ام البنین کانون معرفت به ولایت بود

به گزارش خبرگزاری رسا، 13 جمادی الثانی، مصادف است با سالروز وفات حضرت فاطمه ام البنین(س) همسر با وفای امیرالمومنین(ع) و مادر 4 شهید قهرمان و حماسه ساز واقعه کربلا. این بانوی بزرگ دختر حزام بن خالد عامری و مادرش ثمامه بود. در حدود سال پنجم هجری در کوفه و یا اطراف آن متولد گردید. امام علی(ع) پس از شهادت حضرت فاطمه زهرا(س)، با ایشان ازدواج کردند. ثمره این ازدواج 4 پسر بود به نا‌م‌های عباس(ع) ، عثمان، جعفر و عون. همه این بزرگواران در حادثه کربلا و در کنار امام حسین(ع) به دفاع از دین پرداختند و به درجه رفیع شهادت نائل آمدند.

به همین مناسبت گفت‌وگویی داشتیم با آیت الله فرهی تهرانی، موسس و متولی حوزه علمیه امام مهدی(عج) و همچنین استاد اخلاق حوزه‌های علمیه استان تهران پیرامون شخصیت حضرت ام البنین(س).

رسا ـ لطفا در مورد شخصیت ام البنین در زمان حیات امیر المومنین(ع) و پس از شهادت حضرت، تا زمان وقایع کربلا توضیح دهید.

یکی از مسائل مهم در دوران زندگی برای هر کس، داشتن همسری نیکو است. نیکویی اخلاق و اعتقادات همسر به مراتب بهتر از جمال زیباست. یکی از کسانی که می تواند برای دختران جوان، خانم‌ها و همسران، الگو باشد، خانم فاطمه ام البنین (س) است.

ایشان دختر حزام منسوب به طایفه هوازان است. از لحاظ نسب، پدران و دایه های او همگی در شجاعت و سخاوت معروف بودند.

لذا وقتی امیرالمومنین(ع) بعد از شهادت بانوی دو عالم حضرت زهرا(س) به برادرش عقیل می فرماید: تو از انساب عرب آگاهی، کسی را برای من انتخاب کن تا از او صاحب فرزندان شجاع و لاور شوم، جناب عقیل، این خانواده و این خانم را معرفی می‌کند.

ما باید در این مسئله دقت کنیم که مادر اثر مهمی در تربیت فرزندان دارد. این خانواده به قدری دارای کمالات بودند که وقتی متوجه می‌شوند که حضرت علی(ع) برای خواستگاری از دخترشان آمده، پدر به دختر اینگونه خطاب می‌کند: کسی به خواستگاری تو آمده است که بهترین زنان عالم همسر او بوده و خود او هم گرانقدر و عالی نسب است. حضرت ام البنین نیز اختیار این امر را به دست پدر می‌دهد.

به عنوان اولین نمایش ادب، وقتی او وارد منزل امیرالمومنین(ع) می‌شود و فرزندان را به هنگام بردن نام خود که نام مادرشان بود، محزون می‌بیند پیشنهاد می‌دهد که به جای بردن نام، او را دختر حزام بخوانند. این خود نشانه‌ای از معرفت اوست. تا زمانی که صاحب پسرانی می‌شود و نام او به ام البنین تغییر می‌کند.

نکته‌ای دیگر که به عنوان فضیلت اخلاقی این خانم می‌توان شمرد، مربوط است به احترام او به فرزندان حضرت فاطمه(س)، علی رغم اینکه ایشان را به عنوان مادر می‌خواندند، پس از ازدواج حضرت زینب، اولین کسی که به دیدن دختر امیرالمومنین(ع) می‌رود، حضرت ام البنین است، این عادت را در اعیاد نیز از یاد نبرد و اول به دیدن حضرت زینب(س) می‌رفت. وقتی معرفتی اینچنین به نمایش گذاشته می‌شود، حاصلش آرامش و احترام سرشار خانه علی(ع) است. به همین خاطر، امام حسن و امام حسین (ع) بعد از شهادت امیرالمومنین(ع) این خانم را مورد تکریم و تعظیمی مثال زدنی قرار می‌دادند.

