنر از منظر حضرت امام خمینی

نه تنها در دنیای امروز، بلکه در طول تاریخ تعاریف مختلفی از هنر، ذکر و اهداف متنوعی برای کاربرد آن ترسیم شده است. هر کدام از این تعاریف در ازمنه گوناگون با توجه به تفاوت نگرش‌ها، آرمان‌ها و سلیقه‌ها و همچنین بر اساس ساختارهای فرهنگی جوامع شکل گرفته است. امّا آنچه که در این میان نقشی به سزا داشته و دارد، میزان اثرگذاری جهان بینی‌های مختلف متفکران شرق و غرب در این تعاریف است. به یقین می توان حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) را اسلام شناسی کم نظیر دانست که با هنرمندی هرچه تمام توانست یکجا به همه ابعاد دین مبین اسلام توجه نموده و تا حد امکان به آن جامه عمل بپوشاند. از این رو می توان هدفی را هم که ایشان برای هنر و هنرمندان ترسیم نمودند مصداقی از هدف هنر اسلامی دانست. حضرت امام در تاریخ 30/6/1367 طی پیامی خطاب به هنرمندان و خانواده شهدا، از هنر و هنرمندان متعهد تجلیل کردند و اهداف هنر حقیقی را بیان فرمودند. به مناسبت سالگرد صدور این پیام تاریخی و همچنین آغاز هفته دفاع مقدّس، بر آن شدیم تا یکبار دیگر نظر هنرمندترین اسلام شناس عصر را درباره هنر با هم مرور کنیم:

بسم اللَّه الرحمن الرحیم‏

 خون پاک صدها هنرمند فرزانه در جبهه‏هاى عشق و شهادت و شرف و عزتْ سرمایه زوال ناپذیر آن گونه هنرى است که باید، به تناسب عظمت و زیبایى انقلاب اسلامى، همیشه مشام جان زیبا پسندِ طالبانِ جمال حق را معطر کند. تنها هنرى مورد قبول قرآن است که صیقل دهنده اسلام ناب محمدى (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) اسلام ائمه هدى(علیهم السلام) اسلام فقراى دردمند، اسلام پابرهنگان، اسلام تازیانه خوردگانِ تاریخِ تلخ و شرم‏آور محرومیتها باشد. هنرى زیبا و پاک است که کوبنده سرمایه دارى مدرن و کمونیسم خون‏آشام و نابودکننده اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگى، اسلام مرفهین بى‏درد، و در یک کلمه «اسلام امریکایى» باشد.

هنر در مدرسه عشق نشان دهنده نقاط کور و مبهم معضلات اجتماعى، اقتصادى، سیاسى، نظامى است. هنر در عرفان اسلامى ترسیمِ روشن عدالت و شرافت و انصاف، و تجسیم تلخکامى گرسنگانِ مغضوبِ قدرت و پول است.

هنر در جایگاه واقعى خود تصویر زالوصفتانى است که از مکیدن خون فرهنگ اصیل اسلامى، فرهنگ عدالت و صفا، لذت مى‏برند. تنها به هنرى باید پرداخت که راه ستیز با جهانخواران شرق و غرب، و در رأس آنان امریکا و شوروى، را بیاموزد.

هنرمندان ما تنها زمانى مى‏توانند بى‏دغدغه کوله بار مسئولیت و امانتشان را زمین بگذارند که مطمئن باشند مردمشان بدون اتکا به غیر، تنها و تنها در چهارچوب مکتبشان، به حیات جاویدان رسیده‏اند.

و هنرمندان ما در جبهه‏هاى دفاع مقدسمان این گونه بودند، تا به ملأ اعلا شتافتند. و براى خدا و عزت و سعادت مردمشان جنگیدند؛ و در راه پیروزى اسلام عزیز تمام مدعیان هنر بى‏درد را رسوا نمودند.

خدایشان در جوار رحمت خویش محشورشان گرداند.

30/ 6/ 67

روح اللَّه الموسوی الخمینى ‏(1)

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

پی نوشت؛

1 ـ صحیفه امام،ج‏21،ص146
/925/پ203/ع