دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی درباره تحول در علوم انسانی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی روز گذشته در مراسم اختتامیه کنگره اسلامی سازی علوم انسانی که در سالن همایش های صدا و سیما برگزار شد، با تاکید بر اینکه انقلاب اسلامی ایران یکی از مهم‌ترین پدیده های تاریخ اسلام و نقطه عطفی برای نتایج مثبت در جهان بوده است، گفت: این انقلاب موجب شکل گیری تحول سیاسی در کشور شد و نتیجه این تحول سرنگونی رژیم شاهنشاهی و پایداری رژیم اسلامی بود.
وی عنصر اصلی انقلاب اسلامی را اسلامیت آن خواند و بیان کرد: اگر عنصر اسلامیت را از انقلاب حذف کنیم هویت آن بی معنا می‌شود.
آیت‌الله مصباح یزدی انقلاب اسلامی ایران را مقوله ای فرهنگی خواند و ادامه داد: باورهای فرهنگی بر اساس باورها و ارزش ها است و رکن اصلی اسلام نیز مبتنی بر ارزش ها و باورها است.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با اشاره به اینکه لازمه تحول در یک جامعه، بررسی ابعاد مختلف آن است٬ خاطرنشان کرد: دانشگاه ها و حوزه های علمیه دو نهاد فرهنگ ساز در جامعه هستند. برای شکل گیری یک انقلاب اسلامی به معنای کامل، باید تمام ابعاد فرهنگی آن یعنی باورها و ارزش های مردم آن جامعه بر اساس مبانی اسلامی شکل گیرد.
آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به شکل گیری ستاد انقلاب فرهنگی در ابتدای انقلاب، افزود: این ستاد که بعدها به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شد، عهده‌دار اسلامی کردن دانشگاه ها شد و در مدتی که دانشگاه ها تعطیل شد قدم هایی در این راستا برداشته شد.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ادامه داد: در آن زمان کسانی که پیرامون این موضوع فعالیت می کردند اسلامی شدن دانشگاه ها را تربیت دانش آموزان بر اساس باورهای اسلامی می دانستند.
وی عدم آگاهی عده ای درباره اسلامی سازی دانشگاه ها را عاملی برای کاهش سرعت پیشرفت در این زمینه دانست و افزود: دلایل شتاب منفی در این زمینه نیازمند آسیب شناسی دقیق است.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ایجاد انقلاب فرهنگی را دشوارتر از انقلاب سیاسی دانست و تصریح کرد: انجام کارهای فرهنگی نیازمند زمان است. تغییر نظام آموزشی دانشگاه ها نیز کاری فرهنگی و نیازمند زمان و بودجه فراوان است.
آیت‌الله مصباح یزدی تغییر ساختار نظام آموزشی دانشگاه ها را در گرو مدیریت صبور،آگاه و باسواد خواند و خاطرنشان کرد: وجود 8 سال دفاع مقدس از دیگر عوامل در مسیر اسلامی شدن دانشگاه ها است، چرا که اکثر دانشگاهیان کشور در آن دوران درگیر مسائل و امورات جنگ بودند.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ادامه داد: تا زمانی که مسائل سیاسی بر مسائل فرهنگی سایه بیندازد، کارها به خوبی و درستی انجام نخواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه طی 33 سال گذشته تنها مقام معظم رهبری به مسائلی همچون تهاجم فرهنگی و اسلامی سازی علوم انسانی توجه ویژه داشته اند افزود: برگزاری این کنگره گامی در راستای لبیک گفتن به ندای رهبر کبیر انقلاب است.
آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به برداشت های متفاوت از اسلامی کردن علوم انسانی، اضافه کرد:برخی به اشتباه تصور می کنند اسلامی کردن علوم انسانی به معنای تغییر در روش تحقیق است. یعنی آنها باید به جای آزمایش های تجربی در آزمایشگاه از روش نقلی استفاده کنند.
وی یادآور شد: اسلامی کردن علوم به این معنا است که بخشی از علوم انسانی به موضوعاتی پرداخته که به طور صریح از فلسفه غیر اسلامی گرفته شده و نمونه بارز آن می‌توان در روانشناسی و جامعه‌شناسی یافت.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) افزود: در راستای این نظریه برخی از مؤسسات از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی عهده دار اصلاح و جایگزینی کتب دانشگاهی شدند که در نهایت به نتیجه درستی دست نیافتند.