سومین موردی که به عنوان معرفت تمام و ارادت خاص حضرت ام‌البنین می توان نام برد، وقتی است که حضرت عباس(ع) تازه چشم به جهان گشود. این بانوی مکرمه فرزند خود را نزد فرزندان علی(ع) آورده و دور سر ایشان می‌چرخاند و او را فدایی آنها می‌خواند. تاثیر این ادب بی‌نهایت مادر، در کربلا و در آن لحظه که حضرت عباس دست به زیر آب می‌برد و همچنین در مواقعی خطاب کردن امام حسین(ع) بروز کرد. هیچگاه ایشان را به نام برادر نخواند و تنها از کلمه سید و مولا استفاده می‌کرد.

بعد از شهادت حضرت علی(ع) این بانوی بزرگوار هم خود وفادار به همسر ماند و هم دیگر همسران حضرت را به این امر تشویق می‌کرد. به عنوان مثال وقتی ابوهیاج بن سفیان از یکی از همسران امام علی(ع) به نام امامه خواستگاری کرد، ایشان به او فرمودند: سزاوار نیست بعد از امیرالمومنین(ع) بدن ما با بدنی تماس پیدا کند.

رسا ـ در مورد ویژگی‌ها و شاخصه‌های رفتاری آن حضرت نیز مقدار توضیح بفرمایید.

به عنوان اولین ویژگی می‌توان به دقت ایشان در تربیت فرزندان اشاره کرد. و در توضیح این مسئله باید اضافه کنم اگر زنی در بیرون از منزل شغلی داشته باشد، این ملاک برتری او بر دیگر زنان نیست، بلکه وظیفه‌ای که در اسلام بر آن تاکید شده و ملاک برتری دانسته شده است، مسئله تربیت فرزندان است. همیشه پشت سر مردان موفق ما ردپای همسران خوب و نیکو را می‌توانیم پیدا کنیم و اگر حضرت عباس(ع) را کانون وفا می‌دانند به خاطر مادرشان و تربیت اوست و نه چیز دیگر. برای پرواز در آستان وفا، نیازمند دو بال ادب و اطاعت هستیم. حضرت فاطمه ام‌البنین(س) خود دارای این دو بال بود و آنها را برای فرزندان خویش نیز به میراث گذاشت.

دومین و سومین شاخصه ایشان سبقت در سلام و صله رحم بود. مخصوصا نسبت به فرزندان گرامی حضرت زهرا(س) ایشان بسیار مقید به این دو امر بودند. و در یک جمله می‌توان گفت ام‌البنین(س)، ام الفضائل نیز بوده است.

رسا ـ علت موفقیت این خانم گرانقدر را در تربیت فرزندانی چون حضرت عباس(ع)، عثمان، جعفر و عون که آن حماسه را در کربلا آفریدند چه چیزی می‌توان دانست؟

باید علت اصلی این موفقیت را معرفت او دانست. او بر هویت خود آگاهی داشت و می‌دانست چه کسی است. شان و مقام خود را می‌دانست، او به جایگاه ولایت معرفت داشت و می‌دانست با وجود همه فضایل، نمی‌تواند جای زهرای اطهر(س) را بگیرد. لهذا حضرت عباس(ع) هیچگاه امام حسین(ع) را به عنوان برادر یا با نام کوچک نخواندند، مگر در لحظه آخر عمر شریفشان که حضرت زهرا(س) او را با عنوان «بنیّ» صدا زدند. این‌ها به خاطر باب معرفتی است که بر ایشان گشوده شده بود.

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که در خصوص حوادث فتنه گون سالهای اخیر نیز ما با فقدان همین معرفت رو به رو بودیم، چراکه اگر بعضی مقامات و سردمداران فتنه، جایگاه ولایت را حفظ می کردند این حوادث پیش نمی‌آمد. ما در تاریخ انقلاب، آقای اراکی را می‌توانیم به عنوان اسوه ادب به ولایت نام ببریم. با وجود اینکه قبل از امام خمینی(ره) می‌تواست رساله خود را انتشار دهد اما تبعیت از امام کرد و بعد از رحلت ایشان اقدام به این کار کرد زیرا جایگاه خود را با امام خمینی(ره) متفاوت می‌دید./908/گ403/ر