آیت‌الله مصباح یزدی در ادامه با اشاره به اینکه نفی علوم انسانی فعلی از دیگر اشکالات عدم اسلامی سازی دانشگاه ها است، اظهار کرد: همچنان بعد از گذشت 33 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، عده ای از صاحب نظران نمی دانند منظور از اسلامی کردن علوم چیست.
آیت‌الله مصباح یزدی افزود: چند روز پیش مشغول تماشای برنامه تلوزیونی بودم که در این برنامه، روانشناسی روان انسان را ناشی از تعاملات مغز و اعصاب دانست و این جمله به معنای آن است که انسان روح ندارد البته فرد یاد شده هیچ گونه تقصیری ندارد بلکه آن چیزی را که فرا گرفته بیان می‌کند.
نماینده مجلس خبرگان رهبری گفت: یکی از کارهای اسلامی‌سازی علوم نقد کلی درباره مبانی علوم اسلامی موجود است، با روش تجربی همین سخن روانشناس رد می‌شود آیا آن روانشناس یا معتقدان به این نگاه روح را در آزمایشگاه بررسی کرده‌اند.
وی افزود: کتاب‌های دانشگاهی که در دوران جمهوری اسلامی نوشته شده دو نظریه در مورد آفرینش جهان وجود دارد که یک نظریه را علمی دانستند که جهان در آغاز توده متراکمی بود که انفجار صورت گرفت و کیهان و منظومه‌ها پیدا شده است.
رییس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: با این نگاه بر اساس تصادف سلول زنده پدید آمده و بعد بر اثر تکامل انسان پیدا شده است و اگر پرسیده شود چرا این فرضیه علمی است و در کدام آزمایشگاه بررسی شده است هیچ جوابی ندارد.
وی ادامه داد: فلسفه می‌گوید هیچ معلولی بدون علت تحقق نمی‌یابد کل کیهان‌شناسی مبنی بر این فرضیه است و دلیل عقلی ندارد. نقد کلی نسبت به همه علوم انسانی از راه روش شناسی است و در اثبات مسائل علمی نیاز به اصول موضوعه‌ای است که در فلسفه باید اثبات شود.
نماینده مجلس خبرگان نقد مبانی علوم انسانی را یکی از راه های دست یابی به اسلامی سازی علوم دانست و عنوان کرد: عده ای ناآگاهانه علومی را پذیرفته اند که همسو با آیات و قرآن کریم نیست و نیازمند دانشی فرا علمی است که قدرت بررسی علت پیدایش پدیده را داشته باشد.
وی ادامه داد: بر اساس این علم دانشگاه صرفا محلی برای علم تلقی می شود و حساب دین را باید جدای از دانشگاه دانست.
وی گفت: سکولارها براین باورند مفاهیمی مانند خدا، پیغمبر و معجزه از جنس ایدئولوژی هستند و علمی نیست و پذیرفتن آن سلیقه‌ای است، مثل کسی که رنگ و عطر خاصی را بپذیرد. تا نتوانیم بحث معرفت‌شناسی را حل و اصول موضوعه را اثبات کنیم اصلاً معرفت علمی را نمی‌شود اثبات کرد.
آیت‌الله مصباح یزدی گفت: ما به عنوان یک فعالیت آکادمیک نه از منظر ایدئولوژی و نه از نظر تعصب به اسلام می‌خواهیم به روش علمی محض بدانیم معرفت چیست. ما ادعا داریم که مجموعه‌ای از علوم ارائه می‌دهیم که از اساسی‌ترین نکته شروع می‌شود و این علم تا معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناسی صحیحی نداشته باشد قابل بحث نیست.
رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) بیان کرد: تا زمانی که ساحت های وجودی انسان را نشناسیم موفق به درک روح در انسان نخواهیم بود و آن را انکار می کنیم، یعنی با شناخت ایدئولوژی می توانیم ریشه ای ترین مسال انسان را شناسایی کنیم.
آیت‌الله مصباح یزدی اصلاح مبانی را مهم‌ترین گام در راستای اسلامی سازی دانست و گفت: علومی که مبتنی بر اصول موضوعه غیر الهی هستند باید اصلاح شود.
وی ادامه داد: در اسلامی سازی علوم به دنبال انجام کار تعصبی و تعمدی نیستیم بلکه می خواهیم در قالب یک حرکت علمی فعالیتی داشته باشیم و علومی تولید کنیم که غرب تا ابد ریزه خوار ما شود.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با قدردانی از دست اندرکاران برگزاری این کنگره، افزود: امیدوارم با برگزاری این کنگره جامعه باور کند که توان تولید و حرکت در این زمینه را دارد./908/پ202/ج